Kritiek op Franse politie neemt toe: "Tientallen betogers voor het leven verminkt"

Minstens 1700 gewonde betogers, maar ook duizend gewonde agenten. Dat is volgens de regering de balans van de betogingen van de gele hesjes. Maar actievoerders noemen dat een onderschatting. En vooral: er blijkt niet uit hoe ernstig sommige mensen gewond zijn geraakt.

De laatste dagen staat het optreden van de politie ter discussie, meer bepaald de middelen die de agenten gebruiken. In het oog van de storm: de GLI-F4 granaten. Ze lijken op een gewone traangasgranaat maar ze zijn ook gevuld met 25 gram TNT, springstof dus. Frankrijk is het enige West-Europese land dat zulke wapens inzet bij ordehandhaving.

"Wij zijn blij dat we zo'n afschrikkingsmiddel ter beschikking hebben" is te horen in politiekringen. "Wij krijgen flessen, stenen of bouten naar ons hoofd geslingerd. Mochten we niet over die granaten beschikken dan zouden er allicht veel minder agenten zich in de manifestaties wagen".

Het is niet de eerste keer dat de granaten in opspraak komen. In 2014 verloor Rémi, 21, het leven toen hij in het Zuiden tegen een dam protesteerde. Een granaat kwam vast te zitten tussen zijn rug en rugzak. Het ging om een "offensieve" granaat met wel 60 gram TNT, die sindsdien niet meer gebruikt wordt. Maar ook het type F4, met minder springstof, is niet altijd onschuldig. Bij protesten in 2017, ondermeer tegen een nieuwe luchthaven in de omgeving van Nantes raakten mensen een hand of voet kwijt.  

De voorbije weken doken op sociale media tientallen getuigenissen, foto's en filmpjes op van de gele hesjes. Vaak ging het om mensen met zware hoofdwonden. Vorige week nog werd een vrijwillige brandweerman in Bordeaux geraakt. Hij wordt sindsdien in een kunstmatige coma gehouden.

"Sommige agenten viseren bewust het hoofd" beweren de actievoerders. Dat is nochtans verboden. Een recente omzendbrief heeft het nog eens duidelijk aan alle korpsen laten weten: "alleen de romp en de ledematen mogen geviseerd worden". Maar kan je in volle chaos wel altijd goed mikken? De agenten zelf geven toe dat het vaak moeilijk is om het onderscheid te maken. Vandaar dat soms onschuldige betogers het slachtoffer worden.   

Sinds kort is er niet alleen het protest van de actievoerders zelf. Het is een onderwerp van politieke discussie geworden, tot in het parlement toe. En ook in politiemiddens rijzen er twijfels. De topman van politiebond UNSA verklaarde dat "Frankrijk dicht bij een drama staat". Hij verwijt de autoriteiten het inzetten van mensen die het niet gewend zijn om in te staan voor ordehandhaving. Het noemde de zogenaamde BAC, mensen die vaak ter versterking worden ingeroepen wanneer het geweld uit de hand dreigt te lopen. Maar vaak hebben ze geen ervaring met grote groepen zoals in betogingen. 

Lange tijd is het thema ook onderbelicht gebleven in de grote Franse media.  Tot frustratie van de gele hesjes, die ondermeer daarom het vertrouwen in de media helemaal kwijt zijn. Maar de voorbije dagen duikt het thema toch meer en meer op, tot in het journaal van TF1 toe. Gespecialiseerd journalist David Dufresne wordt plots overal gevraagd. Dufresne probeert het aantal slachtoffers in kaart te brengen. Hij telt tientallen mensen die voor het leven verminkt zijn. "Het is toch niet normaal dat je als betoger riskeert een oog te verliezen" zegt hij "vier betogers hebben hun hand verloren, achttien een oog. Zoiets hebben we sinds mei '68 niet meer gezien". 

Ook de hoge ambtenaar voor de burgerrechten, gewezen centrumrechts minister Jacques Toubon, laat nu van zich horen. Hij vindt dat het gebruik van de granaten verboden moet worden. De regering lijkt dat voorlopig niet van plan. Ze zou net nog 1500 nieuwe lanceerders hebben besteld.

Hoeveel granaten er tijdens al die betogingen dan wel zijn afgeschoten? Niemand die het lijkt te weten. Precieze cijfers wil of kan binnenlandse zaken niet geven. Het enige cijfer dat circuleert komt van de krant "Le Parisien". Alleen al op 1  december in Parijs zou de politie 776 keer geschoten hebben. Het gaat daarbij niet alleen om het afvuren van de F4-granaten met explosieven, maar ook om rubberen of plastic projectielen zonder springlading.  Ook die kunnen een blijvende verminking tot gevolg hebben, bijvoorbeeld wanneer ze een oog raken op een afstand van minder dan 25 meter.

De regering wijst vooral op  het agressieve karakter van de manifestaties, of van de vandalen -"casseurs"- die van het protest misbruik maken. Er zijn ook duizend agenten gewond geraakt. Minister van binnenlandse zaken Castaner vraagt "om er geen karikatuur van te maken. Het gaat echt niet om brave betogers versus slaande agenten."