Fastfoodketen Zuid-Afrika mag kolonisatie niet bespotten op tv

De tv-commercial is overduidelijk een knipoog naar VOC-koopman Jan van Riebeeck, de Culemborg-Schiedamse chirurgijn (medische behandelaar) die in 1652 de eerste Europese handelspost stichtte in Zuid-Afrika. 

In het satirische reclamefilmpje van de Zuid-Afrikaanse fastfoodketen Chicken Licken koloniseert ‘Big John’ een jaar eerder ‘Holland’. De inwoners kijken de zwarte, halfblote man met zijn kralenketting en speer verbaasd aan als hij van zijn zeilschip springt en voet aan wal zet. 

,,Hola MaNgamla (hallo blanken)’’, zegt de Afrikaan in zijn stamtaal. Gevolgd door: ,,Ik vind het leuk hier. Ik denk dat ik deze plek Europa noem’’, als hij zijn speer in de houten  steigerplanken steekt.

Dan neemt de camera de kijker mee naar een vestiging van de Zuid-Afrikaanse kiprestaurantketen anno 2018. ,,Dat is nou de legende van Big John’’, zegt een zwarte, mannelijke klant lachend als hij wegloopt met een gelijknamige burger. Zijn reclame over de snack heeft succes. ,,Weet u wat, ik neem ook een Big John’’, zegt de vrouw in de rij achter hem als ze aan de beurt  is.  

Veel Zuid-Afrikanen konden de humor van het reclamefilmpje wel waarderen maar (gospel)singer-songwriter en predikant Sandile Cele uit Durban niet. Hij diende een klacht in bij de Zuid-Afrikaanse Reclame Code Commissie. 

Die laatste beval de fastfoodketen het reclamefilmpje in zijn huidige vorm in te trekken.  

,,De erfenis van de kolonisatie - een gevoelig onderwerp waarover verdeeldheid bestaat - leent zich niet voor humoristische uitbuiting, hoe leuk sommige mensen het eindresultaat ook vinden’’, oordeelde de reclamewaakhond. ,,Wij zijn van oordeel dat de commercial een kwestie bagatelliseert (minimaliseert) die bij veel Zuid-Afrikanen gevoelig ligt en hen van streek maakt. De commercial is daarom in strijd met de bepalingen van sectie 1 van sectie II van de Code.’’ 

Kiprestaurantketen Chicken Licken liet in een reactie weten de vele negatieve reacties van kijkers te betreuren en zei ‘nooit de bedoeling te hebben gehad de spot te drijven met de kolonisatie en de gevolgen van die strijd (tussen blank en zwart) voor Afrika en haar inwoners’. 

Volgens Zuid-Afrikaanse media beriep Chicken Licken zich voor de Reclame Code Commissie op haar recht om ironische humor uit te drukken en is ze van mening  dat de tv-commercial ‘een trotse en patriottische poging’ de Zuid-Afrikaanse ‘spirit’ op te vrolijken.  

De spraakmakende commercial is niet meer verschenen op de Zuid-Afrikaanse televisie maar kan nog wel bekeken worden op YouTube.