Een econoom die de opkomst van Donald Trump al in 2011 voorspelde, denkt dat tegen de tijd dat Trump het Witte Huis verlaat, het gezicht van het Amerikaanse kapitalisme voorgoed veranderd kan zijn.
Business Insider sprak met Luigi Zingales, hoogleraar aan de universiteit van Chicago. Zingales is gespecialiseerd in de studie van “crony capitalism”, kleptocratieën die drijven op vriendjespolitiek.
Zingales zegt dat Trumps benoeming van vrienden en bondgenoten op invloedrijke en machtige posities – en dan met name in het gerechtelijke apparaat – de manier waarop Amerikaanse politiek functioneert compleet kan veranderen.
Zingales, zelf een Italiaan, vergeleek Trump herhaaldelijk met de Italiaanse oud-premier Silvio Berlusconi. Hij waarschuwt dat wanneer Trump doorgaat op de ingeslagen weg, Amerika hetzelfde te wachten staat als Italië: politici die invloed uitoefenen op instanties die onafhankelijk horen te zijn. Denk aan de centrale banken en rechterlijke macht.
Volgens Zingales is het “honderd procent” zeker dat in Italië politici leden van de rechtelijke macht beïnvloeden om hun zin te krijgen bij belangrijke besluiten.
In de VS zouden zulke pogingen menig wenkbrauw doen fronsen, maar Trumps uitgesproken kritiek op speciaal aanklager Robert Mueller en Fed-voorzitter Jerome Powell effent wel het pad voor zulk gedrag.
Hoe vatbaar is VS voor vriendjespolitiek?
"Als ik zou vermoeden dat de tegenpartij invloed uitoefent op een rechter en diens besluiten, dan zou ik datzelfde proberen", zegt Zingales. En als zo'n praktijk eenmaal normaal is, dan is dat heel moeilijk om terug te draaien.
Wat er dan kan gebeuren, lijkt op een rij mensen die op de bus wachten. "Als mensen in de rij wachten om in de bus te stappen, is er niets aan de hand zolang iedereen zich maar aan de spelregels houdt. Leuk is het niet, maar je sluit achteraan aan. Als iemand voordringt, corrigeer je die. Ook wanneer het er twee zijn. Maar zijn het er drie of meer, dan ga je zelf meedoen. Als iedereen voordringt, dan kun jij niet als enige idioot in de rij blijven wachten."
In hoeverre zulke institutionele veranderingen het functioneren van de Amerikaanse politiek aantasten, hangt af van hoelang Trump aan de macht blijft. "We moeten afwachten of dit een tijdelijke afwijking is, waarna de wereld weer normaliseert of dat dit een permanente verandering is van de manier waarop Amerikaanse politiek bedreven wordt", zegt Zingales.
De impact van de veranderingen reikt verder wanneer Trump in 2020 herkozen wordt: "Het negatieve effect hangt sterk hiermee samen", zegt de econoom.
In 2011 schreef Zingales een boek waarin hij voorspelde dat Trump, of iemand die sterk op hem lijkt, president zou kunnen worden. Zingales verwijderde het hoofdstuk waarin hij die voorspelling deed, nadat hij een collega zijn manuscript had laten lezen.
"Een van mijn collega's was zo vriendelijk om de eerste versie te lezen. Hij vertelde me dat ik niet goed wijs was, en dat mijn boek aan geloofwaardigheid zou inboeten als ik het erin zou houden," zei hij in een interview met Business Insider in 2017.
