RTL Nieuws RTL.nl

Let op, binnenkort verhuist RTL Nieuws naar RTL.nl

Al onze nieuwsberichten en video’s vind je straks op RTL.nl.

Neem alvast een kijkje

Ga naar de inhoud
Pieter Klein

De geur van 'misleiding' in de zaak-Wilders

Ik was nog nooit in het Justitieel Complex Schiphol geweest, de extra beveiligde rechtbank. Het is een groot, afstandelijk, deprimerend gebouw, ergens in niemandsland. De afgelopen weken was ik er twee keer, voor de regiezittingen in het hoger beroep tegen PVV-leider Geert Wilders. Buiten was het koud, winderig, leeg. Een beetje vervreemdende omgeving, een parallel universum: bestaat dit echt?

Het bestaat echt. Hier wordt recht gesproken. Binnen zat 'verdachte' Geert Wilders. Voor – alweer – nieuwe rechters. Het vorige gerechtshof is vervangen na een geslaagd wrakingsverzoek van Geert-Jan Knoops, de advocaat van Wilders, dit voorjaar. De beslissing van het vorige hof om géén onderzoek te doen naar het besluit van het Openbaar Ministerie om Alexander Pechtold niet te vervolgen vanwege diens uitspraken over Russen ('Ik moet de eerste Rus nog tegenkomen die zijn fouten zelf rechtzet') noemde de wrakingskamer 'onbegrijpelijk'.

"Er is sinds de wraking een akelig, brisant vuiltje opgedoken dat het hoger beroep onder zware druk zet."

De schijn van vooringenomenheid dreigde.

Het nieuwe hof krijgt het niet eenvoudiger. Sterker: er is sinds de wraking een akelig, brisant vuiltje opgedoken dat het hoger beroep onder zware druk zet. Onlangs publiceerde RTL Nieuws over aanwijzingen dat oud-minister Ivo Opstelten zich destijds bemoeide met het besluit van het OM om strafvervolging in te stellen tegen Wilders, wegens diens 'minder-Marokkanen'-uitspraak in de campagne voor de gemeenteraadsverkiezingen in 2014.

Halve ontkenningen volgden. Het OM had 'zelfstandig' besloten. Er was geen politieke bemoeienis, ook niet met de aangiften. Het was niet besproken. Het college van procureurs-generaal (de top van OM) meldde 6 februari 2018 in een ambtsedig proces-verbaal aan het hof dat er 'binnen de top van het Openbaar Ministerie geen afstemming c.q. overleg heeft plaatsgevonden': "Ook met vertegenwoordigers van het ministerie van Justitie en Veiligheid en door de politieke ambtsdragers is door het college geen overleg gevoerd over het aangiftetraject."

En toen dook 30 november een nieuw document op. Een stuk dat door het ministerie willens en wetens buiten een procedure van RTL Nieuws op grond van de Wet openbaarheid van bestuur (Wob) was gehouden. Het kwam aan de oppervlakte in antwoorden van Justitie-minister Grapperhaus, na vragen van Wilders over de RTL-publicatie en procedure. Grapperhaus biecht op: "Het OM heeft mij laten weten te beschikken over een korte aantekening van een regulier periodiek overleg tussen de toenmalige minister en de toenmalige voorzitter van het college van 2 april 2014 die inhoudt: 'Wilders – procedure besproken – 1000 aangiften.'"

"Of hij is wel heel erg zeker van zijn zaak, óf hij vertikt het te worden verstrikt in een web van onwaarheid."

Boem. Het deed me denken aan 'bonnetjes' en de Teevendeal. Aftreedmateriaal. Is er hier gelogen? Omdat het een beetje stil blijft over deze zaak – die onder de rechter is – meld ik voor de geschiedschrijving even wat er vrijdagmiddag in de bunker op Schiphol gebeurde.

Advocaat-generaal Gerard Sta herhaalde namens het Openbaar Ministerie dat het 'zelfstandig' een vervolgingsbesluit had genomen. Dat er 'geen aanwijzingen' zijn dat het anders is gegaan. Dat het OM 'integer' heeft gehandeld. Dat er destijds wel contact met Opstelten is geweest, maar de aanklager omschreef dat als eenrichtingsverkeer, waarbij de minister 'louter wordt geïnformeerd'.

