Opmerkelijk advies: Kamerleden mogen niet meer stemmen bij eigenbelang

Remkes adviseert vandaag om de Grondwet te veranderen zodat Kamerleden niet meer mogen meedoen aan stemmingen over onderwerpen die ze rechtstreeks aangaan of waar ze persoonlijk betrokken bij zijn. Die regel geldt nu al voor gemeenteraadsleden en leden van Provinciale Staten, maar níet voor leden van de Tweede en Eerste Kamer.

‘Als volksvertegenwoordiger behartigen Kamerleden de belangen van de bevolking en vanuit hun andere functies nemen zij kennis mee over de belangen die in een of meer specifieke sectoren spelen’, schrijft Remkes in zijn eindrapport. ‘Dat kan zeer waardevol zijn, maar het kan ook leiden tot onevenredige bevoordeling van specifieke belangen.’

Het advies is opmerkelijk, omdat in september ophef ontstond over het stemgedrag van VVD-senator Anne-Wil Duthler in de Eerste Kamer. Zij stemde over een wet waar haar bedrijf eerst advies over had gegeven. Andere senatoren haastten zich om te zeggen dat daar niets mis mee was. ,,De suggestie wordt nu gewekt dat dit een unieke zaak is”, reageerde VVD-fractievoorzitter Annemarie Jorritsma. ,,Dat is helemaal niet zo.”

Uit eerder onderzoek bleek namelijk dat leden van de Eerste Kamer – een deeltijdbaan – honderden keren over wetsvoorstellen hebben gestemd waar ze zelf betrokken bij waren vanwege hun nevenfunctie. De staatscommissie onder leiding van Remkes wil nu dat daar een einde aan komt.

Het is een van de vele adviezen die Remkes vandaag doet. Hij pleit ook voor de invoering van een bindend correctief referendum. Dat vindt hij nodig om burgers meer te betrekken bij de parlementaire democratie. Om zo’n referendum te organiseren, moeten eerst 400.000 handtekeningen worden opgehaald. 

De kans dat het correctief referendum op korte termijn wordt ingevoerd, is nihil. Het huidige kabinet schafte eerder dit jaar het raadgevend referendum af. Coalitiepartijen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie hebben afgesproken om geen nieuw referendum in te voeren.

De staatscommissie van Remkes adviseert om het politieke stelsel in Nederland grondig te vernieuwen. Zo moet het makkelijker worden om kandidaten met voorkeursstemmen in het parlement te kiezen. Ook vindt Remkes dat er nu te veel kleine politieke partijen zijn: het moet moeilijker worden om een nieuwe partij op te richten. Ook moeten er extra stembureaus komen om zo de opkomst bij verkiezingen op te krikken.

Het kabinet moet nu bepalen wat er gebeurt met de adviezen van Remkes.