‘Veel slachtoffers van verdrinking zijn geschikt als donor’
De schouwarts denkt er vaak niet aan, maar iemand die verdronken is, kan prima weefseldonor zijn. Dat zegt forensisch arts en onderzoeker Guido Reijnen.
Lichamen die in het water gevonden worden, voldoen vaak nog aan de criteria voor weefseldonatie. Dat blijkt uit onderzoek van forensisch arts Guido Reijnen. Volgens Reijnen is het in veel gevallen mogelijk bij hen bijvoorbeeld huid, bot, hartkleppen en het hoornvlies af te nemen voor transplantatie.
Ziekenhuisartsen besteden bij overlijden altijd aandacht aan de mogelijkheid van orgaan- en weefseldonatie. Maar forensisch artsen, die vaak buiten het ziekenhuis de dood vaststellen bij onder andere verdrinkings- en verkeersslachtoffers, denken daar volgens Reijnen zelden aan. En dat terwijl weefseldonatie – anders dan orgaandonatie – bij deze groep een optie is.
Reijnen onderzocht de schouwverslagen van 154 lichamen die tussen 2011 en dit jaar werden gevonden in het water in Amsterdam. Zeventig van hen waren mogelijk geschikt als donor, stelt Reijnen, die recent promoveerde op zijn onderzoek. Slechts één van deze lichamen werd door de betrokken artsen daadwerkelijk voorgedragen voor donatie.
45 procent van de waterlijken komt in aanmerking voor orgaandonatie
Had u verwacht dat zoveel verdrinkingsslachtoffers geschikt zouden zijn?
“Ik had het wel gehoopt. Ik wil met dit onderzoek laten zien dat veel meer lichamen in aanmerking komen voor donatie. Ook van verkeersslachtoffers bijvoorbeeld, of mensen die thuis overlijden. Want als zelfs waterlijken geschikt zijn als donor, dan komt vrijwel ieder lichaam in aanmerking.
“Bij verdrinkingsslachtoffers zijn namelijk allerlei bezwaren mogelijk: ze worden pas na enige tijd aangetroffen, zijn soms al in staat van ontbinding. Maar er wordt nu te snel gedacht: dat kan niet.”
En het kan wel?
“De Nederlandse Transplantatie Stichting (NTS) hanteert negen criteria. De donor mag bijvoorbeeld niet langer dan 24 uur geleden overleden zijn en de identiteit moet uiteraard bekend zijn. Iemand die risicovol gedrag heeft vertoond, bijvoorbeeld drugs heeft gebruikt, is niet geschikt. Dat vraag je na bij de nabestaanden. We hebben zelf nog twee criteria toegevoegd met het oog op de forensische praktijk: een lichaam moet compleet zijn, en de 24-uursgrens moet niet worden overschreden door politieonderzoek. Dan blijkt dat nog 45 procent van de waterlijken in aanmerking komt.”
Zijn die ook allemaal geschikt voor donatie?
“De volgende stap is dat je nakijkt of iemand geregistreerd donor is. Hiervoor bel je de Nederlandse Transplantatie Stichting. Die maakt bovendien nog een nieuwe afweging, waarin ze ook minder harde criteria meewegen. Ik denk dat zij nog ongeveer de helft van de donoren uit de forensische praktijk afwijzen.”
Waarom denken forensisch artsen niet aan donatie?
“Ik werk ook in een ziekenhuis. Daar is het logistiek veel makkelijker dan aan de waterkant. Vaak is de familie eerst nog niet in de buurt. Als die er is, kost het zo een uur om hen te informeren en uit te vragen. Bij een onverwacht overlijden spelen vaak heftige emoties. Maar het zit ook minder in de cultuur van forensisch artsen, al zijn ze niet onwelwillend. Sommige van mijn collega’s zijn bij de NTS op cursus gegaan om te leren hoe je een gesprek over donatie voert.”
Hoe doet u het zelf, in uw werk als forensisch arts?
“De NTS heeft dit jaar zeven donoren van mij geaccepteerd. Ik denk dat alle driehonderd forensisch artsen samen dit jaar hooguit vijfentwintig donoren hebben aangeleverd. Tegelijkertijd staan er zevenhonderd mensen op de wachtlijst voor een nieuw hoornvlies. Als we het donorpotentieel buiten het ziekenhuis beter benutten, denk ik dat we dat tekort oplossen. Dat betekent wel wat: die mensen geef je hun zicht terug.”
Lees ook:
10.000 donoren leveren één donatie per jaar op
Wachtlijsten wegwerken is nog niet zo eenvoudig. Voor één orgaan heb je een veelvoud aan geregistreerde donoren nodig.