De stukken van OM naar ministerie ('ambtsberichten') en alles wat aan het vervolgingsbesluit voorafging, moesten volgens hem geheim blijven, vanwege de noodzaak van vertrouwelijk overleg tussen ambtenaren en ministerie. En die ene aantekening, van 2 april 2014? "Deze aantekening bevond zich niet in het dossier dat bij het college berust."

Op zich al buitengewoon curieus. Veel meer wilde de aanklager er niet over kwijt, behalve dan dat die ene aantekening de zaak 'niet anders' maakte. Ik dacht: óf Gerard Sta is wel heel erg zeker van zijn zaak, óf hij vertikt het te worden verstrikt in een web van onwaarheid. Ik vermoed het laatste.

"Voor Knoops is helder: het recht op een eerlijk proces is geschaad. Wilders is in eerste aanleg de mogelijkheid van een grondig onderzoek onthouden."

Geert-Jan Knoops, de advocaat van Wilders, wist er wel raad mee. Nam hij de week ervoor de kwalificatie 'misleiding' in de mond, nu hield hij het feitelijk: onvolledig en onjuist. Want, 'besproken' is taalkundig en juridisch essentieel anders dan 'informeren'. Er is dus relevante informatie achtergehouden. Voor de rechter-commissaris, voor de rechtbank, voor het (vorige) hof. En het OM kwam niet op eigen initiatief met een correctie. Nee, die kwam pas ná de publicatie van RTL Nieuws, na de Wob-procedure en pas bij de beantwoording van de vragen van Wilders.

"Vier jaar en zeven maanden later." Knoops had steeds gevraagd om onderzoek naar bemoeienis met aangifte en vervolging, maar kreeg nul op rekest. Knoops fileerde verder. Het wás dus geen eenrichtingsverkeer, het was tweerichtingsverkeer. Er is 'van gedachten gewisseld' tussen minister en OM-baas. En daarom moet ook een ambtsbericht van het OM van 10 september 2014 wél openbaar worden, want dat document 'geeft tot in detail inzicht in het besluit van het OM tot strafvervolging over te gaan' en de 'standpunten, onderliggende argumenten en de weging van relevante en omstandigheden'.

Voor Knoops is helder: het recht op een eerlijk proces is geschaad. Wilders is in eerste aanleg de mogelijkheid van een grondig onderzoek onthouden, en dat is onherstelbaar. De trias politica – de scheiding der machten – is daarmee geschaad. De advocaat van Wilders vindt dat het OM vanwege het achterhouden van informatie niet-ontvankelijk moet worden verklaard. Einde zaak-Wilders.

Knoops citeerde eminente juristen, die in eerdere zaken betoogden dat het moedwillig de waarheid verdraaien voor de rechter, het geven van foute voorlichting, van misleiding, 'de zwaarste sanctie' moet volgen. Niet-ontvankelijkheid dus. Ook om tegenover het OM een 'norm' te stellen, als afschrikwekkend voorbeeld: gij zult de (hele) waarheid spreken. Alleen al op basis van die ene aantekening lijkt Knoops het gelijk aan zijn zijde te hebben.

"Als mijn inschatting níet klopt, dan beloof ik dat ik op de fiets een krat goede wijn kom brengen."

Als het hof niet besluit tot het niet-ontvankelijk verklaren van het OM, dan rest maar één manier: een grondig, nader onderzoek. Anders is er opnieuw reden voor wraking van het hof. Mijn taxatie is dat in zo'n onderzoek zal blijken dat enerzijds het OM zelfstandig toewerkte naar een vervolgingsbeslissing, maar dat tegelijk oud-minister Opstelten de kwestie meeralen heeft besproken met toenmalig OM-baas Herman Bolhaar. Dat Opstelten zich 'materieel' wel degelijk met de vervolgingsbeslissing heeft bemoeid, door tegen het OM vooraf te zeggen dat hij voorstander was van vervolging.

Ik betwijfel of het zo hard in een document staat. Er bestaat – om Knoops te citeren – op het ministerie geen zoekmachine waar je de trefwoorden 'politieke beïnvloeding' intikt, waarna van alles opduikt. Het lijkt me dat Bolhaar en Opstelten onder ede moeten worden doorgezaagd en dat dan de aap uit de mouw zal komen: ze bespraken de vervolging van Wilders regelmatig.

Als mijn inschatting níét klopt, dan beloof ik bij dezen dat ik de oud-minister en de voormalig baas van het OM op de fiets persoonlijk een krat goede wijn kom brengen. Of, beter, een donatie aan een door hen te kiezen goed doel.