Schrale uitkomst Katowice dreigt: ‘Er ligt iets, maar dit is slappe hap’
Een jongerenkoor zingt Michael Jacksons ‘Earth Song’, vrijdag, in een van de zalen in het labyrint van de klimaattop. Een lied over dreigende teloorgang in de wereld. Verklaarbare keuze. Ze zagen zojuist de afspraken die 194 landen, na twee weken praten, voorlopig afleverden. Daarin mist de politieke pit die het klimaat hard nodig heeft.
Onderhandelaars van Europa en kwetsbare landen probeerden het plan aan te scherpen, tot in de late uren. Mogelijk volgen zelfs zaterdag nog finale pogingen. Maar alle ingevoerde bronnen in Katowice zeggen, met de kennis van vrijdagavond laat: weinig kans. Het opgestelde werkplan om het Parijse klimaatakkoord controleerbaar uit te voeren, blijft een startdocument, vol met open eindjes. Wel werd de kans dat de top nog klapt piepklein, juist wegens de vage tekst.
Als het in 2023 onvoldoende vlot, maar je mag niet weten door welk land dat komt, schiet het niet op
Noodkreet
“Kijk maar”, zegt Bas Eickhout, Europarlementariër voor GroenLinks en voormalig nummer een van Trouws Duurzame 100. Hij zit op een stoeltje in het Benelux-paviljoen en scrollt op zijn laptop door de 144 pagina’s voorlopige tekst. Landen ‘mogen’ iets, wijst hij overal aan. Dat ze iets moéten om klimaatmaatregelen te garanderen, dat staat nergens. Eickhout: “Er ligt tenminste iets, maar dit is slappe hap.” Over hogere ambitie, over razendsnelle klimaatactie wordt niet gerept.
Dat was wel de hoop, vooraf. Het VN-klimaatbureau IPCC gaf een ferme waarschuwing aan alle landen. Als de CO2-uitstoot blijft zoals die is, haalt de wereld de doelen van het Parijs-akkoord nooit. De aarde warmt dan niet 1,5 graad op maar 3, met desastreuze gevolgen. De echo van die noodkreet klonk door in Polen. “Dit is onze laatste kans”, zei VN-baas António Guterres, die meermaals vroeg om harmonieuze onderhandeling. Ook olielanden als Rusland, Koeweit, Saudi-Arabië en het Amerikaanse team-Trump gaven lippendienst aan de IPPC-studie, maar ze meenden dat niet.
‘Samen veranderen’ staat zo monter op alle grote vlaggen en borden in Katowice. Dat gebeurde gelukkig ook wel, maar dan in de marge van de tumultueuze top. De financiële sector deed beloften voor miljarden aan klimaatgeld, de vervuilende kledingindustrie liet zich van haar groene kant zien. Nieuwe mechanismes om tot een prijskaartje voor CO2-uitstoot te komen krijgen vorm. Hechte klimaatcoalities zijn opgezet, van burgers en bedrijven die het wachten zat zijn.
Daar zit een kracht, zei de ‘kwetsbare landen-groep’ vrijdag. Het kan zijn dat bedrijven en burgers de politiek bij de les zullen houden, in plaats van andersom. Maar roep om politieke daadkracht blijft.
Om boos van te worden, haast moedeloos
Boos
Met de regels zoals die vrijdagavond laat bekend waren, hoeven landen niet individueel te verantwoorden hoe ze ‘Parijs’ uitvoeren. Om te kunnen controleren of elk land de daad bij het woord voegt, is dat wel nodig en zo was het in Parijs ook afgesproken. In 2023 komt de eerste rapportage over hoe het vlot met de beloften. “Als er dan onvoldoende voortgang is, maar je mag niet weten door welk land dat komt, schiet het niet op”, zegt Eickhout.
Ook D66-Europarlementariër Gerben-Jan Gerbrandy ziet ‘veel vrijheden voor landen’. Achter hem, uit een Europees vergaderhok, stijgt een applausje op. Dat zijn de laatste pogingen die Europa doet om, samen met China, nog wat verbetering te boeken. “Wie weet”, zegt Gerbrandy.
De politici kijken alweer vooruit. In 2019 komt er topoverleg aan, met VN-baas Guterres in New York, bovenop de nieuwe VN-klimaattop, dit keer in Chili. Guterres wil stevigere toezeggingen. Het mag dan niet meer gaan over punten en komma’s. Want als het Poolse werkplan aangenomen is, hoe mager wellicht ook, blijft het Parijs-akkoord onverminderd gelden. “Er moet een schep bovenop”, zegt Dewi Zloch van Greenpeace over de tekst ‘vol minpunten’, waar het voor nu waarschijnlijk bij blijft. “Om boos van te worden, haast moedeloos”, reageert Kitty van der Heijden, directeur Europa & Afrika bij klimaatcentrum WRI. “Maar dat laatste kunnen we ons uiteraard niet permitteren.”
Lees ook:
Zeventien uur in de trein naar de Poolse klimaattop
Duizenden groene lobbyisten togen naar Katowice, om actie te vragen. Drie doorgewinterde Nederlandse deelnemers vertellen over hun verwachting.
Zonder klimaatactie dreigt een diepe geldcrisis, waarschuwt de financiële sector
IJsberen, eilanden en poolkappen worden bedreigd. En voeg de hele wereldeconomie maar aan dat rijtje toe, zeiden 450 pensioenfondsen en verzekeraars samen in Polen.