Van ‘een schande’ tot ‘geschokt’: onze politici zijn drie keer per vergadering verontwaardigd

194 keer. Zo vaak riepen de parlementsleden vorig jaar hun onthutsing uit in de Kamer. Tijdens de in totaal 55 plenaire vergaderingen viel het meest de term ‘schandalig’, gevolgd door ‘ik ben gechoqueerd’ en ‘ik ben verontwaardigd’. Ook in het Vlaams Parlement waren politici tijdens 42 vergaderingen 102 keer ‘geschokt’, ‘verontwaardigd’ of ‘geschandaliseerd’. Gemiddeld werd dus drie keer per vergadering een emotioneel superlatief de lucht in geschoten. Dat blijkt uit de parlementaire verslagen uit 2018, waarin De Morgen deze trefwoorden telde.

Koploper in de Kamer is PVDA/PTB-kopstuk Raoul Hedebouw, die vanwege vakantie niet bereikbaar is voor commentaar. Hij riep liefst achttien keer de schande uit en was viermaal gechoqueerd. Naar aanleiding van de thematiek van de gele hesjes, belastingontwijking en de hervorming van de werkloosheidsuitkeringen. De PVDA/PTB heeft met amper twee federale Kamerleden 31 verontwaardigingen geuit. “Wij zijn aangenaam verrast”, klinkt het bij de partij. “We zijn een kleine fractie en hebben goed geboerd.” 

Ook de PS (34 keer) en de sp.a (30 keer) zijn regelmatig geschokt. CD&V, Open Vld, N-VA en cdH volgen op gepaste afstand.

“Het is normaal dat politici het ongenoegen van hun kiezers willen uiten, maar vandaag heerst er een verontwaardigingsindustrie”, zegt politicoloog Carl Devos (UGent). “Blijkbaar is er een behoefte om een emotionele laag toe te voegen aan het debat: we zijn het niet meer oneens, we voelen ons geschandaliseerd.”

Teleurgesteld

In het Vlaams Parlement spannen de socialisten de kroon. De fractie was 28 keer verontwaardigd en 16 keer geschandaliseerd. Yasmine Kherbache nam er negen voor haar rekening, Bruno Tobback zes. “Maar zes keer? Dan ben ik te vriendelijk geweest voor de Vlaamse regering, ik stel mezelf een beetje teleur. Ik probeer de grote verontwaardiging te reserveren voor zaken die voor mij echt niet door de beugel kunnen.” 

Ook Kherbache wil erop letten. “We moeten niet alleen bekommerd, bezorgd en verontwaardigd zijn. Ik wil ook werken aan oplossingen.”

Geen onverstandige aanpak, meent Devos. Superlatieven verliezen hun schokeffect naarmate ze vaker worden gebruikt. “Als je om de haverklap verontwaardigd bent, doet dat op termijn niemands hoofd meer omdraaien. Zo krijg je minder gevatte beleidsantwoorden.”

Verontwaardiging vraagt dus om variatie in vocabulaire. De N-VA neemt de ‘kaakslag’ alsmaar minder in de mond. Momenteel blijkt het ‘schuldig verzuim van de regering’ een populaire woordkeuze bij de oppositie. ‘Ik blijf op mijn honger zitten’, ‘ik val van mijn stoel’ en ‘u bent een minister onwaardig’ wordt de meerderheid ook al eens naar het hoofd geslingerd.

Een jaar vol ontzetting

Maar vergis u niet: ontzetting is niet alleen een zaak van de oppositie. In het Vlaams Parlement was meerderheidspartij N-VA in totaal 28 keer geschokt. Met zeven tussenkomsten eindigt Karl Vanlouwe mee bovenaan de lijst. “Aan politiek doe je altijd uit verontwaardiging, of dat nu in de meerderheid is of in de oppositie. Als ik geschokt ben, is dat oprecht.”

De parlementsleden waren vorig jaar onder meer ontsteld na de onthulling van de LuxFiles in maart en bij de protesten van de gele hesjes in november. De aanslag in Luik in mei leidde tot heel wat verontwaardiging over het deradicaliseringsbeleid, terwijl in Vlaanderen bijvoorbeeld het armoedebeleid op de korrel werd genomen.

“In het parlement reageren politici steeds meer op sociale media”, zegt professor taalkunde Johan De Caluwe (UGent). “Als anderen al een felle stelling hebben getweet, dan moet je die overtreffen om gehoord te worden.” Hij raadt politici aan spaarzaam te zijn met de overtreffende trap. “Wie eerst luid toetert dat iets schandalig is, maar er achteraf niets aan doet, kan dat als een boemerang in het gezicht terug krijgen. Er zijn genoeg politici, denk maar aan Koen Geens (CD&V) en Alexander De Croo (Open Vld), die niet meegaan in hevige scheldpartijen. Zij hebben ook een publiek.”