Wat staat Trump te wachten nu de Democraten de controle over het Huis van Afgevaardigden krijgen?
Donderdag beginnen de Democraten aan hun eerste dag als meerderheidspartij in het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden. Na twee jaar van Trumps presidentschap kunnen ze eindelijk de daad bij het tegensputteren voegen. Ze hebben een lange actielijst klaarliggen.
De macht van de meerderheid is in de Amerikaanse variant van de Tweede Kamer veel groter dan in de meeste Europese parlementen. De meerderheidspartij levert namelijk de voorzitter van de ‘kamer’ en de voorzitter van gespecialiseerde parlementaire commissies. Deze voorzitters bepalen welke onderwerpen worden behandeld. Dus lang voordat het tot een stemming komt – waar de meerderheid zijn macht kan laten gelden – bepaalt de meerderheid waarover überhaupt wordt gestemd en gesproken.
De kamervoorzitter kan wetsvoorstellen ter tafel brengen – of niet. De commissievoorzitters kunnen documenten dagvaarden of leden van de regering onder ede horen – of niet. En dus, als het om de controle van de regering gaat, bepaalt de meerderheidspartij of de volksvertegenwoordigers toezien of wegkijken.
De Republikeinen lieten de president vooral begaan. Hoeveel vragen de kwesties en schandaaltjes van de regering-Trump ook opriepen, zelden werd een lid van de regering gesommeerd in het Congres tekst uitleg te komen geven. Nu de Democraten de controle over de controle krijgen, gaat een soort permanente parlementaire enquête plaatsvinden. Over drie, vier, vijf onderwerpen tegelijk.
Tekenend is de actiebereidheid van de Commissie voor Toezicht en Overheidshervorming, de machtigste onderzoekscommissie van het Huis van Afgevaardigden. De afgelopen twee jaar diende de hoogste Democraat in de commissie, Elijah Cummings, 64 dagvaardingsverzoeken in. Maar hij had het niet voor het zeggen. De achtereenvolgende Republikeinse voorzitters van de commissie, Jason Chaffetz en Trey Gowdy, legden ze allemaal naast zich neer. Vanaf donderdag kan Cummings die alsnog indienen, mocht hij dat willen.
Behalve via de commissies wil het Huis onder de Democratische voorzitter Nancy Pelosi ook bij wet enkele ondemocratische tendensen terugdringen. Of dat lukt is de vraag, want wetten moeten ook door de Senaat en de president worden goedgekeurd.
Wetsvoorstel 1: meer democratie en minder corruptie
De eerste wet die Pelosi en consorten op de agenda willen zetten, HR 1 genaamd, moet korte metten maken met alle praktijken waarover buitenlanders zich verbazen als ze de Amerikaanse democratie in werking zien.
De wet zou een einde moeten maken aan gerrymandering (het slim indelen van kiesdistricten voor een beter dan proportioneel verkiezingsresultaat), voter suppression (het opwerpen van barrières om kiezers weg te houden van het stemhokje) en de onveiligheid van stemmachines. De macht van het grote geld zou moeten worden ingedamd door meer transparantie te eisen van zogeheten superPAC’s, politieke adverteerders en lobbyisten. Er zouden nieuwe ethische regels komen voor regeringsfunctionarissen, volksvertegenwoordigers en rechters in het Hooggerechtshof. Heel specifiek eist de wet minder belangenverstrengeling en de openbaring van de belastingaangifte van de president.
Dat laatste punt alleen al maakt het voorstel vrij kansloos, maar volgens Pelosi gaat het om de boodschap. Als Trump of de (Republikeinse) Senaat de wet tegenhouden, geven die ook een boodschap af, zal ze denken.
Cummings heeft gezegd dat hij niet al zijn dagvaardingen zal herindienen. Maar enkele brieven met verzoeken om informatie zal hij op dag één verzenden, schreef The New York Times. Sommige zijn heel concreet. Van de minister van Binnenlandse Veiligheid Kirstjen Nielsen wil hij weten waar elk kind is dat in 2018 van zijn of haar ouders aan de grens is gescheiden. Met naam, leeftijd, en land van herkomst van elk kind.
