Buma spreekt met NU.nl op de middag van de presentatie van de resultaten van de klimaattafels. Buiten is het rumoerig. Vanuit de statige werkkamer in het voormalig justitiegebouw in de Tweede Kamer ziet de CDA-leider demonstranten op het Plein voor de Tweede Kamer lawaai maken en op fluitjes blazen. "Waarschijnlijk van de milieuclubs en de FNV die zijn weggelopen van de klimaattafels", denkt Buma hardop.
"Nederland is in Europa een land dat nog een regering heeft dat kan rekenen op een meerderheid in het parlement. Daar is voor nodig dat iedereen zich moet realiseren dat polarisatie niet werkt", aldus de CDA’er die eerder dit jaar het pensioenakkoord zag klappen. Ook toen stapte de vakbond op.
"We moeten het samen doen en weglopen is niet de manier waarop het werkt. Door alle verschillen heen is verbinding mogelijk. Daar hoort bij dat je compromissen sluit, ook in de Tweede Kamer."
Als u terugkijkt op het jaar, wat is voor u een hoogtepunt geweest?
"Voor mijn partij zijn de gemeenteraadsverkiezingen boven verwachting goed gegaan. Ook toen is weer gebleken dat het CDA in staat is gebleken peilingen te verslaan."
En een dieptepunt?
"Het beeld van de high five die de Russische president Vladimir Poetin aan de Saoedische kroonprins Mohammed Bin Salman geeft op de G20-top. Die high five is het bewijs van een soort wereldorde die wordt bepaald door een man die buurlanden binnenvalt en een moordenaar. Beelden om moedeloos van te worden."
Waarom? We weten dat Saoedi-Arabië al jarenlang mensenrechten schendt en de Russen zijn al langer bezig met buurlanden binnenvallen en destabiliseren.
"Wat nieuw is, is dat het totaal onvoorspelbaar is hoe landen zich gedragen. Kijk naar de Amerikaanse president Trump die compleet onverwacht aankondigde alle troepen uit Syrië en mogelijk uit Afghanistan terug te trekken, zonder enig overleg met de bondgenoten."
"Dat zijn heel nieuwe veranderingen op het wereldtoneel; een wereldorde die op zijn grondvesten schudt. Daarin is Nederland een piepklein landje dat wel afhankelijk is van betrouwbare samenwerking."
En het schrappen van de dividendbelasting, is dat geen politiek dieptepunt geweest?
"Ik vind het nog steeds teleurstellend dat het risico bestaat dat een groot bedrijf als Unilever Nederland gaat verlaten. Tegelijkertijd moet het bedrijfsleven beseffen dat het onderdeel uitmaakt van de Nederlandse samenleving en dat begrip van twee kanten moet komen, anders verliezen ze de steun en het vertrouwen van de samenleving."
Grote bedrijven als Shell en Unilever moeten iets terug doen voor de samenleving
Roept u bedrijven als Unilever en Shell op meer te investeren in de Nederlandse samenleving? Dat ze meer hun waarde moeten laten zien?
"Ja. Ik was eind van het jaar in Eindhoven bij de Brainport. In het verleden was het heel duidelijk: in Eindhoven was alles Philips, denk aan de sportverenigingen. Daar was duidelijk: Philips, die moeten we in Eindhoven houden."
"Van de grote bedrijven die nu in Nederland zijn verwacht ik financiële betrokkenheid door het ondersteunen van bijvoorbeeld maatschappelijke activiteiten. Ja, misschien zitten niet al hun klanten in Nederland, maar weet dat als je als bedrijf hier je basis hebt, je ook iets moet terugdoen voor de samenleving."
Het beeld van deze bedrijven, zoals Shell, is dat zij hier in Nederland zitten, profiteren van belastingcontructies en infrastructuur, maar zelf niets bijdragen.
