Direct naar artikelinhoud

Spanje heeft nu ook zijn populistisch rechtse geluid

Vox-leider Santiago Abascal tijdens een verkiezingsbijeenkomst afgelopen november in Granada, Andalusië.Beeld AFP

In de Spaanse regio Andalusië stemt het parlement vandaag voor een rechtse regioregering. Een nieuwkomer, de anti-migratiepartij Vox, speelt een sleutelrol bij de formatie. 

Bijna veertig jaar bestuurde links de dichtstbevolkte en armste autonome regio van het land. Maar nu is de Volkspartij aan zet, met dank aan centrum-rechts en nieuwkomer Vox die de conservatieven aan een meerderheid zullen helpen. Zo kwamen de partijen vorige week overeen. 

Vox was dé verrassing van de Andalusische regioverkiezingen in december. Uit het niets sleepte het 12 van de 109 zetels binnen. En daarmee waren opeens alle ogen gericht op Vox-leider Santiago Abascal Conde (1976). Vox – het Latijnse woord voor stem – is het geesteskind van deze Baskische so­cioloog en vader van vier kinderen. Kort na de oprichting, vijf jaar geleden, nam hij ook het leiderschap op zich. Geboren in Bilbao kreeg hij het politiek bedrijven op de rechterflank al met de paplepel ingegoten. 

Bedreigingen

Abascals opa werkte als burgemeester onder dictator Franco en zijn vader was jarenlang actief voor de Volkspartij en haar voorlopers. Vanwege die politieke activiteit werd de familie slachtoffer van bedreigingen van terreurbeweging Eta. Zo werden de paarden van Abascals vader eens ondergekalkt met leuzen. Santiago Abascal draagt sindsdien naar eigen zeggen een pistool om zijn familie te verdedigen.

Op zijn achttiende sloot Abascal zich aan bij de Volkspartij, werkte zich op tot leider van de regionale jongerenbeweging en kwam in het Baskische parlement terecht. Tot hij in 2013 zijn lidmaatschap opzegde uit onvrede met de partijlijn. Onder voormalig premier Mariano Rajoy verraadde de Volkspartij volgens Abascal de waarden en ideologie van de partij en trad zij onvoldoende op tegen interne corruptie.

En dus werd hij medeoprichter van een nieuwe partij, die zich kenmerkt door een nationalistisch discours dat zich keert tegen migratie, abortus en het homohuwelijk. De partij heeft verder een liberale economische agenda en wil de vergaande autonomie van Spanje’s regio’s terughalen naar Madrid.

Vox kenmerkt zich door een nationalistisch discours dat zich keert tegen migratie, abortus en het homohuwelijk

Met dit programma wist Abascal zijn Vox-partij, die aanvankelijk met andere rechtse splintergroeperingen in de marge opereerde, tot een bredere partij te transformeren. Terwijl elders in Europa populistisch rechts de wind al lang en breed in de zeilen had, liet Abascal zich graag zien met aanvoerders van bijvoorbeeld het Franse Front National en de PVV. 

Nationale identiteit

Ondertussen stond Vox vooraan als het in Spanje over nationale identiteit en territoriale integriteit ging. Steevast werden rond deze thema’s doelgerichte (sociale)mediacampagnes op touw gezet en toog de partij dikwijls naar de rechter om haar gelijk te halen. Abascal wil Spanje ‘weer grootmaken’, zo verklaarde hij. 

De forse toename van het aantal migranten dat de afgelopen jaren, steeds vaker via de Andalusische kust, Europa binnenkomt en de omvangrijke politieke crisis die het Catalaans separatisme veroorzaakte, speelde Vox in de kaart. En zorgde vorige maand dus voor een electoraal succes. 

De forse toename van het aantal migranten en de omvangrijke politieke crisis die het Catalaans separatisme veroorzaakte, speelde Vox in de kaart

Bij de gemeenteraads- en regionale verkiezingen in mei denkt Abascal een vervolg aan dat succes te kunnen geven. Hij hoopt voor rechtse meerderheden te kunnen zorgen, omdat het er niet naar uitziet dat zijn partij belangrijke steden of regio’s op eigen houtje kan binnenhalen. 

Peilingen voorspellen dat Vox in mei ook een paar zetels kan binnenslepen bij de Europese Parlementsverkiezingen. Dit alles zou de partij zelfvertrouwen moeten geven om ook landelijk een rol van betekenis te spelen. Als het succes van Vox aanhoudt krijgt rechts Spanje met deze partij een belangrijke troef in handen om, net zoals in Andalusië is gebeurd, links naar huis te kunnen sturen. 

Dat zou wel eens eerder kunnen zijn dan bij de geplande verkiezingen in 2020. Omdat het de linkse regering van premier Pedro Sánchez maar niet lukt genoeg steun te krijgen voor de begroting, wordt er druk gespeculeerd over een vervroegde stembusgang.

Lees ook:

Harde klap voor Spaanse premier bij eerste regionale verkiezingstest in Andalusië

Pedro Sánchez kreeg een harde klap te verduren bij zijn eerste verkiezingstest. Zijn sociaal-democraten lijken na de regioverkiezingen van zondag in het linkse bastion Andalusië voor het eerst in 36 jaar de macht kwijt te raken.