"CNN SUCKS? AMERICA SUCKS!" Hoe CNN rijk werd op de kap van Trump

Onlangs liet ik in een reportage een pak heftige Trump-supporters aan het woord. De reacties op mijn sociale media waren niet mals: "Freakshow! Bende idioten! Stomme oenen!" Welnu, wie pleit voor tolerantie en redelijkheid, moet allicht niet zulke bewoordingen gebruiken. Wie eenheid propageert, vergevingsgezindheid en empathie predikt, zou die hysterische toon achterwege mogen laten.

Onze tijd is ziek aan overdadig gebruik van luidruchtige verontwaardiging. Kunnen we nog het onderscheid maken tussen de aanval op een idee en de aanval op de persoon die het idee uit? Anders vermoorden we het debat, nog voor het begint. Het wordt tijd dat beschaving en fatsoen terugkeren. Woorden hoeven niet altijd kogels te zijn. Waarom moeten woorden en meningen er vandaag op gericht zijn de ander weg te vagen?

Het doet denken aan die scène uit de film Network (1976) van Sydney Lumet, waarin een doorgeslagen nieuwsanker tijdens een live-uitzending de kijkers oproept om op te staan uit hun stoel, het raam te openen en te roepen: "I’m mad as hell, and I’m not going to take it anymore!"

De media in Washington doen alsof ze een agenda propageren van progressieve ideeën en maatschappelijke vooruitgang. Maar hun agenda is vooral groen, de kleur van de dollar. Het gaat om een verdienmodel. Daarom lijkt een deel van de pers er ook vaak op uit om de boel op te stoken. Het is altijd voor of tegen. Winnaar of verliezer. Topper of flopper. Zwart of wit. Goed of kwaad. Wat mij brengt bij de rol van druk bekeken kabelnieuwsuitzendingen op Fox, MSNBC en CNN. 

De pers houdt danig van Trumps gespuug en het entertainmentgehalte daarvan. De president vecht graag. De pers smult ervan als hij vecht. Elke tweet wordt breed uitgesmeerd en urenlang bediscussieerd. Het lijkt wel een strijd op leven en dood. Wie wint? De pers of de president? Elk heeft zijn hamer en zoekt elke dag nieuwe spijkers uit.

"Gossip, it got the media’s obedience. Toxic, they got us ready about some deviance. They prefer photogenic over genius. Popularity increases when all of ya fail to function. Everywhere I walk, distortion is. But are you not entertained?"

(Are you not entertained - A Broken Silence)

Pers en politiek hebben mekaar nodig. Ze zijn intens afhankelijk van mekaar. Trump en CNN leven van mekaar, voeden mekaar, en parasiteren op mekaar. Op elke slak van Trump wordt een zak zout gelegd. Elke aanval op de president maakt van hem een slachtoffer en zo wordt hij nog sterker. Bijna op elke Trumprally zie je de bordjes omhoog gaan en de bijhorende leuze die wordt gescandeerd: "CNN SUCKS!" Weg met CNN. Voor de aanwezige journalisten op zo’n rally is dat een akelige ervaring.

Zelf was ik in oktober in Houston, Texas, in de Toyota-arena, met 18.000 toeschouwers. Een stadion tot de nok toe gevuld met rode Trumppetten. Trump zelf haalde het geregeld aan in zijn toespraak: overal is er fake news. "De pers valt uw president aan. De media zijn de vijanden van het volk."

Het afleveren van een bompakket door een Trumpfan op het regionale hoofdkwartier van CNN in New York eind oktober bevestigde de diepste angsten van journalisten: de media liggen onder vuur. Heeft de president gelijk om zo tekeer te gaan tegen CNN? Sowieso leven we in een tijd waarin fulmineren tegen de pers bon ton is. Maar is CNN wel altijd oké?

"You pretend to hate Trump but I think you love him. He has helped to sell your papers and your books and your tv. You helped create this monster and now you are profiting from him."

