Journalist van Der Spiegel zoog verhalen jarenlang uit zijn duim

Relotius heeft, zo verklaart het weekblad op de eigen website, zijn verhalen voor een groot deel verzonnen en voert personen aan die niet bestaan. Een intern onderzoek op de burelen van Der Spiegel bracht het schandaal aan het licht. ,,Hij heeft de lezers en zijn collega’s bedrogen’’, luidt het. Geconfronteerd met de bevindingen heeft de journalist zijn miskleun uitgebreid bekend.

De eerste scheurtjes in Relotius’ geloofwaardigheid ontstonden na het verhaal ‘Jagersgrens’, over een gewapende Amerikaanse burgerwacht op de grens tussen de VS en buurland Mexico. Medeverslaggever Juan Moreno, die samen met Claus onderzoek deed voor het verhaal, twijfelde aan de in het artikel opgediste feiten. Hij deed zelf onderzoek en maakte zijn achterdocht kenbaar.

Eenvoudig was dat echter niet voor de journalistieke klokkenluider. Hij werd aanvankelijk niet geloofd. Moreno gaf niet op en gebruikte een onderzoekstrip naar de Verenigde Staten voor een ander artikel om bewijsmateriaal tegen Relotius te verzamelen. Maar, ook om zijn eigen naam te zuiveren. Die prijkte als co-auteur boven het, naar zijn idee, uiterst dubieuze verhaal.

Na de aantijging eerst ontkend te hebben, ging Relotius vorige week met de billen bloot. Hij geeft toe hele passages in het artikel verzonnen te hebben. En niet alleen in ‘Jagersgrens’, maar ook in een aantal andere verhalen. Sommigen ervan werden zelfs genomineerd voor journalistieke prijzen, waaronder fictieve stukken over een getuige bij executies in de VS en een vermeende gevangene van Guantanomo Bay.

,,Claas Relotius heeft met opzet, methodisch en met criminele energie, de boel bedrogen’’, schrijft de hoofdredactie. ,,Hij heeft sommige hoofdpersonen, waarover hij vertelt of die hij citeert, nooit ontmoet of gesproken. De karakters in zijn verslagen waren gebaseerd op de informatie van andere media en filmopnamen, waaraan Relotius een fictieve biografie toevoegde. Een karaktercollage.’’

De vraag of door Relotius, die sinds 2011 als freelancer en later als redacteur voor Der Spiegel werkt, ook andere publicaties zijn getroffen, kan de hoofdredactie niet beantwoorden. Uitgesloten wordt het evenwel niet. De man schreef voor velerlei titels, waaronder de bladen Cicero en Der Welt en de kranten Zeit Online en de Frankfurter Allgemeinen Sonntagszeitung.

Der Spiegel verwijdert de artikelen voorlopig niet en brengt ook geen wijzigingen aan, totdat de beschuldigingen tegen Relotius zijn opgehelderd. Wel krijgen de stukken in het online archief een kanttekening, waarin melding wordt gemaakt van de zaak. Een commissie van in- en externe journalisten zal zich bovendien buigen over de vraag hoe dit soort fraude in de toekomst voorkomen kan worden.