Journalist Anton Stolwijk over de hypocrisie van links, rijk Amerika: ‘Er is iets raars aan de hand’

Veel dingen in Amerika zijn extreem. Extreem arm of extreem rijk. Nou, dan is Cambridge in Massachusetts een soort ‘extreem grachtengordel’. Iedereen is er milieubewust, eet biologisch, is tegen Trump. Maar alles is ook schreeuwend duur. Kinderopvang: kost bijna 4000 dollar per maand voor twee kinderen Dat konden wij niet betalen. Zo werd ik huisman aan de Amerikaanse oostkust.

Eigenlijk hadden we net een huis gekocht in Leiden en dachten we: nu is het wel klaar met dat reizen. Tot mijn vrouw, die is antropoloog, ineens een beurs kreeg om een jaar aan Harvard te werken. Dat sla je niet af.

Mijn vorige boek, ‘Atjeh’, was ook ontstaan nadat ik met haar meegereisd was. Dus iedereen zei: nou, dan ga je er nu zeker weer een boek over schrijven. Maar dat zag ik nog niet zo gebeuren. In Atjeh had ik uitgebreid onderzoek kunnen doen. Maar met twee kinderen van 4 jaar en 17 maanden kwam ik nergens toe. Al helemaal niet aan journalistiek onderzoek. Uiteindelijk liep ik daar dus vooral met mijn kinderwagen rond door de buurt, eindeloos dezelfde routes. En een boek over luiers verschonen: nee.

Goed geweten

Maar terwijl ik daar versuft mijn rondjes liep, liep ik ook na te denken. En langzaamaan bekroop me toch het gevoel: er is hier iets raars aan de hand. Ik ontwikkelde een gevoel voor de hypocrisie van Cambridge. En zag het contrast met Nederland: al die geprivilegieerde Amerikanen hebben heel veel geld, maar willen ook een heel goed geweten hebben, nog meer dan bij ons, heb ik het idee. Ze zijn erg betrokken bij de arbeidsomstandigheden van de koffieplukkers in Guatemala, maar het gekke is: met hun directe omgeving zijn ze veel minder bezig. Je hoeft bij wijze van spreken maar één afslag te missen, of je zit in het ghetto, waar helemaal geen koffietentjes zijn, en eigenlijk ook geen winkels meer, alleen de Dollar General, een soort discountsupermarkt zonder verse producten.

Op een gegeven moment las ik een boek van Elizabeth Currid-Halkett, over de aspirational class. Zij beschrijft hoe er een sociale klasse ontstaat van hoger opgeleide, linksige wereldburgers, die hun status uitdrukken met hun verantwoorde consumptie. Dat was een eye opener voor mij. Ik heb daarna wel overwogen om interviews te gaan doen voor een doorwrocht boek over hoe links-liberaal Amerika in elkaar steekt. Maar uiteindelijk dacht ik: nee, zo is het eigenlijk beter. Ik beschrijf wat ik zie, en wie ik ontmoet, als de ietwat sukkelige huisman die in zo’n wijk zijn rondjes loopt. Want zo iemand hoort er ook bij. Je leest nooit iets vanuit het perspectief van een huisman. Ik heb die sukkeligheid dus zelfs nog wat aangedikt.

Ik heb dus ook niet heel expliciet commentaar proberen te leveren op wat ik zag, maar ik denk dat je door mijn boek wel iets te weten komt over de hypocrisie van links, rijk Amerika. En ook de naïviteit waarmee die mensen naar de wereld kijken. Maar dat gaat natuurlijk ook deels over mezelf, en ik vermoed over de meeste lezers van mijn boek.

Je moet ook weer niet te makkelijk oordelen over die hypocrisie. Hier in Nederland lees je veel over hoe iedereen in Amerika tegenover elkaar komt te staan. Maar als je daar bent, dan overheerst toch ook gewoon de rommeligheid van het dagelijks leven. Probeer er maar eens uit te komen, uit je bubbel. Dat is niet eenvoudig. Moet je helemaal met je auto de snelweg op.

Ons soort Amerika
Anton Stolwijk (Prometheus)
191 blz. € 17,99

Trouw vraagt schrijvers wekelijks naar hun drijfveren achter het schrijven van een boek. Lees meer afleveringen uit de rubriek ‘Vandaar dit boek’ in ons dossier.