(Michelle Wolf, stand-upcomedian op het Witte Huis correspondentendiner, 2018)  

Stiekem vindt Trump het heerlijk om gebasht te worden. Allemaal welgekomen aandacht. Any publicity is good publicity, right? Ik schreef het al eens eerder: waarom besteden nieuwszenders honderden uren zendtijd meer aan pornoster Stormy Daniels dan aan de oorlog in Syrië? Er gebeurt zoveel dat sméékt om een verslag. Maar in de plaats daarvan gaat het 24 uur aan één stuk door over drie onderwerpen: Trump, Rusland en Hillary Clinton. Er is iets rot in de wereld van de kabelnieuwstv-journalistiek.

Neem nu het perszaaltje van Sarah Huckabee-Sanders en de begeerde hard pass voor het Witte Huis. Laat het toch uit! Daar wordt alleen propaganda verspreid en voorgekauwde kost de wereld in gestuurd. Feiten worden er verbrand en verdraaid. Vraag en antwoord zijn een hol ritueel geworden. Wat kan de journalistiek doen in zo’n Orwelliaans ministerie van Waarheid? Een rechtszaak van CNN (gesteund door Fox News!) om de belaagde CNN-journalist Jim Acosta zijn toegangspasje terug te bezorgen, zal de kwaliteit van de journalistiek heus niet de hoogte in stuwen.

In Vanity Fair van december 2018 schrijft Jo Pompeo dat CNN is uitgegroeid tot een platform om de nationale psychose waarin Amerika zich bevindt, 24/7 te beleven: het presidentschap van Donald J. Trump. Jeff Zucker is het brein achter het succes van CNN. 53 jaar oud, en net hersteld van een zware ingreep aan het hart.

Zucker maakte van CNN een non-stop-platform voor en over Trump-strapatsen en alle mediahysterie die daarbij hoort. Zucker is al 5 jaar CEO bij CNN. Voorheen deelde hij de lakens uit bij concurrent NBC. Ook dààr maakte hij Trump groot, met de tv-hit The Apprentice (vanaf 2004). De show maakte Trump nog beroemder dan hij al was. Het kijkcijferkanon was een ideaal lanceerplatform voor het presidentschap. "You’re fired’" werd een beruchte Amerikaanse Trumpkreet. 

De liefde tussen Trump en Zucker is tegenwoordig helemaal over, of toch zeker in het openbaar. Trump noemt Jeff Zucker nu little Jeff Z. "Terrible job. Ratings suck. Should be fired." Zucker: "Mensen zijn Trump beu, zeggen ze. Ze willen niet voortdurend praten over Trump. Maar als puntje bij paaltje komt: mensen willen alleen nog maar over Trump horen." Zucker zegt: "Als we iets anders brengen, zappen de kijkers gewoon weg. Dus blijven we voortdurend bij Trump hangen." O ironie: het was uitgerekend Zucker die Trump schoolde in de kunst van de reality-tv. Zucker leerde de huidige bewoner van het Witte Huis hoe je beroemdheid in macht omzet.

Kijk, Fox News is de thuisbasis van Trump. MSNBC is het vriendelijke verzet. CNN is het strijdperk waar beide kanten het gevecht voeren. De kijkcijfers van CNN waren nog nooit zo hoog, hoewel ze nog altijd achterophinken bij Fox of MSNBC. Gemiddeld kijken per dag ruim 700.000 mensen naar CNN. Voor Trump op het toneel verscheen, was dat nooit meer dan 400.000. Ter vergelijking: naar het VRT-journaal kijken 1 miljoen mensen, en dat in een lilliputtergebied als Vlaanderen. In Amerika is het medialandschap dan ook onvoorstelbaar versnipperd (ruim 700 zenders). Dat was ooit anders.

Er was een tijd dat het televisienieuws een bindmiddel was voor Amerikanen. Maar met de komst van kabelzenders zoals CNN en Fox eind de jaren 80 van de vorige eeuw, veranderde alles. Het traditionele tv-nieuws moest plots afrekenen met allerhande concurrenten, sexy concurrenten.

Gesteld voor de keus tussen een ingewikkeld item over de Palestijnse kwestie of babes in bikini in Baywatch, was de keuze snel gemaakt. Om kijkers terug te winnen, gingen nieuwsmakers hun uitzendingen opleuken, of introduceerden ze meer conflict en sensatie. Reportages maken verdween uit het repertorium. Studioprogramma’s waren veel goedkoper. Dàt is de oorsprong van het medialandschap in Amerika vandaag.