"Dat klopt en mensen vragen zich dan af: waarom hebben we ze hier eigenlijk? Met de afschaffing van de dividendbelasting was het beeld dat we de kas van buitenlandse aandeelhouders spekten. Veel beperkter was het besef waarom we die bedrijven hier hebben, maar het voordeel is dat we veel meer invloed op bijvoorbeeld het klimaatbeleid kunnen hebben."
"Ik vraag me af of een bedrijf als Unilever zo met duurzaamheid bezig was geweest als het niet in Nederland had gezeten met Paul Polman aan het hoofd."
Toch is deze boodschap niet overgekomen. Dit kabinet en deze coalitie hebben de sticker opgeplakt gekregen waarop staat: loopjongen van de multinational. U wilde 2 miljard euro aan buitenlandse aandeelhouders cadeau doen en had een btw-verhoging voor de burger. Heeft u begrip voor dit onbegrip?
"Ik kan alleen maar teruggaan naar mijn eigen motivatie: het belang van het behoud van grote bedrijven in Nederland en het aantal banen dat daaraan verbonden is: twee miljoen banen die rechtstreeks afhankelijk zijn van internationale bedrijven. Als je geen baan hebt, kun je überhaupt je rekeningen niet betalen."
"Ik snap dat het niet de snelste en niet de makkelijkste boodschap is, maar ik wil dat we in Nederland banen houden en dan moet je kunnen concurreren op een internationale markt. Daarnaast zijn de kosten van de afschaffing opgebracht door onder andere de aanpak van brievenbusfirma’s. En de burger krijgt een belastingverlaging, dat zien we op het salarisstrookje van januari."
Buma tijdens het debat met premier Rutte over het kabinetsbesluit om de dividendbelasting te behouden. (Foto: ANP)
U heeft er na de formatie bewust voor gekozen in de Kamer te blijven om het CDA-geluid te laten horen. Uw congres, het CDA-geluid, riep u onlangs op om de verhoging van de rente op de studielening te stoppen. Dat CDA-geluid bereikte de Tweede Kamer niet.
"Ik heb de leden op het congres nog voor de stemming al aangegeven dat ik geen gehoor kan geven aan die oproep. Ik heb namelijk een regeerakkoord getekend. Dat is misschien het ongemak van regeren, maar het is onvermijdelijk."
"Ik schep liever van tevoren duidelijkheid. Maar ik snap de zorgen, ook van onze jongerenbeweging CDJA en ik ben met ze in gesprek. We zullen moeten kijken hoe we ze binnen de kaders van het regeerakkoord tegemoet kunnen komen."
Dan is het toch ontzettend frustrerend dat u dat CDA-geluid kennelijk niet kan laten horen?
"Dat kan ik wel; als het gaat om klimaat zorg ik ervoor dat we rekening blijven houden met hoe de gewone Nederlander het allemaal kan betalen. Thema’s rond onze nationale identiteit staan in het regeerakkoord, zoals de maatschappelijke diensttijd en het Wilhelmus."
"Het punt is, en dat zeg ik ook tegen onze leden, is dat we het met vier partijen doen. VVD, CDA, D66 en CU willen allen hun deel. Ik ben er net zo goed verantwoordelijk voor dat de andere hun kwart halen als mijn eigen."
Vrijwel iedereen is het erover eens dat de CO2-uitstoot naar beneden moet, maar over maatregelen willen we het niet hebben
Na maanden van onderhandelen zijn de klimaattafels eruit. Er ligt een concept-klimaatakkoord met plannen die nog moeten worden doorgerekend. Hoe groot is de klimaatopgave?
"Dit is van een enorme omvang en iedereen gaat dit merken. Dat is ook de reden waarom ik vind dat de manier waarop het klimaatakkoord tot stand is gekomen, met verschillende maatschappelijke organisaties en het bedrijfsleven, wel de juiste is."
U heeft eerder kritiek geuit op het feit dat de gewone burger niet aan die klimaattafels heeft gezeten. Tegelijkertijd zegt u net dat u de opzet van de tafels, waar u uw goedkeuring aan heeft gegeven, een goede opzet vindt. Hoe moeten we dat met elkaar rijmen?
