Direct naar artikelinhoud

Brussel wil einde aan vetorecht EU-landen bij belastingbeleid

Pierre Moscovici tijdens een persconferentie van de Europese Commissie.Beeld AFP

Veel heter zul je hangijzers niet krijgen, maar de Europese Commissie pakt ’m op. Het moet maar eens afgelopen zijn met het vetorecht van EU-landen in Europese belastingkwesties, een recht dat de besluitvorming al zo vaak heeft lamgelegd. 

Voortaan moeten dergelijke besluiten genomen kunnen worden via de regel van de zogeheten gekwalificeerde meerderheid, die al voor de meeste andere beleidsterreinen in Brussel geldt. Eurocommissaris Pierre Moscovici (belastingzaken) presenteerde vanmiddag een eerste aanzet daartoe.

Vooral de kleinere EU-landen zoals Luxemburg, Ierland en ook Nederland hebben door de jaren heen volop gebruikgemaakt van hun vetorecht bij voorstellen over gemeenschappelijke EU-belastingmaatregelen. Nationale soevereiniteit bij fiscaal beleid is heilig voor die landen. Daardoor zit er al jarenlang geen of nauwelijks beweging in onder meer hervorming van gedateerde btw-regelingen, een gemeenschappelijke EU-grondslag voor vennootschapsbelasting en de ‘gafa-tax’, belastingafdrachten van internetreuzen als Google, Apple, Facebook en Amazon die meer in overeenstemming zijn met hun gigantische omzetten.

“Unanimiteit op dit terrein had zin in de jaren vijftig, met zes lidstaten”, zei Moscovici bij de presentatie van zijn voorstel. “Vandaag heeft die geen zin meer. De unanimiteitsregel lijkt in toenemende mate politiek uit de tijd, juridisch problematisch en economisch contraproductief. Ik ben me bewust van de gevoeligheid van deze kwestie, maar dat kan niet betekenen dat de discussie niet mag worden gevoerd.”

Zoals verwacht is Nederland verre van enthousiast

Routekaart

De Europese Commissie komt niet met een dwingend voorstel, maar met een voorzichtige ‘routekaart naar een progressieve en doelgerichte overgang naar gekwalificeerde meerderheidsstemming’. Die omvat vier stappen, van de minst naar de meest controversiële onderwerpen.

Onder deze meerderheidsregel kunnen voorstellen worden aangenomen als minstens 55 procent van de lidstaten (15 van de 27, na de brexit) ermee instemt. Die landen moeten minstens 65 procent van de gehele EU-bevolking vertegenwoordigen.

De commissie probeert de voorspelbare ophef bij sommige lidstaten (en hun burgers) over een vermeende eenzijdige machtsgreep door Brussel voor te zijn door te onderstrepen dat alle hervormingen alleen kunnen worden doorgevoerd met (inderdaad) unanimiteit, inclusief zeggenschap van alle nationale parlementen. Daarnaast wijst de commissie erop dat 74 procent van de EU-burgers urgente EU-maatregelen verlangt tegen belastingontduiking en -ontwijking, zoals die zijn geopenbaard via onthullingen als LuxLeaks en de Panama Papers.

Zoals verwacht is Nederland verre van enthousiast. “Het kabinet acht het een belangrijk uitgangspunt dat alle lidstaten, ook de kleinere, zelf kunnen blijven beslissen over begrotingszaken, waaronder hun belastinginkomsten”, luidt de reactie van een Nederlandse diplomaat in Brussel op Moscovici’s voorstel. “Het kabinet wenst dit niet aan te passen.”

Stappenplan uit het commissievoorstel

Stap 1: Gekwalificeerde meerderheidsregel zal gelden voor betere samenwerking in strijd tegen belastingfraude en -ontduiking.

Stap 2: Stemmingsregel wordt uitgebreid naar maatregelen waarbij fiscaal beleid andere doelen dient, bijvoorbeeld de strijd tegen klimaatverandering of het verbeteren van de volksgezondheid.

Stap 3: Snellere besluitvorming (via gekwalificeerde meerderheid) over harmonisering van onder meer btw- en accijnsheffing.

Stap 4: Uitbreiding naar alle grote en meest omstreden belastingvoorstellen, zoals die over een gemeenschappelijke grondslag voor vennootschapsbelasting en een digitale tax voor internetreuzen.

Wat betreft de Europese Commissie gaan de lidstaten direct aan de slag met de stappen 1 en 2. De stappen 3 en 4 zouden uiterlijk eind 2025 een feit moeten zijn.

Lees meer over belastingontwijking in ons dossier.

Lees ook:

Welke stappen zijn al gezet tegen belastingontwijking?

Onder druk van LuxLeaks en de Panama Papers zijn er al stappen gezet tegen belastingontwijking. Een overzicht.

EU bezint zich op keerzijde aanpak belastingontwijking

Afgelopen jaren is zo veel veranderd, dat multinationals niet meer weten waar ze aan toe zijn, zeggen ze.