"Als het alternatief wordt dat ik of het kabinet of de burger moet laten vallen: de burger zal ik nooit laten vallen", liet Dijkhoff optekenen door de De Telegraaf. D66-leider Rob Jetten, die de plannen liever vandaag dan morgen uitvoert, is volgens Dijkhoff een "drammer".
Daarmee stuurde Dijkhoff aan op een harde confrontatie binnen de coalitie. Maar nu het stof is neergedaald, wordt duidelijk dat van een kabinetscrisis nooit sprake was.
Wel blijft de vraag hangen waarom er zulke grote woorden zijn gebruikt. "Er is paniek bij de VVD", denkt een Kamerlid uit de coalitie.
De VVD-lijsttrekker wil zich iets te graag profileren met zijn wilde uithaal, zodat hij aan de buitenwacht kan laten zien dat hij klaar is de partij ooit te leiden, klinkt het.
In het kort
- VVD-fractievoorzitter Dijkhoff zeer kritisch over klimaatakkoord.
- Rel zorgt voor chagrijn bij coalitiegenoten CDA, D66 en ChristenUnie
- Bronnen vermoeden 'paniek' bij VVD
- Onderling vertrouwen niet gegroeid
Coalitie heeft geen hoge pet op van VVD-proefballonnen
Van Dijkhoffs 'proefballonnen', zoals hogere straffen voor delicten in probleemwijken en het verlagen van de bijstandsuitkering, had menig coalitielid al geen hoge pet op.
Ook binnen de VVD zwelt de kritiek aan: twee burgemeesters van de partij zegden hun lidmaatschap op uit onvrede over de koers. VVD-prominent Ed Nijpels, voorzitter van het klimaatakkoord, stoorde zich aan Dijkhoffs "neerbuigende toon".
Deze laatste klimaatrel draagt ook niet bij aan een betere verstandshouding tussen de fractievoorzitters van de vier regeringspartijen.
Dijkhoff bracht nadrukkelijk de val van het kabinet in het spel
Niemand kijkt ervan op dat Dijkhoff "gewone mensen" wil beschermen tegen te hoge kosten door het klimaatakkoord. Maar zijn timing en toon vallen wel op. Dijkhoff onderhandelde weken mee over de klimaatplannen waar de polder al maanden over sprak. Waarom liet de VVD'er toen niet van zich horen?
Hoewel maandag tijdens het wekelijkse coalitieoverleg de plooien achter gesloten deuren werden gladgestreken, vonden Buma, Segers en Jetten het toch nodig om in het openbaar nog even orde op zaken te stellen.
Dijkhoff bracht "nadrukkelijk de val van het kabinet in het spel", concludeerde Buma dinsdag tijdens het Vragenuur in de Tweede Kamer. Een dag later "bagatelliseerde" premier Mark Rutte die uitspraak alweer bij Buitenhof, aldus de CDA'er.
"Gaat de premier ervan uit dat die uitspraken van Dijkhoff vallen binnen de afspraken die we in december in goed overleg met z'n vieren hebben gemaakt?", wilde Buma van Rutte weten, die de kwestie in het parlement moest komen toelichten.
Eigenlijk vroeg Buma: stellen Dijkhoffs woorden feitelijk niet veel voor of neemt hij hier daadwerkelijk afstand van de VVD, D66 en de ChristenUnie in het klimaatdossier?
De uitspraken vielen binnen de afspraken, zei Rutte. Hij kon ook niet anders antwoorden zonder een kabinetscrisis te ontketenen. Zonder het "stevige gesprek" in De Telegraaf verder te willen becommentariëren, noemde de premier het "allemaal in lijn" met wat in december is afgesproken.
CDA-leider Buma is kritisch op zijn VVD-collega Dijkhoff na de klimaatrel (ANP).
Ook Segers en Jetten zetten Dijkhoff publiekelijk op zijn plek
Het was al opvallend dat Buma de premier hier openlijk de woorden van Dijkhoff liet wegen. Het wekte nog meer verbazing toen ook Segers en Jetten van zich lieten horen.
De ChristenUnie-leider wilde duidelijk maken dat Dijkhoff niet de enige fractievoorzitter in de coalitie is die voor het belang van de burger kiest. Segers: "Heeft de minister-president in de gesprekken binnen de coalitie en binnen het kabinet ooit de indruk gehad dat daarover verschil zou bestaan?" Dat was niet het geval, beaamde Rutte desgewenst.
Van Jetten moest Rutte de komende maanden duidelijk maken wat er wel en vooral wat er niet is afgesproken in de klimaatplannen om "fabeltjes en goedkope, stoere taal te voorkomen". Een duidelijke sneer richting Dijkhoff.
Dijkhoff is gewaarschuwd
Dijkhoff maakte woensdag nog een rondje langs zijn coalitiecollega's om de laatste kou met een kop koffie uit de lucht te halen.
Van Buma is bekend dat hij zwaar tilt aan het nakomen van afspraken. Toen de PVV als gedoogpartneer van het kabinet Rutte I (2010 - 2012) de VVD en CDA liet zitten toen er extra bezuinigd moest worden, was dat voor de CDA-leider aanleiding om niet meer te onderhandelen met die partij.
Ook GroenLinks-leider Jesse Klaver kan meepraten over Buma's rechtlijnigheid. Zijn partij besloot na weken formatieonderhandelingen toch niet in zee te gaan met VVD, CDA en D66. "Van die partij weet ik nu: als je daadwerkelijk met hen gaat onderhandelen, komt er niks van terecht," was het oordeel van de CDA'er in een interview met NRC dat in september 2018 is verschenen.
Thuis heb je ook weleens ruzie. Dan is het een paar dagen daarna misschien even ongemakkelijk, maar je komt er wel weer uit
Dijkhoff is gewaarschuwd, al is de klimaatrel niet van deze orde. Buma heeft ook niet tierend het interview zitten lezen. "Thuis heb je ook weleens ruzie. Dan is het een paar dagen daarna misschien even ongemakkelijk, maar je komt er wel weer uit", zegt een betrokkene.
Het is de vraag hoeveel proefballonnetjes en profileringsdrang deze coalitie nog aankan voordat het onderlinge vertrouwen niet meer is te redden met een kopje koffie.
NUjij: Uitgelichte reacties