VN-vluchtelingenpact goedgekeurd in New York

Het vluchtelingenpact stootte alleen maar op verzet in de Verenigde Staten, en in extremis stemde ook Hongarije nog tegen. Libië, de Dominikaanse Republiek (die ook tegen het migratiepact is) en Eritrea onthielden zich. Acht landen was niet aanwezig, vooral erg kleine landen, maar ook Israël, Noord-Korea en Polen. Uiteindelijk werd het pact goedgekeurd door 181 van de 193 VN-lidstaten, een zeer grote meerderheid dus. Ook in ons land was er niet echt verzet: de N-VA bijvoorbeeld tekende geen protest aan tegen dit pact, zoals ze wel deed tegen het migratiepact, al had de partij dat laatste aanvankelijk wel gesteund.  

Het vluchtelingenpact wil vooral - via internationale samenwerking - meer steun bieden aan landen die het gros van de vluchtelingen opvangen. En dat zijn vooral de buurlanden van conflictgebieden, zoals bijvoorbeeld Turkije, Libanon en Jordanië voor het conflict in Syrië.  Tegelijk wil het de zelfredzaamheid van vluchtelingen verhogen, en de stabiliteit en veiligheid in de landen van herkomst verhogen, zodat vluchtelingen sneller kunnen terugkeren.

Die focus op de regio waarin vluchtelingen worden opgevangen, verklaart wellicht waarom er zo weinig verzet kwam tegen dit pact. Het merendeel van de vluchtelingen vlucht immers binnen zijn eigen land (twee derde tot drie vierde), de rest vlucht het land uit, en dan in eerste instantie naar de buurlanden. Slechts een heel klein deel van de vluchtelingen komt in westerse landen terecht. En daarenboven is het erg moeilijk om een erkenning als vluchteling te krijgen. Want vluchtelingen moeten bewijzen dat ze op de vlucht zijn voor vervolging (vanwege hun politieke overtuiging of hun ras, geslacht of geaardheid bijvoorbeeld) of voor oorlog of zwaar geweld.

Toch wordt in het vluchtelingenpact ook iets gevraagd van landen die niet grenzen aan conflictgebied. Namelijk meer steun voor de ontvangende landen enerzijds (financieel en logistiek bijvoorbeeld), maar ook meer mogelijkheden om de conflictregio's te ontlasten door meer vluchtelingen op te nemen. 

De buurlanden van conflictlanden zijn immers vaak ook erg arme landen. Omdat het aantal vluchtelingen toeneemt, en omdat hun verblijf in het buitenland steeds langer duurt, zijn duurzame oplossingen nodig. De buurlanden kunnen dat niet alleen dragen, is de redenering.

Nu bestaat er al een systeem van hervestiging van de meest kwetsbare vluchtelingen, naar derde landen zoals bv de VS of Europese landen. Ook ons land neemt elk jaar enkele tientallen vluchtelingen op via hervestiging. Dit jaar en vorig jaar waren dat er zelfs rond de duizend. Maar zoals dit cijfer aangeeft, is hervestiging dus een erg beperkte oplossing voor vluchtelingen. Er zijn dan ook jarenlange wachtlijsten. Het pact ijvert daarom voor meer mogelijkheden om vluchtelingen naar derde landen te spreiden.

Dat kan bijvoorbeeld door humanitaire visa of humanitaire corridors (zoals bijvoorbeeld de katholieke kerk in België heeft gedaan voor christelijke Syrische vluchtelingen), of via studentenvisa, of via programma's waarin mensen met bepaalde vaardigheden naar landen kunnen gaan waar ze die vaardigheden nodig hebben.

Net als het VN-migratiepact is dit VN-vluchtelingenpact niet bindend, maar is het een akkoord tussen landen om politiek beter samen te werken rond vluchtelingen. De basis vormt ook hier de internationale wetgeving,  zoals vastgelegd in de Conventie van Genève. Het centrale principe daar is dat vluchtelingen niet teruggestuurd mogen worden naar een plek waar hun leven in gevaar is.  De internationale wetgeving over vluchtelingen is veel uitgebreider dan die over migranten, en is zeer breed gedragen in de wereld.