Een vraag aan het Witte Huis en andere overheidsinstanties is hoeveel functionarissen met een overheidsvliegtuig naar een privébestemming zijn gevlogen. Waarom hadden drie leden van Trumps residentie Mar-A-Lago invloed op een contract van 10 miljoen dollar om de veteranen-administratie te verbeteren? En hoeveel Witte Huis-medewerkers maakten gebruik van privémail voor regeringszaken, zoals Ivanka Trump – een verwijt dat presidentskandidaat Hillary Clinton tijdens haar campagne en daarna heeft achtervolgd (‘Lock her up!’).
Al sinds het begin wordt Trumps presidentschap overschaduwd door de vraag of hij zich door zakelijke belangen laat leiden bij zijn politieke beslissingen. Cummings probeert er licht op te werpen met een onderzoek naar de Trump Organisatie, onder meer eigenaar van het hotel in Washington waar buitenlandse delegaties verblijven, onder meer die uit Saoedi-Arabië, Koeweit en Bahrein. Cummings wil van de Trump Organisatie een lijst van alle buitenlandse betalingen die zijn binnengekomen sinds Trump in het Witte Huis zit.
Russen en impeachment
Naast Cummings en zijn toezichtcommissie zijn er nog twee hoofdrolspelers: Jerrold Nadler (justitiecommissie) en Adam Schiff (inlichtingencommissie). Hun aandacht zal vooral uitgaan naar de mogelijke Russische connectie van de Trumpcampagne. Ook speciaal aanklager Robert Mueller en de FBI onderzoeken die, maar het Congres kan eigen vragen stellen. Onder meer de positie van Matthew Whitaker als interim-minister van Justitie wordt kritisch bekeken. Hij zei in 2017 dat hij het Mueller-onderzoek ‘belachelijk’ vond. Nu weigert hij zich, ondanks bezwaren van een interne ethische adviseur van zijn ministerie, te verschonen van zijn rol als eindverantwoordelijke voor het Mueller-onderzoek.
Uiteindelijk zou Nadler een afzettingsprocedure tegen Trump kunnen beginnen. Voorlopig houdt hij de boot af. ‘Er zijn veel beschuldigingen, maar er moet echt bewijs zijn’, zei hij woensdag tegen Politico. ‘We wachten eerst alle onderzoeken af.’
Elijah Cummings heeft haast
Hij is een klassieke zwarte Amerikaan, Elijah Cummings (67), met twee ouders die als deelpachters de armoede en apartheid in het zuiden ontvluchtten om dominee te worden in het noorden, in Baltimore, waar ze Elijah vroom en ambitieus opvoedden. Hij leerde preken maar niet dansen, en speelt nog steeds geen kaartspelletjes, schreef The Washington Post. Vanaf vandaag houdt Cummings, een man die weet wat zonde is, toezicht op het kabinet van president Trump, die met een wiebeliger moreel kompas opgroeide. Hij dacht aanvankelijk dat er te werken viel met Trump, gezien zijn deels constructief-populistische agenda: betere infrastructuur, lagere pillenprijzen. Maar na een eerste overleg liep de samenwerking dood. Nu heeft hij haast. Zijn vader stierf aan een hartaanval en zelf onderging hij een hartoperatie. ‘Ik wil de feiten zien, geen bullshit meer’, zei hij tegen Politico. ‘Ik wil niemands tijd verspillen, en zeker niet mijn eigen tijd.’
Mitt Romney: ‘Het presidentschap van Donald Trump is diep gezonken’
Mitt Romney (71) treedt donderdag aan als senator voor de staat Utah. In 2012 verloor hij als Republikeins presidentskandidaat van Barack Obama. Hier (verkort) zijn opiniestuk woensdag in The Washington Post.