Gastcolumn: Door zich kritisch te uiten over racisme geven jonge Aziatische Nederlanders actief invulling aan hun Nederlanderschap

Veel Nederlanders reageerden geschokt op de beelden van anti-racisme activisten die tijdens verschillende Sinterklaasintochten werden geconfronteerd met virulent racisme en geweld. Vreedzame demonstranten die werden bedreigd en aangevallen door rechts-radicalen en die moedig en waardig bleven staan terwijl zij werden bestookt met racistische en seksistische leuzen, nazigroeten, vuurwerk, eieren en bierblikjes. De beelden deden enigszins denken aan de Amerikaanse burgerrechtenactivisten in de jaren ‘60. Maar het ging toch echt om Eindhoven en andere oer-Hollandse steden.

De gebeurtenissen illustreerden nogmaals dat Jerry Afriyie en andere leden van Kick Out Zwarte Piet Nederlandse waarden en normen beter respecteren dan hun radicale tegenstanders. Toch worden (rechts-)radicale pro-Zwarte Pietactivisten geprezen door nogal wat ‘gewone’ Nederlanders. De veroordeelde Friese relschoppers, hun opruiende leider Jenny D., de activistische Telegraaf-journalist Wierd Duk; ze kunnen allemaal op veel morele en zelfs financiële steun rekenen. Ze worden gezien als ‘echte’ Nederlanders.

De anti-racisme activisten daarentegen worden nog steeds afgeschilderd als ‘on-Nederlands’ of zelfs ‘anti-Nederlands’. Onterecht. Zij zijn juist Nederlandser dan iemand als Jenny D. Zij komen juist op voor waarden die we als ‘typisch’ Nederlands beschouwen zoals vrijheid, gelijkheid, inclusie en tolerantie. Strijden tegen racisme en discriminatie is niet on- of anti-Nederlands, maar juist heel Nederlands.

De strijd tegen racisme en discriminatie wordt door media en rechtse politici vaak geframed als ‘zwart vs. wit’ en als ‘zwarte identiteitspolitiek’. Dat is simplistisch. Deze strijd is niet van een bepaalde bevolkingsgroep maar van álle Nederlanders die een gelijkwaardige, inclusieve samenleving nastreven. Een blik op de leden en medestanders van Kick Out Zwarte Piet bevestigt dat: naast zwarte vooral ook veel witte Nederlanders, Marokkaanse Nederlanders én Aziatische Nederlanders.

Dat steeds meer (jonge) Nederlanders van Indische en andere Aziatische komaf zich op sociale media maar ook tijdens de protestacties uitspreken voor roetveegpieten en een inclusief Sinterklaasfeest doet mij goed.

Mond gehouden

Decennialang hebben Aziatische Nederlanders meestal hun mond gehouden over racisme en discriminatie, ook wanneer het henzelf direct trof. De oudere generaties wilden ‘geen problemen veroorzaken’. Een gevalletje zelfcensuur als gevolg van doorgeslagen gezagstrouw, assimilatiedrang en schaamtecultuur.

Tweede en met name derde en latere generatie Aziatische Nederlanders denken daar anders over. Zij zijn hier geboren en opgegroeid en hebben geleerd dat je in Nederland mag opkomen voor je rechten en die van anderen. Dat je je hier mag uitspreken tegen racisme en discriminatie. En dat het aan de kaak stellen van ongelijkheden eigenlijk heel Nederlands is.

Dus hebben jonge Indische Nederlanders het ‘Dekolonisatie Netwerk Voormalig Nederlands-Indië’ opgezet om bijvoorbeeld het gebrekkige onderwijscurriculum ten aanzien van het Nederlandse koloniale verleden in ‘de Oost’ te verbeteren. Spraken Chinese en andere Aziatische Nederlanders zich in groten getale publiekelijk uit tegen BN’er Gordon nadat hij racistische ‘grappen’ over Chinezen had gemaakt. Klagen Chinese Rotterdammers bij een schooldirecteur over het racistische Hanky Panky Shanghai dat hun kinderen moeten zingen. En gaat historica Lara Nuberg op haar blog Gewoon een Indisch Meisje hard in tegen schrijver Kester Freriks die de verschrikkingen van het koloniale bewind in voormalig Nederlands-Indië bagatelliseert én roept zij Indische Nederlanders op om solidair te zijn met de strijd tegen Zwarte Piet.

De oproep van Nuberg is interessant. Die bevestigt dat de strijd tegen de raciale karikatuur Zwarte Piet en andere uitingen van racisme etnische of raciale grenzen overstijgt. Ook stuurt die aan op het zoeken van verbinding met ervaren anti-racisme activisten zoals de leden van Kick Out Zwarte Piet. Een logische stap aangezien mede dankzij de jarenlange strijd tegen Zwarte Piet allerlei vormen van institutioneel en dagelijks racisme in Nederland zijn blootgelegd en onderwerp zijn van het publieke debat.

Aziatische Nederlanders zien ook dat je uitspreken over misstanden (langzaamaan) kan leiden tot bewustwording en verandering. Zo hekelde een bezorgde Chinees Nederlandse vader lesmateriaal dat Chinese stereotypen bevatte. De betreffende Amsterdamse school verontschuldigde zich en paste het materiaal snel aan. Samen met mijn vrouw schreef ik daar een opiniestuk over dat uiteindelijk leidde tot Kamervragen van GroenLinks. Minister Arie Slob erkende het probleem, maar weigerde in te grijpen. Dit voorjaar werd echter wel bekend dat de gemeente Amsterdam onderzoek zal doen naar racistische stereotypen in lesmateriaal. Er zit dus beweging in de zaak.

Door zich openlijk kritisch te uiten over racisme, discriminatie en andere misstanden in de samenleving, geven jonge Aziatische Nederlanders actief invulling aan hun Nederlanderschap. Zij laten daarmee zien dat zij Nederland als hun thuis beschouwen en mee willen praten over de inrichting daarvan. In die zin zijn zij dus Nederlandser dan hun (groot)ouders die zich daar nauwelijks mee bemoeiden. Bovendien is de strijd tegen racisme en discriminatie in overeenstemming met belangrijke Nederlandse waarden als gelijkheid en tolerantie en dus zo Nederlands als wat. Door hun deelname hieraan benadrukken Aziatische Nederlanders dat dit een strijd is van alle Nederlanders – echte Nederlanders.

^{Reza Kartosen-Wong is publicist en docent media en cultuur (Universiteit van Amsterdam). Deze maand is hij gastcolumnist van Volkskrant.nl.}