Onderzoek: ‘Russen gebruikten alle grote sociale media om Trump te helpen’

Dat schrijft de Amerikaanse krant The Washington Post, dat inzage had in het rapport.

Het onderzoek biedt inzicht in de aanpak van het Internet Research Agency, een bedrijf uit het Russische Sint-Petersburg dat door de Amerikaanse autoriteiten wordt aangeklaagd voor inmenging in de verkiezingen van 2016. Het rapport werd opgesteld voor de Inlichtingencommissie van de Amerikaanse Senaat, die het document later deze week openbaar zal maken. Het is nog niet bekend of de commissie de bevindingen van het rapport aanneemt.

Onderzoekers van het Computational Propaganda Project van de universiteit van Oxford en Graphica, een bedrijf dat gespecialiseerd is in netwerkanalyse, onderzochten miljoenen berichten die de voorbije jaren via sociale media werden verspreid. Ze kregen daarvoor datasets overhandigd door Twitter, Google en Facebook die dateren van enkele jaren terug tot midden 2017, toen de socialemediabedrijven hard begonnen op te treden tegen de Russische nepaccounts. Daarnaast onderzochten ze ook informatie die hen overhandigd werd door leden van de inlichtingencommissie van de senaat.

,,Duidelijk is dat alle berichten duidelijk ten voordele van de Republikeinse partij waren – en in het bijzonder Donald Trump’’, stelt het rapport. ,,Trump wordt het meest vernoemd in campagnes die zich richtten tot conservatieven en rechtsgezinde kiezers, terwijl de berichten deze groepen aanmoedigden om zijn campagne te steunen. De voornaamste groepen die niet Trumpgezind waren, kregen dan berichten die probeerden om verwarring te zaaien, de aandacht te verleggen en uiteindelijk mensen ontmoedigden om te gaan stemmen.’’

De Russen zetten conservatieve Amerikanen vooral aan om zich uit te spreken over onderwerpen zoals de wapenwet en immigratie, terwijl bij linksgezinde, Afroamerikaanse kiezers het vertrouwen in de verkiezingen werd ondermijnd en ze verkeerde informatie voorgeschoteld kregen over de manier waarop ze konden gaan stemmen. Ook andere groepen, zoals latino’s, moslims, christenen, homo’s en lesbiennes, liberalen, oorlogsveteranen en inwoners van de zuidelijke staten kregen berichten op de socialemedia-accounts die werden aangestuurd door de Russen.

De auteurs van het rapport wijzen erop dat sociale media op die manier een bedreiging vormen voor de democratie, terwijl ze niet lang geleden nog beschouwd werden als een middel voor de bevrijding van de Arabische wereld. ,,Sociale media zijn geëvolueerd van de natuurlijke infrastructuur voor het delen van gemeenschappelijke ergernissen en het coördineren van burgerlijk engagement tot een rekenkundig middel voor sociale controle, gemanipuleerd door sluwe politieke consultants en beschikbaar voor politici en democratieën en dictaturen.’’

Het Internet Research Agency zou al in 2013 gestart zijn met pogingen om via Twitter de Amerikaanse politiek te beïnvloeden. De inspanningen werden in de daaropvolgende jaren opgevoerd en uitgebreid naar andere sociale media. De Amerikaanse kiezers werden op basis van geografie, ras, poltitieke interesse, religie en andere factoren ingedeeld in groepen.

Facebook bleek een erg efficiënt middel om conservatieven en Afro-Amerikanen te bereiken. Meer dan 99 procent van alle interacties (likes, reacties, shares en comments) kwamen van twintig Facebookpagina’s die beheerd werden door het Internet Research Agency, waaronder ‘Being Patriotic’, ‘Heart of Texas’, ‘Blacktivist en ‘Army of Jesus’.

De twintig populairste pagina’s genereerden samen 39 miljoen likes, 31 miljoen shares, 5,4 miljoen reacties en 3,4 miljoen commentaren. Via Facebook wisten de Russische campagnevoerders op die manier 126 miljoen mensen te bereiken, via Instagram ging het nog eens om 20 miljoen.

Het rapport maakte ook een diepgaande analyse van de rol van YouTube en Instagram in de Russische campagne en haalt voorbeelden aan van de manier waarop andere platformen zoals Google+, Tumblr en Pinterest werden ingezet. Zo speelde YouTube een steeds grotere rol: in de zes maanden na de verkiezingen waren er 84 procent meer Twitterlinks naar YouTube-video’s. De Russische nepaccounts gebruikten emailadressen van onder andere Yahoo, Hotmail en Gmail.

Uit het onderzoek blijkt ook dat de inspanningen na de verkiezingen van Trump nog werden opgevoerd. De Russen werkten over verschillende platformen heen. Zo had ‘Black Matters US’ accounts op Twitter, Facebook, Instagram, YouTube, Google+, Tumblr en Paypal. Op die manier konden de Russische agenten donaties vragen, betogingen organiseren en bezoekers afleiden naar een website die onder hun controle stond. 

In het verslag maken de auteurs ook melding van de ,,late en ongecoördineerde reactie’’ van de techreuzen zodra de desinformatiecampagne aan het licht kwam. Bovendien brachten zij de autoriteiten niet op een adequate manier op de hoogte en maken de bedrijven het erg moeilijk voor onafhankelijke onderzoekers om data te verzamelen en te analyseren.