CNN maakt carrières en persoonlijkheden. Sommigen voeren hun pr via CNN, zoals de advocaat van pornoster Stormy Daniels, Michael Avenatti. Hij verscheen de afgelopen drie maanden meer dan honderd keer op CNN. Avenatti dacht er zelfs even aan om zelf president te worden. Zijn platform? CNN. Maar sinds hij werd opgepakt na aantijgingen van huiselijk geweld, is zijn ster snel gedoofd. Tv heeft hem gemaakt. Tv heeft hem gekraakt.

Het publiek van CNN is relatief oud, boven de 60. Toch beleeft de zender gouden tijden. Er is maar één verklaring: Donald J. Trump. CNN is nu overigens eigendom van telecomreus AT&T. Wie een telefoonabonnement heeft, kan live kijken naar CNN op de smartphone. CNN onder Zucker heeft ook nieuwe succesproducten gelanceerd, tv-series zoals het bejubelde Parts Unknown van de intussen betreurde Anthony Bourdain. 

Sinds Trump zijn kandidatuur voor het presidentschap aankondigde in juni 2015, heeft CNN van Donald Trump de spil gemaakt van al zijn journalistiek. Trumpnieuws is de centrale as van CNN's businessmodel. Zoals oud-baas Les Moonves van CBS vrij snel zei toen Trump op weg leek naar een stunt in de presidentscampagne: "Trump is slecht voor het land maar een zegen voor de kijkcijfers". De strategie van CNN is een klinkend succes. CNN zal dit jaar wellicht een recordwinst draaien van 1,2 miljard dollar (op een inkomen van 2,5 miljard). Het is het meest succesvolle jaar van CNN, ooit. 

Voor Trumpsupporters is het helder: CNN is het ultieme bewijs dat de journalistiek vooringenomen is. Neemt u zelf eens de proef op de som. Kijk eens een paar dagen na mekaar naar CNN. Het is geen fraai beeld. Toen Trump waarschuwde voor de migranten- en vluchtelingenkaravaan vanuit Honduras zei de ankervrouw van CNN meteen: "Een nieuw dieptepunt voor Trump." Zeker toen de president onterecht de Democraten de schuld gaf voor de karavaan. Bij zulke gelegenheden wordt bij CNN meteen een hele studio gevuld met commentatoren, vaak ook niet-journalisten.

Zo zat Valerie Jarrett in de studio, oud-adviseur en vertrouwenspersoon van ex-president Barack Obama. Geheel en al voorspelbaar haalde ze zwaar uit naar Trump. Ze ging flink tekeer tegen de president: dat hij geen rolmodel was voor het land en dat jonge mensen hier een slecht voorbeeld kregen. De uren erna bleef de karavaan ongeveer het enige onderwerp op CNN. Ook in de druk bekeken show van ankerman Anderson Cooper.

Cooper zei op antenne: "Zoals zo vaak rijgt de president de ene leugen aan de andere". Cooper interviewde Ralph Peters, een gepensioneerd legerkolonel die tot begin dit jaar commentaar leverde op Fox en daar altijd heftig tekeer ging tegen Obama. Peters verliet Fox omdat hij Trump niet uit kan staan. Hij verkondigt op CNN dezelfde zurigheid die hij vroeger over Obama verspreidde. "Trump", zei hij, "is zowel een schandelijke idioot als een ware bedreiging voor het land". "Trump is een on-Amerikaanse Amerikaanse president", voegde Peters eraan toe. Deze oud-kolonel stelt overigens niet veel voor, maar op CNN kreeg hij een stevige portie zendtijd.

Toen Trump Jeff Sessions de laan uitstuurde als minister van Justitie, voerde CNN John Dean op als expert. Die vond het een schande dat Sessions zijn ontslag kreeg. Nu moet u weten dat John Dean in de Nixontijd de man was in het Witte Huis die het meesterbrein was achter de doofpotaffaire na de beruchte Watergate-inbraak in het Democratische partijhoofdkwartier in juni 1972. Dean kreeg een celstraf die werd verminderd omdat hij getuigde tegen president Nixon. Déze man, déze Dean mocht dus zijn morele oordeel vellen op CNN over het ontslag van Trumps Justitieminister. Alsof hij een lichtend voorbeeld was. Quod non. Heel vreemd. 

