‘De blije klimaatontkenner Trump heeft een sterke tegenbeweging op gang gebracht’

Zijn artikelen worden omringd door interviews met popsterren en recensies van concerten. De opwarming van de aarde tussen rapper Kendrick Lamar en de Arctic Monkeys. Jeff Goodell, Amerikaans journalist en auteur, schrijft over het klimaat voor het vermaarde tijdschrift Rolling Stone. Hij vindt het belangrijk dat lezers een stuk over klimaatverandering onder ogen krijgen als ze verwachten over Radiohead te gaan lezen. Het klimaat fascineert hem, zoals iemand gefascineerd kan raken door voetbal. ‘Het is het grote verhaal van onze tijd.’

Van zijn hand verscheen onder meer The Water Will Come, een geprezen bundeling van verontrustende reportages over de stijging van de zeespiegel. Kort voordat hij aan boord van een onderzoeksschip zal stappen voor een twee maanden durende missie naar Antarctica, is Goodell een paar dagen in Nederland. In een Amsterdamse stationsrestauratie aan hem de vraag hoe het onder president Trump gesteld is met het klimaatdebat in Amerika. Trump die de grootste economie van de wereld terugtrok uit het klimaatakkoord van Parijs. Die de kolenindustrie wil redden. Die denkt dat het vanzelf goed komt met het klimaat en die wetenschappers die dat tegenspreken verwijt dat ze een politieke agenda hebben.

‘Trump is geen gewone klimaatontkenner,’ zegt Goodell. ‘Hij is een blije klimaatontkenner. Hij zit klimaatwetenschappers op de huid en doet al het mogelijke om klimaatwetenschap te ondermijnen. Dat is tragisch en gevaarlijk. Tegelijkertijd heeft hij op een eigenaardige manier het denken over het klimaat versterkt en veel mensen gemobiliseerd. Trump heeft een sterke tegenbeweging op gang gebracht. Die wordt de komende jaren een kracht van betekenis in de Amerikaanse politiek.’

Ter illustratie van de ‘tegenbeweging’ somt Goodell op: gouverneurs en burgemeesters doen voorstellen voor ambitieuze klimaat- en energiewetgeving. Zoals gouverneur Jay Inslee van de staat Washington en burgemeester Bill de Blasio van New York. En zie de rijzende ster Alexandria Ocasio-Cortez, het jonge Democratische congreslid dat klimaat en schone energie een centrale plaats geeft in haar politieke boodschap. Democraten bundelen ideeën voor economische hervormingen onder de noemer Green New Deal. Grote milieuorganisaties, zoals de Sierra Club en Environmental Defense Fund, krijgen steeds meer leden en meer geld. Een campagne om investeringen uit de fossiele industrie terug te trekken wint aan kracht.

Winnen de klimaatontkenners ook niet aan kracht?

‘Die beweging is inderdaad sterk. Volgens peilingen kan zo’n 20 procent van de Amerikanen tot de ontkenners worden gerekend. Er zijn ook mensen die denken dat de aarde plat is. Die zullen niet van mening veranderen. Ik geloof niet dat het belangrijk is om platte-aardemensen van gedachten te doen veranderen. Om iets te doen aan klimaatverandering heb je een geïnformeerde meerderheid nodig.

‘Het grootste probleem ligt niet bij de mensen, maar bij de klimaatontkenners in het Congres. Veel Republikeinse afgevaardigden en senatoren weten dat klimaatverandering reëel is, maar ze kunnen er in het sterk gepolariseerde politieke klimaat niet over praten omdat ze dan uit de partij worden gegooid. Net als met abortus en wapenbezit zijn compromissen over het klimaat binnen de Republikeinse partij onmogelijk.’

Goodell wijt het gebrek aan politieke daadkracht vooral aan de invloed van de olie-, gas- en kolenindustrie. Neem de 22 Republikeinse senatoren die er in een brief aan Trump op hadden aangedrongen zich terug te trekken uit ‘Parijs’. Zij ontvingen de afgelopen zes jaar meer dan 10 miljoen dollar van de fossiele industrie in hun campagnekas.

Het sterkste voorbeeld volgens Goodell is Koch Industries, de op één na grootste niet-beursgenoteerde onderneming van Amerika. Dit conglomeraat, onder meer actief in de oliesector, is een van de belangrijkste donoren van de Republikeinse partij. Miljardair Charles Koch vindt dat regels om de opwarming van de aarde af te remmen ‘het leven van mensen eerder slechter dan beter maken.’ Ze zouden weinig invloed hebben op de temperatuur in de toekomst. Trump nam zijn argumenten vrijwel letterlijk over.

Krijgt u veel kritiek op uw artikelen?

‘Soms krijg ik te horen dat ik Amerika wel moet haten. Of mij wordt verweten dat ik geld verdien met het schrijven over het klimaat. Wat grappig is omdat ik de Nobelprijs zou winnen als ik zou kunnen aantonen dat klimaatverandering nep is. Een paar dagen geleden sprak ik een vrouw die me kwalijk nam dat ik de schuld voor de klimaatproblemen niet bij China leg.’

Hoe reageert u daarop?

