Druk op minister opgevoerd om IS-vrouwen

De rechtbank in Rotterdam wil dat de Nederlandse overheid er alles aan doet om zes Nederlandse IS-vrouwen en hun elf kinderen uit Koerdische kampen in Noord-Syrië te halen. Het Openbaar Ministerie moet er bij minister van justitie en veiligheid Ferd Grapperhaus op aandringen dat de vrouwen via het Koerdische deel van Irak naar het Nederlandse consulaat in Erbil worden gebracht, dat vervolgens de terugkeer verder regelt.

Het is niet de eerste keer dat de rechter zo'n bevel van gevangenneming doet voor Nederlandse vrouwen in IS-gebied. Maar tot nu toe bleef de overheid bij het standpunt dat uitreizigers niet geholpen worden - ook als het om vrouwen en kinderen gaat.

Advocaat André Seebregts staat de familie van vijf van de zes vrouwen bij. De huidige ontwikkelingen in Syrië voeren de druk op, zegt hij. "De Amerikanen geven aan zich te willen terugtrekken en dan verliezen de Koerden hun grip op dat gebied. De vrouwen en kinderen dreigen in handen van Assad te vallen. En dat is de laatste plek op aarde waar je terecht wil komen. Met 'IS-bruiden' zal Assad weinig medelijden hebben."

Volgens Gertjan Wouters, persrechter in Rotterdam, gaat het de rechter om de berechting van de vrouwen. "Maar als dat lukt, en de kinderen meekomen, is dat natuurlijk een bijkomend voordeel."

Seebregts: "In het verleden heeft de minister alleen het absolute minimum gedaan door het bevel van gevangenneming op te sturen naar de Koerdische autoriteiten. Nu verwachten we een serieuze onderhandeling.” De woordvoerder van Grapperhaus, zegt dat hij op de hoogte is van de uitspraak van de rechtbank eerder deze week. Inhoudelijk kan hij er nog niets over zeggen.

Houssein wil zijn kleindochters hier zien opgroeien

Housseins dochter Meryem (30) is een van de Nederlandse IS-vrouwen die met hun kinderen vastzitten in het Koerdische vluchtelingenkamp Al-Roj in Noord-Syrië. Al jaren probeert Houssein zijn kleinkinderen naar Nederland te halen.

De beslissing van de rechtbank dat de overheid alles op alles moet zetten om zijn dochter en haar kinderen terug te halen, geeft hem hoop: "Na jarenlange onzekerheid is er eindelijk gerechtigheid."

Een foto van zijn zoon, de kleine Ilyas, lacht je toe in de woonkamer van Houssein. Een jongetje van een jaar of zes, met bruine pretogen en een brede glimlach. Naast de foto liggen twee stenen."Uit Syrië", legt Houssein uit. "Een van de plek waar hij gestorven is en een van de plek waar hij begraven ligt."

Ilyas werd in 2014 meegenomen door zijn moeder, Housseins ex-vrouw, naar het kalifaat. Daar werd hij getraind als kindstrijder van IS en kwam hij op vijftienjarige leeftijd om het leven tijdens een bombardement.

Dochter Meryem vertrok een jaar eerder naar Syrië, toen ze haar geliefde achterna ging. Hij was IS-strijder en sneuvelde uiteindelijk aan het front. Met haar twee dochters, die daar geboren zijn, vluchtte Meryem uit IS-gebied en belandde ze in het kamp.

Houssein heeft zijn kleindochters één keer ontmoet, toen hij vorig jaar naar Syrië reisde voor de documentaire 'De verloren kinderen van het kalifaat'. Hij wil niets liever dan dat ze naar Nederland komen. "Die vrouwen moet je oppakken en berechten, uiteraard. Er moet een grondig onderzoek komen om uit te zoeken wat ze hebben gedaan. En dan is het aan de rechter. Maar die kinderen..."

Houssein schudt zijn hoofd. "Die hebben hier niet voor gekozen, ze zijn onschuldig. Waarom zouden we ze straffen voor de fouten van hun ouders?"

Electoraal belang

Het eerdere gebrek aan actie van de Nederlandse overheid noemt hij schofferend. "De reden erachter is simpel: het gaat om electoraal belang. Sommige mensen willen niets liever dan dat die IS-vrouwen en kinderen niet terugkeren naar Nederland, uit angst voor radicalisering. Maar kom op zeg: het zijn kinderen, ónze kinderen."

In Housseins woonkamer hangen geen foto's van zijn kleindochters. "Te pijnlijk", legt hij uit. "Ik durf me niet eens af te vragen wat er met ze gebeurt als ze daar nog langer blijven zitten. Ze moeten daar weg, en liever gisteren dan vandaag."

Omdat de dochter van Houssein zijn achternaam heeft en zij verdachte is in een lopend strafrechtelijk onderzoek, staat Houssein alleen met zijn voornaam in de krant. Zijn volledige naam is bij de redactie bekend.

Verblijf in IS-gebied wordt strafbaar

Het kabinet wil verblijf in een door terroristen gecontroleerd gebied strafbaar maken. Wie er zonder toestemming naartoe reist kan maximaal een jaar gevangenisstraf krijgen, schrijft minister Ferd Grapperhaus van justitie en veiligheid in een wetsvoorstel. Een uitzondering wordt dus gemaakt voor mensen die om een goede reden in het gebied zijn, zoals hulpverleners en journalisten.

Het voorstel moet het ook makkelijker maken om Nederlanders, die zich aansloten bij terrorististische organisaties als IS, te vervolgen bij terugkeer. Hoewel het justitie nu al vaak lukt om betrokkenheid bij de terreurgroep te bewijzen, is dat niet altijd een eenvoudige opgave. In zo’n geval kan het OM in de toekomst terugvallen op vervolging louter vanwege het verblijf in het gebied. Het vorige kabinet kondigde de wetswijziging ook al aan, maar zag er toch vanaf omdat er genoeg andere opties zijn om uitreizigers te vervolgen. Ook had de Raad van State stevige kritiek op het voorstel. Het adviesorgaan is opnieuw kritisch. Zo kan het lastig zijn om aan te tonen dat mensen opzettelijk in een terroristisch gebied zijn geweest. De afgelopen jaren reisden 310 Nederlanders uit naar Syrië en Irak. Zo’n 55 keerden terug.

Lees ook:

IS-moeders eisen actie van Belgische overheid

Twee keer reisden de vrouwen naar IS-gebied, nu eisen ze dat hun kinderen naar België terug mogen.

Kinderombudsman: wachten is onacceptabel, haal kinderen terug uit Syrië

De overheid moet alles op alles zetten om kinderen van Nederlandse uitreizigers in Syrië op te halen. De afwachtende houding van het kabinet, dat niets doet omdat het gebied te gevaarlijk is, is onacceptabel, vindt Kinderombudsman Margrite Kalverboer.