Chris Cuomo - broer van de Democratische gouverneur van New York en topanker van CNN - nodigde op 5 november (de vooravond van de midterms) Corey Lewandowski uit, voormalig campagnemanager van Donald Trump. "Wat met de haattaal van de president?", vroeg Cuomo. Na drie woorden van Lewandowski onderbrak Cuomo hem met een monoloog over de schande en de leugens van Trump.

Lewandowski kreeg nog eens 30 seconden weerwoord en dat was het. "Altijd goed je hier te hebben", zei Cuomo nog en ging prompt over naar het volgende onderwerp. Een schijnvertoning zonder meer. Maar Lewandowski kloeg geenszins: pundits, commentatoren op CNN, worden flink betaald. Wie regelmatig zijn bijdrage levert, strijkt al vlug enkele tienduizenden dollars per jaar op.

CNN maakt een denkfout. In plaats van sommige uitlatingen van de president te negeren (iemand moet toch de slimste zijn), breien ze er nog een megafoon aan."Trump plays them, Trump owns them", zei onderzoeksjournalist Seymour Hersh nog tegen mij. CNN kan en wil over niets anders praten dan over Trump. Trump is hun goudhaantje. Bij Fox, aan de andere kant, is dat net zo. Bij de ene hangt hij aan de schandpaal, bij de andere staat hij op het hoogste schavot.

De president verdrukt en verdrinkt al het andere nieuws. Over de burgeroorlog in Jemen verneem je geen jota. Over de opiatenepidemie verneem je amper iets. Over de ziekteverzekering worden geen debatten in de studio gehouden (te ingewikkeld). Over infrastructuur wordt niet gediscussieerd, en ook niet over de dramatisch grote gevangenispopulatie of over de armoede of het daklozenprobleem. 

Eén thema, elke dag: Trump. Trump, Trump, Trump. De ene anker begint de dag met Trump, de andere borduurt voort, met veel herhaling en terugkerende panelleden. Een hele dag door, 24/7. Van Wolf Blitzer naar Anderson Cooper, van Chris Cuomo tot Don Lemon. Als je er als buitenstaander naar kijkt, is het één en al tendentieus. Het is tenenkrullende berichtgeving. Net zoals bij Fox, maar daar zijn ze dus net grote fans van Trump.

Onlangs ging ik op reportage bij Republikeinse vrouwen in Morristown, in New Jersey. Toen ze mijn microfoon zagen, vroegen ze of ze angst moesten hebben: "Zijn jullie de Vlaamse Fox, of de Vlaamse CNN?" Dat zegt veel over het mediaklimaat in de VS. Misselijkmakend hoe het beeld over journalistiek is vervormd. Maar als je avond aan avond kijkt, dan ben je verloren. Je spreekt of de taal van CNN of MSNBC, of die van Fox.

Ik zag Chris Cuomo tegen John Kasich - Republikeins ex-gouverneur  van Ohio en tegenstander van Trump - zeggen: "Bedankt dat u de president tegen de schenen durft schoppen in mijn show. Altijd een waar genoegen u hier te hebben. Heel erg bedankt." Zo gaat dat hier dus. Fox doet net hetzelfde. Soms nodigen ze iemand uit met een ander standpunt, maar dan krijgt die persoon amper microfoontijd. Schijnvertoningen zijn het.

Rick Santorum – devoot christen en ooit winnaar van de Republikeinse voorverkiezing in Iowa voor de race naar het Witte Huis bij de Republikeinen in 2012 - is een vast panellid bij CNN. Daar mag hij de rol spelen van de excuus-Republikein. Een beetje tegengas geven. Wat kan het Santorum schelen dat hij daar eenzaam zit te wezen? Als hij al huilt, dan is het wellicht op weg naar zijn bank. Zijn geregelde bijdrages worden zeer vet betaald.

CNN nodigde onlangs David Glosser uit, de oom van Stephen Miller – zowat de architect van het harde anti-immigratiebeleid van Trump. Die oom kreeg vrij veel minuten om zijn neefje in het Witte Huis flink de mantel uit te vegen. Anderson Cooper was trots dat hij een voormalig Playboymodel een half uur lang exclusief kon interviewen over haar vroegere verliefdheid op Trump. Really?

