Wat doe je als Kerstmis ineens verboden wordt?

De magie van kerst zit voor de vijf cabaretiers Eva Crutzen, Yentl Schieman, Stephanie Louwrier, Christine de Boer en Yvonne van den Eerenbeemt in beelden. Crutzen: „De 9 straatjes in Amsterdam vol lichtjes. Of juist de stilte op straat op Eerste Kerstdag.” Louwrier: „Het versieren van de kerstboom met mijn stiefkinderen.” De Boer: „Met mijn vriend op de bank na een kerstdiner met onze familie. Wijntje in de hand, en dan de hele avond nabespreken.” Schieman: „Het gezicht van mijn geliefden als ze mijn cadeautjes uitpakken.”

Maar wat als dat allemaal verboden is? Geen ballen, lichtjes, bomen en liedjes. In de voorstelling The last Christmas, die vanaf woensdag in de kleine zaal van de Bellevue te zien is, gaan we jaren in de toekomst. Alle kerstversieringen zijn tijdens huiszoekingen meegenomen. Alleen ondergronds in bunkers wordt stiekem nog een kerstboom opgezet. De Boer met een stalen gezicht: „Als de regering erachter komt dat je kerst viert, word je neergeschoten.”

Ik hou eigenlijk niet van kerst. Ga je weer verplicht met familie aan tafel zitten, ongemakkelijke gesprekken voeren

Stephanie Louwrier

Het idee voor de voorstelling ontstond na het kijken van de serie The Handmaid’s Tale, waar vrouwen zijn verworden tot baarmoeders. „Een dystopisch toekomstbeeld, dat vonden we interessant”, vertelt Louwrier. De Boer: „Het afschaffen van kerstmis klinkt als een ver-van-je-bed-show, maar we leven wel in een tijd waarin er een soort dreiging in de lucht hangt. Daarnaast, tien jaar geleden hadden veel mensen ook niet kunnen bedenken dat het nu eigenlijk niet oké wordt gevonden om jezelf zwart te schminken met Sinterklaas. Zo onwerkelijk is het afschaffen van kerst dus niet meer.”

Knapperend haardvuur

De vriendinnen hadden al jaren het idee om samen een voorstelling te schrijven, maar de agenda’s van de succesvolle cabaretiers zaten stampvol. Theater Bellevue en het Amsterdams Kleinkunst Festival vroegen de vrouwen vorig jaar een kerstvoorstelling te maken. Eindelijk maakten ze nu tijd vrij in hun speelschema’s.

In het Polanentheater in Amsterdam repeteren de cabaretiers sinds begin december elke dag van tien uur tot vijf uur. Op de vloer gebeurt nog weinig, scènes staan enkel nog op de computer of zitten als flarden in de hoofden van de cabaretiers. Bij de piano zingen De Boer, Van den Eerenbeemt en Crutzen de klassieker ‘Chestnuts roasting on an open fire’. De stemmen klinken samen zoals kerst hoort te klinken: warm en zoet, alsof je wegdroomt bij een knapperend haarvuur.

Clichés moeten in een reguliere voorstelling vermeden worden, vinden de cabaretiers. In deze kerstvoorstelling is er juist bijna geen cliché te veel. De Boer: „Dan komt ook door de setting van het verhaal. Kerst is in de voorstelling een bedreigd feest, dan heeft elke kerstbal of elk kerstlied betekenis. Crutzen: „Tegelijkertijd is kerst cliché, daar kan je niet omheen.”

Louwrier zucht. „Ik hou eigenlijk niet van kerst. Ga je weer verplicht met familie aan tafel zitten, ongemakkelijke gesprekken voeren. De helft ken je niet eens.” Die rauwe rand zit in de voorstelling. Crutzen: „Als je als familie als hamsters bij elkaar gaat zitten aan dat kerstdiner dan vallen gezinnen weer terug in oude structuren. Natuurlijk gaat het daar ook over. Juist daar zit de humor.”

Van den Eerenbeemt. „Kerst is vooral een herinnering aan de magie van vroeger. Dat kinderlijk enthousiasme wil je blijven vasthouden. Door al die Amerikaanse films, lichtjes, kerstliedjes van Frank Sinatra op de radio, komt dat fijne magische gevoel van je kindertijd weer terug. Maar eigenlijk is het kerstfeest zelf altijd een deceptie, net als de liefde.”