Nu hun tijgers op zijn, halen de Chinezen tot pasta gekookte jaguars uit Suriname

Wie op zoek is naar een jaguar, geheel of in delen, hoeft in Suriname niet lang zoeken. Twintig minuten op Facebook levert een assortiment op van jaguartanden, -vlees en -huid. Een foto als bewijsmateriaal gaat vergezeld van de naam, het telefoonnummer en de woonplaats van de Surinaamse handelaar of stroper.

De jaguar is een beschermde diersoort in Suriname. Erop jagen of er handel in drijven is ten strengste verboden. Desondanks durven jagers op Facebook uitvoerig naast hun vangst te poseren en de beelden te delen met de wereld.  “Ze zijn niet bang voor represailles, omdat ze weten dat de wet  toch niet gehandhaafd wordt”, stelt Els van Lavieren, projectmanager van natuurbeschermingsorganisatie Conservation International Suriname (CIS).

National Geographic schreef onlangs over twee reizigers die begin dit jaar werden aangehouden op de Johan Adolf Pengel-luchthaven van Suriname. Ze waren in het bezit van enkele jaguartanden. De Surinaamse website Starniews meldde dat de politie de reizigers ‘na een zware boete heeft heengezonden’. Maar National Geographic stelde vast dat deze boete nooit is betaald en dat de reizigers hun vlucht gewoon hebben vervolgd. Van Lavieren kijkt er niet van op. “De wil om te handhaven is er vaak wel, maar zowel handelaars als jagers worden meer dan eens beschermd door telefoontjes van hogerhand”, zegt zij. 

Lokaas

De Engelse dierenwelzijnorganisatie World Animal Protection (WAP) schat dat jaarlijks zo’n honderd jaguars in Suriname slachtoffer worden van illegale handel. Volgens het WAP worden de roofdieren gelokt met aas, een geit of hond, waarna ze worden neergeschoten door lokale jagers. “Eenmaal gedood wordt de jaguar geprepareerd in speciaal daarvoor opgezette verwerkingskeukens. Die zijn gebouwd door Chinezen en liggen meestal op hun hout- en goudconcessies buiten de stad”, zegt Van Lavieren.

Op die door Chinezen beheerste plekken in het Surinaamse bos worden de nagels en tanden van de jaguar uitgetrokken, waarna het beest wordt onthoofd en gevild. “Het karkas gaat in een pot op het vuur, waar het tot zeven dagen lang wordt gekookt. Uit dat afgietsel wordt een soort pasta gemaakt.” 

Vanuit Paramaribo wordt de zogenoemde ­jaguarpasta in de bagage op commerciële vluchten naar China gesmokkeld. “De route is redelijk eenvoudig. De meeste smokkelaars zijn Chinezen die al van plan waren naar China te gaan, voor zaken of vakantie”, zegt Van Lavieren. Volgens WAP levert een volwassen jaguar tussen de twintig en dertig kuipjes pasta op. Waar je in het bos van Suriname 20 gram goud (waarde ongeveer 880 euro) voor een volledige jaguar betaalt, is in China één kuipje jaguarpasta al snel het drievoudige waard.

Deze jaguarpasta zou – net als tijgerpasta – volgens de Chinese traditie chronische gewrichtspijnen verhelpen, seksuele prestaties verbeteren en de menselijke gezondheid in het algemeen bevorderen. Of dit werkelijk het geval is, is nog nooit bewezen. 

Afgesloten wereld

Van Lavieren: “De tijger in China is bijna uitgeroeid, en dus kwamen de Chinezen hierheen voor de jaguar.” De Zuid-Chinese tijger is waarschijnlijk in het wild uitgestorven, maar in Suriname leven per honderd vierkante kilometer gemiddeld nog één tot drie jaguars. In Zuid-Amerika telt alleen Peru meer jaguars op een vergelijkbare oppervlakte.

