Behoed Nederland voor Amerikaanse taser-toestanden

Amnesty International, Reuters en andere organisaties deden in onder meer de Verenigde Staten onderzoek naar het gebruik van de taser door de politie. De bevindingen waren onthutsend. De taser, een stroomstootwapen, bleek 153 keer te hebben bijgedragen aan het overlijden van een persoon. Bijna al deze slachtoffers waren ongewapend en een kwart van hen had ernstige psychische problemen. Bij veruit de meeste fatale incidenten was sprake van een medisch noodgeval en was de politie in eerste instantie juist ingeschakeld om te helpen.

Nu denkt u misschien: dat zal in Nederland zo’n vaart niet lopen. Zeker, er zijn grote verschillen tussen de Amerikaanse en Nederlandse politie. Maar net als in de VS ontbreekt bij de Nederlandse politietop het besef dat het stroomstootwapen een bijzonder risicovol en zelfs potentieel dodelijk wapen is.

Ter illustratie: terwijl de fabrikant van de taser waarschuwt tegen het gebruik bij mensen met ernstige psychische problemen, mensen die onder invloed zijn en mensen die een zwakke lichamelijke gezondheid hebben, stelde de politie bij de start van de taser-pilot dat het wapen zo veilig is dat je zelfs een zwangere vrouw kan taseren.

Een recent afgeronde pilot met de taser in Nederland bevestigde de sombere verwachtingen. Uit de eigen evaluatie van de politie blijkt dat het stroomstootwapen te pas en te onpas wordt ingezet. Tegen mensen die wegrenden tijdens een aanhouding voor een simpele overtreding. Tegen ‘lastige’ mensen die geboeid waren of in de cel zaten. Zelfs tegen totaal ontregelde patiënten in GGZ-instellingen – mensen, kortom, die hulp nodig hadden.

Lees ook: OM: politie gebruikte vuurwapen rechtmatig bij aanhouding Malek F.

Bovendien wordt het wapen in de praktijk vaak direct op het lichaam gezet, terwijl het ontwikkeld is om mensen van een afstand tijdelijk uit te schakelen. De Nederlandse politie taserde tijdens de pilot de helft van de keren in deze zogenoemde drive-stun mode. Met als enige doel om iemand pijn te doen en zo medewerking af te dwingen. Op deze manier taseren is zeer risicovol en bovendien niet effectief. Het leidt niet tot tijdelijke spierverlamming, maar wel geregeld tot meer agressie of verzet. Ondanks deze zeer zorgelijke ervaringen tijdens de pilotfase wil de politie nu dus 17.000 agenten met dit wapen uitrusten. Een onbegrijpelijk voornemen.

Amnesty is niet tegen de taser. Maar gezien de risico’s is het gebruik van stroomstootwapents alleen te rechtvaardigen in situaties waarin sprake is van een directe bedreiging van het leven of het risico op ernstig letsel. Ook het VN-Comité tegen foltering wees Nederland hier eerder deze maand nog op. Heldere regels en instructies, in lijn met internationaalrechtelijke normen, moeten daarop toezien. Gebruik in drive-stun mode moet in de ban.

Zolang aan deze voorwaarden niet is voldaan moeten de minister en de politietop pas op de plaats maken. Laten we Nederland behoeden voor Amerikaanse taser-toestanden.