Reserviste loste per ongeluk een schot en gaat in hoger beroep

Drie weken geleden oordeelde de Militaire Kamer in Arnhem dat de militair van het Korps Nationale Reserve een boete van 750 euro moet betalen, omdat ze collega's in gevaar zou hebben gebracht. In een wachtruimte op het NAVO-hoofdkwartier in Brunssum had ze op 30 augustus 2016 per ongeluk een schot gelost, toen zij tijdens een wachtdienst een collega afloste en zijn semiautomatische wapen kreeg overgedragen.

,,Mijn cliënte heeft een fout gemaakt, daar is geen discussie over'', zegt de advocaat van de Nijmeegse reserviste, Sébas Diekstra. ,,Maar dat is onbewust gebeurd. Er kan daardoor geen sprake zijn van schuld.''

Het volgende is gebeurd: tijdens de overdracht verrichtte eerst de collega alle noodzakelijke veiligheidsvoorschriften, inclusief het overhalen van de trekker. Het magazijn was leeg, er werd geen schot gelost. Vervolgens was het de beurt aan de Nijmeegse. In haar procedure werd ze gestoord door de collega, die haar vroeg de kogels in de houder te tellen. Vervolgens heeft ze onbewust de patroonhouder in het wapen geplaatst, waardoor ze onbedoeld het wapen op scherp heeft gezet, en is ze verder gegaan met haar veiligheidshandelingen. Daardoor viel er een schot toen ze ter controle de trekker overhaalde. Er raakte niemand gewond, ze had het wapen een veilige kant opgericht, maar dat had wel kunnen gebeuren.

,,Die veiligheidsprocedures zijn automatische handelingen. Je voert ze bijna zonder na te denken uit’', zegt Diekstra. ,,Daarbij is de ene routine, die van een wapen laden, gegijzeld door de ander, die van de veiligheidshandelingen. Dit is een bekend fenomeen in de gedragswetenschap.'' Hij verwijst naar de zaak van een dodelijk klimongeval in Amsterdam in 2008, waarin de verdachte de zekering van het slachtoffer onbewust losmaakte waarna het slachtoffer naar beneden viel. Ook hier werden geautomatiseerde handelingen verstoord door andere routinematige maatregelen. De verdachte werd vrijgesproken.

,,Ook in de zaak van mijn cliënte is er geen sprake van verwijtbaar gedrag. Het psychologisch effect is dusdanig dat je het niet door kan hebben.'' Diekstra wil tijdens de behandeling van het hoger beroep een gedragsdeskundige oproepen die dit kan toelichten. ,,Het gaat hier om een principiële zaak. Bij Defensie speelt veiligheid en daarmee geautomatiseerde handelingen een belangrijke rol. Bijna wekelijks wordt er ongewild een schot gelost.''

Ook voor de reserviste staat veel op het spel, zegt Diekstra. ,,Ze is vrijwilliger in het leger geworden uit overtuiging om haar land te dienen. Deze in haar ogen onterechte veroordeling hakt er hard in bij haar.''