‘Waarom iedereen een adblocker moet installeren’

Het online advertentiesysteem brengt te grote risico’s met zich mee voor websitebezoekers, vindt onderzoeksjournalist Maurits Martijn van De Correspondent, die daarom een groot voorstander van adblockers is. In gesprek met Hans Voorn legt hij tijdens Performance 2016 zijn bezwaren uit.

“Ik heb onder andere onderzoek gedaan naar de manier waarop internetgebruikers online worden getrackt, wat er gebeurt als je bijvoorbeeld naar nu.nl, telegraaf.nl, sbs.nl gaat,” zegt Martijn. “Dan komen er vaak tientallen cookies op je computer terecht, trackers die horen bij bedrijven waar de gemiddelde Nederlander nog nooit van heeft gehoord. Die bedrijven verzamelen informatie zonder dat je het ziet en zonder dat je weet wat er precies mee gebeurt. Daar kleven voor mij een aantal fundamentele problemen aan. Allereerst op het gebied van privacy. In iedere wet overal ter wereld die over privacy gaat staat de controle en toestemming van het individu centraal. Dat is een volkomen wassen neus in dit geval. We weten niet wat er van ons wordt verzameld, door wie, waarom en welke gevolgen dat voor ons heeft.”

De toestemming die websites moeten vragen om cookies te mogen plaatsen noemt Martijn een farce. “Denk je echt dat iemand doorgrondt wat het precies betekent wat erin staat? Wat zijn derde partijen? Wat kunnen ze met die data doen? Dat wordt helemaal niet helder uitgelegd, in ieder geval niet op zo’n manier dat gewone burgers het begrijpen.”

Veiligheid in gevaar door malvertising

Ten tweede zit er een veiligheidsaspect aan: malvertising. “Daar hebben we de laatste jaren heel veel over gehoord. Het ministerie van Veiligheid en Justitie noemt het een van de vier grootste bedreigingen online van de gewone burger. Het zijn virussen aangebracht door kwaadwillenden. Het advertentiesysteem online werkt zo dat zowel de websitebeheerder als de advertentienetwerken niet kunnen uitsluiten dat er partijen op hun sites worden geladen die dit soort dingen willen doen. We hebben gebeld met de websitebeheerders van de tien grootste websites van Nederland, van Nu.nl tot Voetbalzone.nl en gevraagd we hebben partijen gevonden die wij helemaal niet kennen, wat vinden jullie daarvan? Het antwoord: wij weten het ook niet, we weten niet precies wie we op onze site toelaten.”

Martijns derde bezwaar is naar eigen zeggen meer filosofisch. “In mijn ogen zorgt deze advertentiewereld ervoor dat onze keuzevrijheid wordt beperkt. Dus ik krijg heel veel niet te zien omdat partijen denken dat ik het niet interessant vindt. Het is ook een kwestie van vrijheid van informatiegaring, waar het internet ooit voor was bedoeld. Als je een soort metafoor probeert te bedenken wat er gebeurt als jij je laptop openklapt en gaat surfen, dan is het een beetje te vergelijken met dat je de krant openslaat ’s ochtends en dat er vanaf dat moment veertig mannen en vrouwen uit je keukenkastjes komen klimmen om aantekeningen te maken wat je leest, hoelang je leest, of je de pagina omslaat of niet… We zien niet dat dit gebeurt maar het gebeurt wel. Dus kun je je afvragen in hoeveel vrijheid wij eigenlijk informatie tot ons kunnen nemen als er continu met ons mee wordt gekeken.”

Martijns dringende advies: installeer een adblocker. “Dat is een noodmaatregel. Ik heb ook bezwaar tegen adblockers – je verpest het verdienmodel van heel veel bedrijven ermee. Maar voor mij weegt dat niet op tegen de nadelen. Er moet een aantal fundamentele stappen worden genomen. Ik vind dat de online advertentiewereld op de een of andere manier moet kunnen voorkomen dat ze troep mee laden op de sites. Als dat zelf te reguleren is dat misschien een goede vorm. Zo niet, dan moet de overheid daar strengere regels voor opstellen. Dat is niet zo makkelijk. De technologie gaat zo ontzettend snel – kijk naar canvas finger printing. Bepaalde advertenties laden software mee en die geeft de browser opdracht om een unieke tekening te maken op je bureaublad die je zelf niet ziet. Er wordt een soort digitale Bob Ross meegeladen. Zo ben je herkenbaar en hebben ze geen cookies meer nodig. Audio finger printing is hetzelfde maar dan met geluid. Best wel scary. Misschien worden er ooit regels over canvas finger printing gemaakt, maar zodra die erdoorheen zijn, komen er andere technieken die precies hetzelfde doen.”

Martijn hoop dat de advertentiewereld zelf maatregelen zal treffen. “Ga nadenken over manieren om derde partijen te weren die je niet kent en waar je geen onderzoek naar kunt doen om te zien of ze deugen. Hoe dat moet, dat weet ik ook niet.”

Dit interview werd opgenomen tijdens Performance 2016, de jaarlijkse update rond performance driven online advertising die is bedoeld voor online professionals die het rendement van digital advertising willen verbeteren.