Bij CNN vraag je je vaak af: waarom gaan jullie niet een keer met gewone mensen praten? Waarom laten jullie de Amerikanen niet zelf aan het woord? Waarom doen jullie niet aan journalistiek zoals het hoort? Toon hoe het land écht is, hoe het werkt en niet werkt. Ankers komen bij CNN en Fox helaas pas buiten als er orkanen over het land trekken en ze kunnen tonen hoe hard ze bijna wegwaaien. Alles is spektakel. Enkel spektakel.

CNN blaast nochtans graag moreel hoog van de toren. Fox is dan weer de spreekbuis van het Witte Huis, een onderafdeling van de Republikeinse partij. Haat en nijd heerst aan beide kanten. De verliezer is het Amerikaanse volk. Dat wordt er heus niet wijzer van. Omroepen verdienen elk op hun manier grof geld aan Trump en delen de bevolking daarom graag in twee kampen in. Trump of anti-Trump. Elk zijn eigen zenders(s).

Geen wonder dat de reputatie van de media steeds dieper wegzinkt. Hoe meer de president zegt dat de pers niet deugt, hoe meer de mensen het ook gaan geloven. Trump bashen loont, en daarom zal het ook niet ophouden. Trump van zijn kant is verslaafd aan de aandacht, en elke keer wordt hij op zijn wenken bediend. Vervolgens manipuleert hij meesterlijk de media. Hij leidt voortdurend de aandacht af, en het werkt nog ook.

Het grootste cadeau van de televisie aan Trump is het hele entertainmentmodel waarin de verkiezingen worden gevoerd. Het eindeloze uitsmeren van conflicten tussen de hoofdrolspelers. Het koningsdrama. Niets over het uitspitten van beleidsvoorstellen. Trump kent het tv-model al uit zijn tijd bij The Apprentice. Amerika en de media hebben Trump gemaakt, daar is geen weg naast.

Trump bespeelt de publieke opinie meesterlijk. Veel Amerikanen zijn het met hem eens: ze zijn het beu dat de mainstream media hen een beetje gaan voorschrijven hoe zij moeten denken of hoe zij moeten leven, of wat ze wel of niet moeten vinden van de wereld. De reguliere media hebben al te veel en al te vaak het denken van het establishment bevestigd.

Trump maakt gebruik van het wantrouwen tegen de pers om het noodzakelijke journalistieke schuurwerk tegen hem in diskrediet te brengen. Maar het is een feit: de elite kreeg lik op stuk met de verkiezing van Trump, en dat trauma is nog lang niet verteerd. Journalistiek van nu heeft nochtans meer dan ooit behoefte aan reporters die willen weten hoe het is om in de schoenen van een ander te lopen, hoe het is om je eigen bubbel te verlaten, tijd door te brengen in een wereld die de hunne niet is. Kennen wij, journalisten, eigenlijk wel de levens van diegenen over wie we zouden moeten berichten?

CNN en Fox zijn niet informatief, maar repetitief. Altijd hetzelfde: dag in, dag uit, week in, week uit. Laten we eerlijk zijn: VRT NWS en VTM NWS zijn bakens van objectiviteit in vergelijking met het Amerikaanse kabelnieuws. Wat een rare toestanden ook als je naar Fox kijkt. Zij werpen zich als pers op als anti-pers, als propagandamachine van het Witte Huis.

Een voormalig directeur van Fox (Bill Shine) is nu de communicatiedirecteur van Trump. Trumps vroegere topvrouw voor communicatie (Hope Hicks) wordt nu hoofd communicatie bij Fox. Het is een goed geoliede draaideur. In de campagne voor de Congresverkiezingen presenteerde Fox-boegbeeld Sean Hannity zich de avond voor de midterms (5 november 2018) als ceremoniemeester op de rally van Trump in Cape Girardeau, in Missouri. Hannity wordt niet voor niets de Master of Propaganda genoemd. Fox lijkt bij momenten wel op een bijhuis van de Trumppartij. 

CNN en Fox klagen allebei graag over de vreselijke polarisatie in Amerika. Maar de eigen ankers en hun gasten doen eigenlijk niets anders dan zelf de polarisatie voeden met partijdige discussie en ruziemakende panelleden.

