‘Mijn enige zorg bent u’, zegt Macron tegen de Fransen

De president heeft gesproken. Na grootschalig geweld in Parijs en ontwrichtend protest op het Franse platteland presenteerde Emmanuel Macron maandagavond een reeks koopkrachtmaatregelen om de politieke impasse te doorbreken. Hij ging diep door het stof om anderhalf jaar na zijn aantreden zijn presidentschap en zijn hervormingsagenda te redden. Of zijn concessies voldoende zijn om het verzet van ‘gele hesjes’ te breken, moet de komende dagen blijken.

Geconfronteerd met wat hij een „economische en sociale noodtoestand” noemde, beloofde de president dat mensen met het minimumloon (1.498 euro bruto) er vanaf januari 100 euro per maand bij krijgen, „zonder dat dit werkgevers een euro extra kost”. Dat lijkt een versnelde uitvoering te zijn van een staande verkiezingsbelofte. Overuren en eindejaarspremies zullen niet meer belast worden en de premieverhoging voor ouderen met een pensioen onder 2.000 euro wordt teruggedraaid. „We willen een Frankrijk waar we waardig kunnen leven van ons werk”, zei Macron.

Wat de maatregelen precies kosten, is onduidelijk. Hoofdeconoom Philippe Waechter van Ostrum Asset Management schat zo’n 10 miljard euro. Nadat eerder een begrotingsgat van 4 miljard ontstond toen premier Édouard Philippe de verhoging van de ecotaks op brandstof introk, is het zo onwaarschijnlijk dat Frankrijk in 2019 het tekort onder het EU-plafond van 3 procent kan houden.

Prijs van sociale vrede

Econoom Philippe Aghion, die Macron in de campagne adviseerde, pleitte eerder al voor meer soepelheid in Brussel om te voorkomen dat Frankrijk het lot wacht van Italië, waar na hervormer Matteo Renzi alsnog populistische partijen de verkiezingen wonnen. Macron heeft nu „een echte sociale draai” gemaakt, zei hij tegen de linkse krant Libération.

Macron maakte eerder het welslagen van zijn EU-hervormingen afhankelijk van door Noord-Europa gerespecteerd begrotingsbeleid. Maar in zijn omgeving bestaat het gevoel dat hij desondanks geïsoleerd staat en dat van zijn plannen weinig terecht is gekomen. „Dit is de prijs van sociale vrede en voortzetting van hervormingen” in Frankrijk, zei Aghion. „Het is een investering die Brussel begrijpt.”

De gebeurtenissen van de laatste weken hebben Frankrijk „hevig ontregeld”, zei Macron. Ondanks de „ontoelaatbare aaneenschakeling van geweld” hebben mensen die rotondes bezetten „legitieme eisen” die het gevolg zijn van „veertig jaar malaise”. Juist om het land na jaren economische teruggang weer op de rails te krijgen, was hij vorig jaar presidentskandidaat, zei hij.

Andere toon

Hoewel de protesten, die begonnen om dure diesel, ontaard zijn in een democratische vertrouwenscrisis met de president zelf als mikpunt, suggereerde Macron zijn transformatie van de Franse economie onverwijld voort te willen zetten. Wel zullen zijn toon en werkwijze veranderen.

„Het kan zijn dat ik u het gevoel heb gegeven dat ik andere prioriteiten had”, zei Macron, die vaak verweten is „president van de rijken” te zijn. Zo verminderde hij in zijn eerste maanden de vermogensbelasting voor de allerrijksten. „Ik kan sommigen onder u met mijn uitspraken hebben gekwetst”, erkende hij, impliciet verwijzend naar provocerende opmerkingen over mensen die „arbeidsschuw” of „niets zijn”. Maar: „Mijn enige zorg, dat bent u.”

De vermogensbelasting, die door Macron werd omgevormd in een belasting op onroerend goed, komt echter niet terug. „Rechtsomkeert maken zou ons verzwakken”, zei hij. De Franse regering gelooft dat de belasting die de allerrijksten uitsparen, geïnvesteerd gaat worden in de economie en banen kan opleveren.

54 procent

Voorafgaand aan zijn toespraak sprak Macron maandag vier uur lang met vertegenwoordigers van vakbonden, werkgevers en lokale overheden. Zij verwijten hem al langer het maatschappelijk middenveld te negeren en te veel met een kleine entourage het hele land vanuit het Élysée te willen micro-managen. Die gesprekspartners toonden zich na de toespraak overwegend optimistisch.

Hoewel de blokkades doorgaan, reageerde een deel van de gele hesjes ook positief. De Bretonse Jacline Mouraud, die in oktober met een boos filmpje op internet aan de basis van de beweging stond, riep op tot een „wapenstilstand” na „deze stappen vooruit”. Uit een snelle peiling van OpinionWay blijkt dat 54 procent van de Fransen vindt dat de beweging van gele hesjes nu moet stoppen. 21 van de 67 miljoen Fransen hebben Macrons toespraak op tv gevolgd. De linkse oppositieleider Jean-Luc Mélenchon riep niettemin op om zaterdag opnieuw in Parijs te demonstreren om de door hem gewenste „burgerrevolutie” te voltooien.

De opkomst van gele hesjes op het Plein in Den Haag was afgelopen weekend matig, maar ‘volgende week zijn we met meer’

Dit artikel is op 11 december om 10.30 uur geactualiseerd