Onderwijsraad: Segregatie op scholen neemt toe

Jongeren uit verschillende sociale groepen komen elkaar niet meer vanzelfsprekend tegen in de klas. De segregatie in het onderwijs neemt toe, schrijft de Onderwijsraad, een ­belangrijke adviseur van de regering, in een nieuw rapport. Het aanbod is te groot en het onderscheid tussen de verschillende soorten onderwijs te scherp. “Dat versterkt sociale segmentering en zet de doorstroom naar andere niveaus en opleidingen onder druk”, zegt voorzitter Henriëtte Maassen van den Brink.

In de ‘Stand van educatief Nederland’ evalueert de Onderwijsraad iedere vijf jaar hoe het onderwijs ervoor staat. Het volledige advies verschijnt in januari, maar de hoofdlijnen maakt de raad donderdag openbaar.

Een opvallende trend is de afname van het aantal brede brugklassen. De afgelopen tien jaar daalde dat van 70 naar 55 procent, terwijl het aantal categorale klassen (met maar één niveau) steeg van 30 naar 45 procent.

Sociale cohesie

De ‘smallere’ klassen zijn ongetwijfeld goed bedoeld; ze zijn een manier om ­leerlingen sneller op het juiste niveau in te schalen, zegt Maassen van den Brink. Toch vindt ze het geen ­wenselijke ontwikkeling. “Het bevorderen van sociale cohesie is een ­belangrijke taak van het onderwijs”, stelt ze. “Je wil dat er op school sociale verbanden tot stand komen. Als kinderen elkaar niet meer tegenkomen en alleen maar in homogene brugklassen zitten, gaan meer mensen in hun eigen clubjes door het leven. Dat kan schisma’s in de maatschappij veroorzaken.”

Het landelijke beeld is enigszins vertekend, meent ze. Een ruime meerderheid van de Nederlandse leerlingen (70 procent) gaat naar een brede scholengemeenschap. Dat wekt de indruk dat het met de samenkomst van vmbo’ers, havisten en vwo’ers wel snor zit. Maar in de praktijk zitten de verschillende niveaus meestal op andere locaties en in andere gebouwen: slechts 18 procent van de leerlingen op brede scholengemeenschappen zit op een locatie met alle schoolsoorten bij elkaar.

Laatbloeiers

Vooral kinderen uit lagere sociaal-economische milieus en laatbloeiers zijn volgens Maassen van den Brink de dupe van het huidige onderwijsstelsel. “Het begint al bij de voorschoolse educatie. Die richt zich op kinderen met en zonder taalachterstand, met en zonder migratieachtergrond, met en zonder stoornis. Wij vinden keuzevrijheid een groot goed. Maar de ­differentiatie in het onderwijs is doorgeslagen. Dat komt de sociale cohesie niet ten goede en daar moeten we alert op zijn. Maximale keuzevrijheid en maximale kansengelijkheid gaan niet per se samen.”

Om kinderen weer meer samen naar school te laten gaan, adviseert de Onderwijsraad onder meer om de wildgroei aan voorschoolse educatie terug te brengen naar een ‘brede en toegankelijke voorziening voor jonge kinderen’. Ook de overgangen tussen verschillende niveaus moeten soepeler worden, vindt de Onderwijsraad, zodat een vmbo’er bijvoorbeeld in de tweede klas al kan doorstromen naar de havo.

Scholengemeenschappen doen er goed aan om verschillende locaties samen te voegen, meer brede brugklassen in te richten en doorstroom aan te moedigen, vindt de Onderwijsraad. Niet alleen van beneden naar boven, maar ook andersom, benadrukt Maassen van den Brink. “Waarom zou je iemand op de havo geen kennis laten maken met het beroepsonderwijs? Het is absoluut niet zo dat wij de slimmeriken willen afremmen. Het gaat erom dat kinderen een brede ontwikkeling krijgen en dat verschillende sociale groepen elkaar weer tegenkomen. Daarvoor is een fundamentele bezinning nodig op het systeem.”

Bij een eerdere versie van dit artikel was een verkeerde foto geplaatst. De foto laat studenten en een docent zien aan de Vrije Universiteit in Amsterdam, en was bedoeld als illustratie bij een verhaal over protesten tegen bezuinigingen op het hoger onderwijs, niet bij dit artikel over een rapport van de Onderwijsraad over segregatie in het onderwijs. 

Lees ook:

Zo gaat Rotterdam segregatie in het onderwijs aanpakken

Rotterdam wacht de komende jaren een verhuizing van scholen van de Noord- naar de Zuidoever. Daarmee wil de gemeente segregatie in het onderwijs tegengaan.