"Het is niet doenlijk om ongeorganiseerde mensen aan tafel te krijgen, maar die stem wordt vertegenwoordigd in het parlement. Ik heb willen zeggen dat de uitkomsten van de verschillende tafels door ons politici met een scherp oog zal worden bekeken."
De hele opzet van de polderpolitiek is dat je met een akkoord komt met plannen en maatregelen. Mensen hebben dan het idee, ook met het klimaatakkoord dat het slikken of stikken is. Heeft een politiek debat nog wel zin?
"Ik laat niet gebeuren dat het slikken of stikken is, waarom ben je anders volksvertegenwoordiger?"
Als we kijken naar 2019, wordt de klimaattransitie dan het belangrijkste politieke thema?
"Voorspellen is moeilijk, maar ik ga daar wel van uit. Een ander belangrijk thema wordt natuurlijk de Brexit. Als het een harde Brexit wordt, hebben we de dag erna een somber economisch vooruitzicht."
Je kunt mij niet vragen om, terwijl ik weet hoe belangrijk klimaatverandering is, geen beleid te voeren
U zegt dat de klimaattransitie in 2019 een van de belangrijkste onderwerpen zal worden. Tegelijkertijd is het tijdens de Tweede Kamerverkiezingen vorig jaar voornamelijk gegaan over het Wilhelmus en de integratie van Turkse Nederlanders. Daar horen we niets meer over, en ondertussen zijn we volgens premier Mark Rutte bezig met een klimaatoperatie die vergelijkbaar is met de wederopbouw na de Tweede Wereldoorlog. Zou klimaat bij de Provinciale Statenverkiezingen, die bepalend zijn voor de samenstelling van de senaat, wel centraal moeten staan?
"Op zichzelf is het helemaal niet gek om de Provinciale Statenverkiezingen aan klimaat te koppelen. De provincies gaan over ruimtelijk beleid, economisch beleid en natuurbeleid."
"Maar om nou te zeggen dat de politiek het klimaat de afgelopen verkiezingen niet serieus heeft genomen, gaat mij iets te ver. Ik heb de campagne 2017 geopend met een verhaal over het klimaat. Niemand heeft het opgepikt. Ik ga niemand de schuld geven, maar ik ga niet de schuld op mij nemen dat ik er niet over begonnen ben."
Waar ligt het aan dat klimaat in verkiezingscampagnes niet aanslaat?
"Als je naar de onderzoeken van het Sociaal Cultureel Planbureau kijkt, naar wat mensen belangrijk vinden, dan staat klimaat op iets van de achtste plek, achter thema’s als normen en waarden, immigratie, economie en zorg."
"Hoe vaak wij hier ook debatteren over klimaat en milieu, het blijft voor heel veel mensen iets ver wegs. Vergis je niet, vrijwel iedereen is het erover eens dat de CO2-uitstoot naar beneden moet, maar over maatregelen willen we het niet hebben."
Nu krijgt de burger een pakket aan klimaatmaatregelen dat gevolgen heeft voor je autogebruik, je cv-ketel en je gasfornuis. Maatregelen waar de burger niets over heeft kunnen zeggen. Het raadgevend referendum, een middel om het kabinet bij te sturen, heeft deze coalitie afgeschaft.
"Mijn verwachting is dat klimaat dit keer wel een centraal thema zal worden en ik zou het toejuichen als het onderwerp bij de campagne een rol speelt. Tegelijkertijd lenen de individuele maatregelen uit een definitief akkoord zich niet voor een referendum, het gaat om het gehele klimaatbeleid."
"En stel dat uit een referendum zou blijken dat de meerderheid geen klimaatbeleid wil, dan voel ik mij zowel politiek als moreel verplicht dat toch te doen. Je kunt mij niet vragen om, terwijl ik weet hoe belangrijk klimaatverandering is, geen beleid te voeren."
NUjij: Uitgelichte reacties