De enige manier om Rusland onder druk te zetten is een koopstaking van olie en gas
De gaspijpleiding North Stream 2, die buiten Oekraïne om gas van Rusland naar Duitsland moet gaan transporteren, wordt een hoofdpijndossier dat ook Nederland direct gaat raken.
Afgelopen week discussieerden bewindslieden en experts uit Europa en Amerika voor de zoveelste keer over Rusland. In Litouwen uitten zij hun zorg over de Russische beïnvloedingscampagnes en de steeds sterker wordende militaire assertiviteit van onze oosterbuur. Tegelijkertijd zijn we militair zwak en werken economische sancties onvoldoende.
Toen ik opperde dat dus de enige manier om Rusland onder druk te zetten een koopstaking van olie en gas was en tegelijkertijd de nieuwe North Stream 2 pijpleiding de nek omdraaien, bleef het stil. Alleen geharnaste Ruslandvrezers als de Polen reageerden instemmend. Die landen willen zich niet van Rusland afhankelijk maken en kijken naar alternatieven, zoals de import van vloeibaar aardgas of lng uit Amerika.
Het probleem is dat de gaspijpleiding bijna gereed is
Een paar dagen later schreef de Amerikaanse ambassadeur in Duitsland dreigbrieven aan bedrijven die betrokken zijn bij de gaspijpleiding. Hij dreigt met sancties waardoor hun deelname aan de aanleg van de leiding hun duur kan komen te staan. Daaronder vallen overigens ook Nederlandse bedrijven als Shell.
De brief paste in het diplomatieke offensief waarin ook Pete Hoekstra, de Amerikaanse ambassadeur in Nederland, zich mengde. Ook hij betoogde dat de bouw van de gaspijpleiding gestaakt zou moeten worden. Al eerder voerde Amerika de druk op Denemarken op om dat land af te laten zien van de aanleg door zijn territoriale wateren.
Navo
Het gekibbel kan niet los worden gezien van de Amerikaanse veiligheidsgaranties voor Europa. Deze week werd bekend dat president Trump, zoals werd gevreesd, van de Navo af wilde. Zijn visie op Rusland is nu eenmaal milder dan die van de gemiddelde Europese leider. Maar mede gedwongen door ministers als Mattis en een Congres dat pro-Navo is, omarmde hij het bondgenootschap toch, hoewel met tegenzin.
Dit weerhield Trump er niet van om vorig jaar juli tijdens de Navo-top hard tegen Duitsland uit te varen. Hij verweet bondskanselier Merkel zich met de pijpleiding door Rusland te laten gijzelen en miljarden aan een land te betalen waartegen de Amerikanen Duitsland moeten helpen verdedigen. Trump had hier absoluut een punt.
Het Duitse verweer is dat North Stream 2 een commercieel project is, dat Rusland ook tijdens de Koude Oorlog een betrouwbare leverancier was en dat dit soort economische vervlechting juist meer stabiliteit oplevert.
China
Vooral dat laatste argument is vreemd. Want die economische vervlechting heeft de annexatie van de Krim ook niet kunnen voorkomen. Bovendien drijft Duitsland indirect Oekraïne in de armen van Rusland omdat die nieuwe pijpleiding mede om geopolitieke redenen om dat land heen wordt gelegd.
Een probleem is dat die pijpleiding bijna gereed is. Daarom zullen Amerikaanse sancties de verhouding met de Europese Unie op een dieptepunt brengen, terwijl trans-Atlantische samenwerking nu harder nodig is dan ooit.
Dan denk ik niet in de eerste plaats aan de verdediging tegen Rusland, maar aan het formuleren van een gezamenlijk antwoord op de opkomst van China. Zo bezien kan een terechte Amerikaanse grief het onbedoelde gevolg hebben dat China zijn positie verstevigt.