Direct naar artikelinhoud
Interview

‘De roep om een Schots referendum over onafhankelijkheid wordt sterker’

Fiona HyslopBeeld Jean-Pierre Jans

Fiona Hyslop, de Schotse minister van buitenlandse betrekkingen, stuurt aan op Britse verkiezingen of een nieuw brexit-referendum.

De dag begon zo goed voor Fiona Hyslop, de Schotse minister van buitenlandse betrekkingen. Tijdens haar werkbezoek aan Amsterdam maakte ze maandagochtend een vreugdedansje toen ze hoorde dat Groot-Brittannië eenzijdig het brexit-proces kan terugdraaien. Daarvoor is geen toestemming van de andere 27 EU-lidstaten nodig, oordeelde het Europees Hof van Justitie. Tot vorige week werd dat nog voor onmogelijk gehouden, omdat men er in Brussel van uitging dat alle regeringsleiders hun goedkeuring zouden moeten verlenen.

De zaak was aangespannen door Schotse parlementariërs die zich al twee jaar lang verzetten tegen de brexit. “Ineens was daar de mogelijkheid om gewoon in de Europese Unie te blijven”, zegt Hyslop.

62 procent van de Schotten stemde tijdens het brexit-referendum remain
Fiona Hyslop

Maar toen werd het middag. Tussen de werkbesprekingen door hoorde de Schotse minister dat de Britse premier Theresa May de stemming in het Lagerhuis had uitgesteld. “Ze gaf niet eens een nieuwe datum. Een daad van lafheid, zo omschreef onze premier Nicola Sturgeon het. Ik ben heel benieuwd in wat voor soort land ik straks thuiskom als ik terugvlieg naar Edinburgh.”

‘De roep om een Schots referendum over onafhankelijkheid wordt sterker’
Beeld Jean-Pierre Jans

Handelsrelatie

Hyslop, ook minister van toerisme, was de afgelopen dagen in Nederland om de banden met het Nederlandse bedrijfsleven aan te halen en te bekijken hoe Amsterdam toeristen aan zich weet te binden. Want brexit of niet: Schotland wil de goede handelsrelaties met de andere Europese lidstaten in stand houden. “Schotland is sterk pro-EU. 62 procent van de Schotten stemde tijdens het brexit-referendum remain. Dat is volgens de laatste peilingen opgelopen tot 70 procent”, vertelt Hyslop in een Amsterdams hotel.  

“De afgelopen twee jaar hebben we geprobeerd om de minst slechte deal voor het Verenigd Koninkrijk te bepleiten. Dat betekent: een hechte relatie met de Europese Unie.” Een Noorwegen-plus-model noemt Hyslop het. Noorwegen is niet lid van de Europese Unie, maar wel van de Europese Economische Ruimte waardoor het land zich wel moet houden aan Europese wet- en regelgeving. Iets dat de Britse Conservatieve partij van May juist tegen de borst stuit.

De Schotten zijn ontzettend gefrustreerd: waarom kunnen de Noord-Ieren wel een aparte deal krijgen en wij niet?

Wat de Schotten het meest steekt is dat dit soort voorstellen niet eens serieus genomen wordt in Downing Street. De Schotten worden volgens Hyslop simpelweg genegeerd, er wordt niet geluisterd naar hun brexit-bezwaren terwijl ze wel onderdeel zijn van het Verenigd Koninkrijk. “Wij zijn nooit behandeld als gelijke onderhandelingspartner. De Schotten zijn ontzettend gefrustreerd: waarom kunnen de Noord-Ieren wel een aparte deal krijgen en wij niet?”, vraagt Hyslop zich af. 

De minister doelt op de afspraken die zijn gemaakt over de grens tussen Ierland en Noord-Ierland. Als de EU en het VK na de overgangsperiode geen concrete handelsafspraken hebben gemaakt, wordt er een zogenoemd vangnet in werking gesteld, een soort intern douanegebied tussen de EU en het VK. In praktijk betekent het dat Noord-Ierland iets meer gekoppeld blijft aan de EU dan de rest van het land, om een harde grens te voorkomen. En dat steekt de Schotten. Zij willen ook zo’n uitzonderingspositie. “Als de Noord-Ieren zo’n deal kunnen krijgen, kunnen wij dat ook”, zegt Hyslop.  

Getreuzel

De Schotse bezwaren zijn waarschijnlijk het laatste waar May zich momenteel om bekommert. Volkomen ten onrechte, volgens Hyslop. “Zij koopt tijd door de stemming in het Lagerhuis uit te stellen en de problemen in haar eigen partij op te lossen. Ze hoopt bepaalde mensen in een bepaalde hoek te drukken.” Maar ze verspeelt met dit getreuzel volgens Hyslop alleen maar krediet. “Ze zou zich op moeten stellen als een echte premier.”

Hoe nu verder? “Er moet iets fundamenteels gebeuren”, zegt Hyslop. “Een nieuw akkoord uitonderhandelen met de Europese Unie zit er echt niet in. Ik was laatst in Brussel en ik merkte dat het geduld op is.”

De Schotse minister stuurt aan op nieuwe verkiezingen of een nieuw referendum over de brexit, iets dat Theresa May tot op heden heeft weten te voorkomen. En als dat niet gebeurt? “De roep om een Schots onafhankelijkheidsreferendum wordt sterker en sterker. We zullen zien.”

Lees ook:

May brengt brexit terug naar Brussel

Kent u die van die cruciale stemming in het Lagerhuis over de brexit? Die kwam niet.

De EU wil best praten, maar het akkoord zit potdicht

Ze is welkom in Brussel, maar veel meer dan een kopje koffie zit er voor de Britse premier Theresa May waarschijnlijk niet in.