Daar komt bij dat Chinezen al decennialang in Suriname wonen en daar een belangrijke economische factor zijn. Volgens WAP hebben zij controle over zo’n 90 procent van alle supermarkten en kruidenierszaken in het land. Die winkels spelen een grote rol bij de illegale handel in jaguardelen, zij vormen een afgesloten wereld die zich lastig laat controleren. Bovendien kwamen er sinds 2000 een fors aantal Chinezen naar Suriname, ook omdat president Desi Bouterse China als  betrouwbare ontwikkelingspartner beschouwt.

Het eerste bewijs van illegale jaguarhandel in Suriname werd volgens het Wereld Natuur Fonds al in 2003 geleverd. In een recent opgerichte database van natuurbeschermingsorganisatie CIS wordt de populatie van negen bedreigde soorten in Suriname – waaronder de jaguar, de slingeraap en de tapir – zo goed mogelijk geregistreerd. Het afgelopen half jaar zijn er twintig dode jaguars gemeld, waarvan minstens drie met zekerheid zijn gebruikt voor de handel. Twee jaguars zijn doodgeschoten uit zelfverdediging (of ter bescherming van vee). Van de overige vijftien is de doodsoorzaak onbekend.

Intensieve houtkap

Paul Ouboter, bioloog van de Anton de Kom Universiteit in Paramaribo inventariseert sinds 1998 in het Surinaamse bos. Zes jaar geleden plaatste hij camera’s in het populaire natuurpark Brownsberg, met een oppervlakte van 124 vierkante kilometer. In de eerste twee jaar zijn er tien volwassen jaguars gezien. Dat aantal is volgens de wetenschapper niet representatief voor Suriname. “Jaguars worden opgedreven door de intensieve houtkap en mijnbouw rond het park, vaak in opdracht van Chinezen”, zegt Ouboter.

De jaguar staat aan de top van de voedselketen en wordt daarom ook wel de koning van het Surinaamse bos genoemd. Het territorium van één jaguar is tussen 30 en 90 vierkante kilometer groot. Gezien de enorme reikwijdte van het leefgebied is hij heel kwetsbaar. “Schakel er één uit, en het heeft gevolgen voor het hele bos”, zegt Ouboter.

Hij legt uit: “Wanneer een toppredator zoals de jaguar of poema uit zijn gebied verdwijnt, nemen herbivoren zoals knaagdieren en grazers in aantal toe. Er blijven dan minder zaden over die uitgroeien tot volwassen bomen. Naarmate de tijd verstrijkt, krijg je een andere vegetatie en uiteindelijk een heel ander soort bos, met overstromingen en het verdwijnen van natuurlijke hulpbronnen als gevolg.”

Onverschilligheid

Om de handel aan banden te leggen, is noodzakelijk dat allereerst de vraag afneemt, meent Van Lavieren. “Met bewustwordingscampagnes in Suriname en in China, waarbij wordt gedreigd met zware sancties.” Maar gezien de grote onverschilligheid van lokale jagers, zal dat voor Suriname alleen niet genoeg zijn.

 Daarom sloot CIS onlangs een verdrag met de Chinese vereniging in Suriname en de religieuze leiders van de bevolking in het bos. “Zij hebben veel aanhang in het binnenland en kunnen een andere manier van denken bij de jagers creëren”, denkt Van Lavieren. “Het doden van zo’n machtig beest is niet alleen illegaal, het is ook ethisch onverantwoord.”

Lees ook:

Zo reanimeert China de bijna uitgestorven Siberische tijger

Met de oprichting van een groot nationaal park wil China de Siberische tijger redden. Maar als de tijger oprukt, zal de mens moeten wijken.

Nu neushoornpoeder meer oplevert dan goud, is natuurbescherming een bloedige oorlog geworden

Internationale veteranen, huurlingen en soldaten vliegen daarom steeds vaker naar Afrikaanse natuurparken om daar te helpen bij natuur- en wildbescherming. Niet iedereen is daar blij mee.