Trendwatchers Richard en Lieke Lamb met hun 13-jarige dochter Alessandra. In huize Lamb - waar weinig tot geen alcohol op tafel komt - wordt met die verleiding van alcohol korte metten gemaakt. Alcoholvrije drankjes zijn de trend. © Frank Jansen

‘Geen alcohol en niet roken is het nieuwe normaal’

,,Ouders, praat met je kinderen over roken en drinken.’’ Die hartenkreet doet staatssecretaris Paul Blokhuis van Volksgezondheid. Om het alcohol- en sigarettengebruik onder minderjarigen terug te brengen, geeft hij vandaag het startschot voor de overheidscampagne ‘Iedereen heeft het over NIX’.

Marcia Nieuwenhuis 17-12-18, 05:00

Volgens ChristenUnie-bewindsman Paul Blokhuis is het nú tijd om opnieuw aandacht te vragen voor het anti-rook- en anti-drinkbeleid voor de jeugd. ,,Helaas zijn er nog steeds minderjarigen die roken of drinken, soms ook overmatig’’, constateert de staatssecretaris in gesprek met deze krant.

Omdat drank schadelijk is voor de ontwikkeling van jonge hersenen, lanceerde de overheid vijf jaar geleden de campagne ‘NIX18’. Uit nieuw onderzoek dat vandaag wordt gepresenteerd blijkt dat die overheidscampagne in ruim tachtig procent van de Nederlandse gezinnen bekend is. ,,Het is goed te zien dat NIX zo is ingeburgerd in de afgelopen vijf jaar’’, betoogt Blokhuis. ,,Maar er is nog een wereld te winnen.’’

Tien glazen

Het aantal jongeren (12-17 jaar) dat aangeeft nooit te drinken is sinds 2013 gestegen van 56 naar 64 procent. In 2013 zei nog 88 procent van de jeugd nooit te roken, inmiddels is dit 93 procent. Toch hebben lang niet alle tieners drank en sigaretten afgezworen, tonen onderzoeken van het Trimbos-instituut aan. Eind oktober bleek zelfs dat het aantal 16-jarige studenten dat méér dan tien glazen alcohol op één dag nuttigde tussen 2015 en 2017 was gestegen.

Blokhuis benadrukt dat je ‘dit soort grote veranderingen niet zomaar in een paar jaar bereikt’. ,,Cultuurverandering is een kwestie van een lange adem. Ik denk dat we blij moeten zijn dat een verandering van de sociale norm op gang is gekomen. Tegelijkertijd moet er ook nog veel gebeuren.’’

Heel veel tieners spreken af met ouders dat ze niet zullen drinken (70 procent bleek in 2017) maar doen het daarna toch. Wat is daar volgens Blokhuis aan te doen? ,,Ik denk dat het vooral belangrijk is om nooit bij de pakken neer te gaan zitten als het een keer niet goed gaat.’’

Paul Blokhuis, staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. © ANP

Grofweg driekwart van de ouders en tieners vinden het ‘normaal’ dat je pas mag roken en drinken vanaf 18 jaar. Ouders kijken hier met 78,2 procent nog net iets vaker zo tegen aan dan jongeren (75,4 procent). Dat blijkt uit onderzoek van PanelWizard dat in opdracht van het ministerie is uitgevoerd onder ruim duizend Nederlandse ouders met thuiswonende kinderen tussen de 12 en 17 jaar.

Terugdringen

Een nieuwe campagne genaamd ‘Iedereen heeft het over NIX’ moet vanaf vandaag het percentage drinkende en rokende jongeren verder terugdringen. Een van belangrijkste succesfactoren hiervoor is volgens hem dat ouders met hun zoons en dochters ‘blijven praten over roken en drinken’.

Zijn hartenkreet? ,,Ouders, maak die afspraak van NIX met je kinderen. Het werkt echt,’’ zegt hij stellig. ,,Probeer steeds opnieuw het gesprek erover te voeren en onderbouw het met inhoudelijke argumenten.’’ Of de ouders zélf de drank ook compleet moeten laten staan? ,,Tegen volwassenen zou ik zeggen: het is echt geen probleem om af en toe wat te drinken. Ik houd zelf ook van een biertje, maar als je regelmatig te veel drinkt neemt het risico op allerlei gezondheidsproblemen toe.’’

Preventieakkoord

Om dit verder op te krikken zijn volgens Blokhuis pas ook ‘goede afspraken gemaakt’ in het Nationaal Preventieakkoord. ,,Op allerlei manieren werken we toe naar 100 procent naleving onder de 18 jaar, dit doen we samen met bijvoorbeeld verkopers, horeca en sportclubs.’’

De ChristenUnie-staatssecretaris benadrukt dat het ‘gewoon beter voor je gezondheid is om niet te drinken als je nog volop in ontwikkeling bent’. ,,Bij kinderen die volop in de pubertijd zitten, lijkt het vaak alsof er weinig doordringt van wat je tegen ze zegt. Maar ik weet zeker – ook uit ervaring - dat er toch van alles blijft hangen van dat soort gesprekken. Alle kleine beetjes helpen.’’

Groepsdruk is het allermoeilijkste

Volgens Lieke en Richard Lamb, trendwatchers die vanaf het eerste uur betrokken waren bij de NIX18-campagne én ouders zijn van vier tieners tussen 13 en 19 jaar, is drank vooral voor de oudere tieners lastig te weerstaan. ,,Een 13-jarige niet laten drinken is geen enkel probleem,’’ zegt moeder Lieke stellig. ,,Lastig is een groepje jongeren van 17 én 18 jaar.’’

De groepsdruk die daar soms bij komt kijken, maakt het volgens de ouders extra lastig. ,,Een meisje van 17 wilde bijvoorbeeld dat onze net 18-jarige dochter een kratje bier voor haar ging kopen’’, vervolgt Lieke. ,,Die sociale druk is het allermoeilijkste. Dat zijn de uitdagingen waar je als ouder blij mee bent dat je kind ermee komt.’’

In huize Lamb - waar weinig tot geen alcohol op tafel komt - wordt met die verleiding gauw korte metten gemaakt. ,,Wij hebben toen gezegd: als je dat doet ben je in feite schuldig aan het vernielen van haar hersenen.’’

De trendwatchers betogen dat er in de afgelopen vijf jaar ‘écht veel is veranderd’. ,,Denk even terug aan hoe Youp van ’t Hek Buckler belachelijk maakte’’, memoreert Lieke. ,,Nu zie je steeds meer alcoholvrije alternatieven op de markt komen. Op de Horecava-beurs worden in januari 2019 alcoholvrije rum en wodka gelanceerd.’’ Dat ondernemers daar weer op in durven te zetten, geeft volgens Richard wel aan hoezeer alcoholvrij in opmars is. ,,Niet drinken en roken begint het nieuwe normaal te worden.’’