Terecht zei Alexandra Pelosi - de dochter van Democrate Nancy Pelosi, en bekroond documentairemaakster, in haar HBO-docuserie Outside the Bubble (waarin ze praat met gewone Amerikanen) dat kabelnieuws zo'n beetje de hoofdschuldige is voor de diepe mentale scheuring in het land: "Iedereen profiteert van de verdeeldheid. Hoeveel van die nieuwsmensen in hun studio’s, met hun geschminkte gezichten, brengt wel eens een nacht door in een ordinair motel in het Amerikaanse binnenland? Hoe vaak komen ze in de huizen van gewone Amerikanen? Hoe vaak eten ze met hen, praten ze met hen?"

Met andere woorden: kom die studio uit! Leer de echte wereld kennen. Verlaat de bubble.

Eerlijk is eerlijk. Er wordt uitstekende journalistiek bedreven in Amerika. Denk aan The New York Times, The Washington Post, USA Today, NPR, The Wall Street Journal, Vice News. Die journalisten gaan te velde, ze trekken het land rond. Maar helaas benadrukken ook zij al te vaak de stem van de woordvoerders (de politici en hun consulenten), de peilingen, wie het meeste geld ophaalt, wie voorligt en wie achterophinkt. Boeiend, maar niet altijd de rauwe essentie.

Te weinig journalistieke verslagen gaan over buurten en hun bewoners, hun dromen, hun leed, hun strijd, hun verwachtingen. Men bekijkt alles te vaak vanuit een koel expertisestandpunt. Daarom lees je voortdurend analyses over de twee verschillende Amerika’s: het stedelijke diverse en tolerante Amerika versus het blanke, provinciale, cultureel achterlijke Amerika. Er spreekt een groot misprijzen uit voor grote lappen van de "gewone" VS. Terwijl ik op m’n rondreizen vaak merk dat het allemaal veel genuanceerder is. Amerika is niet rood of blauw, maar eerder paars.

De bekende Republikeinse consultant Frank Luntz verklaarde het succes van Trump in 2016: "Half the people felt forgotten. And half the people felt fucked". Trump probeert de Amerikanen die zich heel lang verdrukt en vergeten hebben gevoeld, op te tillen. Daarom steekt hij ook tirades af over de elites die hem hebben bedrogen, inclusief de pers die volgens de president niet nationalistisch genoeg is, niet vaderlandslievend, en te veel het globalisme heeft omarmd. "Verraders van Amerika, vijanden van het volk."

Journalisten - fel geconcentreerd in steden en welvarende hoogopgeleide gebieden - moeten dus een natuurlijke barrière doorbreken als ze het vergeten deel van Amerika willen beschrijven. Ze moeten uit hun hol komen, de boer opgaan, werelden verkennen die niet vertrouwd zijn. Voor velen van hen is dat Amerika een vreemd land.

Ook ik woon in de stad, in Brooklyn, New York. Gelukkig in een buurt met voldoende ruwe en zelfs rauwe kantjes. Ik maak er een punt van vaak te reizen naar staten waar ze anders dromen, en een harder leven leiden: Indiana, Kentucky, West-Virginia, Michigan, Virginia en Pennsylvania. Misschien is het een idee voor Anderson Cooper, Chris Cuomo, Don Lemon, Tucker Carlson, Laura Ingraham en Wolf Blitzer?

Dat president Trump de Witte Huis-man van CNN – Jim Acosta - een onbeschofte vlerk noemde en hem z'n microfoon en z'n toegangspas afnam, is ironisch genoeg een zegen voor de sterkwaliteit van Acosta en van CNN. Een rechtszaak kwam de zender uitstekend uit. CNN kan zich nu weer voluit profileren als de kampioen van de persvrijheid. Voor Trump en zijn aanhangers nog maar eens een bewijs dat de media hun vijand zijn. Zo blijft iedereen lekker in zijn eigen echokamertje zitten. Op die manier blijft Amerika ter plaatse trappelen. Elk met zijn eigen grote gelijk. CNN sucks?  Sometimes, America sucks!

Ontdek ook de andere VRT NWS podcasts.