‘Ik probeer niet om mensen te overtuigen. Niets wat ik in een paar minuten kan zeggen zal iemand van gedachten doen veranderen. De mensen die ik probeer te bereiken zijn niet de klimaatontkenners, maar degenen die erkennen dat klimaatverandering reëel is en die de complexiteit en de urgentie niet volledig begrijpen.

‘Ik negeer haatmail. Ik reageer wel op mensen die serieus ingaan op wat ik schrijf. Veel kritisch commentaar kreeg ik op een stuk waarin klimaatexpert Richard Alley waarschuwt dat er een kleine kans bestaat dat de zeespiegel aan het eind van deze eeuw 4 tot 6 meter zal zijn gestegen – veel meer dan andere voorspellingen. Dan leg ik uit waarom ik dat een belangrijk verhaal vind. Alley is geen excentriekeling. Hij wordt beschouwd als een van de grote klimaatwetenschappers van nu. Ik vind dat zijn stem moet worden gehoord.’

Hoe is het om klimaatwetenschapper te zijn in het Amerika van Trump?

‘Moeilijk. Het is lastig om geld en tijd te krijgen. Taboes maken het moeilijk om in politieke termen te praten over klimaatverandering. Maar dat houdt de goede wetenschappers die ik ken niet tegen. Zij zijn de helden van onze tijd. Zij zijn erop gebrand de waarheid te vertellen. Ik geloof niet dat er wezenlijke informatie verdwijnt. Er kan altijd meer en beter onderzoek worden gedaan, maar ik geloof niet dat de wetenschap het probleem is. We weten genoeg, we weten wat er aan de hand is. Het gaat erom wat de politiek doet.’

In Nederland is een debat gaande over de vraag wie de kosten van de energietransitie moet dragen. Hoe gaat dat in de VS?

‘De energietransitie gaat langzaam in de VS. Er zijn allerlei ontwikkelingen, zoals de daling van de prijs van zonnepanelen, de opkomst van de elektrische auto. Maar vrijwel niemand heeft het over de hoge kosten van aanpassingen aan klimaatverandering. Daar zullen vele miljarden voor nodig zijn. En dat is het dilemma: niemand wil meer belasting betalen, niemand wil zijn leven ingrijpend veranderen. Iedereen wacht op een magische oplossing.’

Zal technologische vooruitgang geen uitkomst bieden?

‘Er zijn natuurlijk tal van oplossingen voor bepaalde facetten van het klimaatprobleem, zoals schone energie en geo-engineering, het ingrijpen in de natuurlijke systemen van de aarde. Maar er is geen panacee. Klimaatverandering is al voelbaar: mensen worden door overstromingen uit hun huizen verdreven. De vraag is: gaan we er op een rationele, samenhangende manier mee om, zodat economische verliezen en menselijk leed worden beperkt, of op een chaotische manier die economische verliezen en menselijk leed vergroot.’

Bent u optimistisch of pessimistisch over de toekomst?

‘Beide. Ik kan bang zijn dat er een tijd van immense verliezen en lijden aankomt. Aan de andere kant wordt het een ongelooflijk creatieve en opwindende tijd. De mensen die nieuwe ideeën hebben over een andere manier van leven – stedenplanners, architecten, energiedeskundigen – zullen interessante nieuwe manieren vinden om ons leven aan te passen.

‘Jullie zijn er in Nederland veel verder mee, maar Amerika begint nu ook serieus na te denken over watermanagement. Er is veel inspirerend werk gedaan nadat superorkaan Sandy in 2012 de oostkust van de VS had getroffen. Een van de voordelen van Amerika is het ontbreken van historische waarde. Ik kan me voorstellen dat een stad als Miami helemaal wordt afgebroken en elders met een totaal nieuw ontwerp wordt herbouwd. De gebouwen van Miami zijn neergezet om een halve eeuw mee te gaan. In veel Europese steden kun je niet aankomen met de sloopkogel. Een historische stad als Venetië kan weinig doen tegen de stijging van de zeespiegel – die is bevroren in de tijd.’

Heeft Trumps voorganger Obama in uw ogen voldoende gedaan om klimaatverandering tegen te gaan?

‘Politiek was hij misschien te voorzichtig, maar hij wist de wereld te verenigen achter het klimaatakkoord van Parijs. Sommigen vinden die overeenkomst te zwak, maar ik vind het een belangrijk bouwwerk. Obama begrijpt de urgentie van het probleem. Als journalist heb ik een scherpe neus voor bullshit, voor mensen die niet weten waar ze het over hebben. Ik heb enkele uren met hem onder vier ogen over het klimaat gepraat en ben drie dagen met hem op pad geweest. Ik ben ervan overtuigd: Obama weet waar het over gaat.’

Wanneer begon u over het klimaat te schrijven?

‘Ik schreef altijd over politiek, misdaad, aids. In 2001, kort na de verkiezing van president Bush, werd me gevraagd een reportage te schrijven over de kolenindustrie in West-Virginia. Ik had geen idee dat er nog kolen werden gestookt. Ik schreef een groot verhaal en dat veranderde mijn leven. Ik realiseerde me dat de vraag hoe we energie opwekken het grote verhaal van onze tijd is. Sindsdien heb ik nergens anders over geschreven.’