Stapel oude doeken blijkt religieus textiel uit synagoge Lochem
In de synagoge in Lochem wordt vandaag een bijzonder religieus doek teruggehangen, waarvan werd gedacht dat het in de Tweede Wereldoorlog verloren was gegaan. Het gaat om een zogenoemde voorhang, oftewel een parochet. Dat is een soort gordijn dat wordt opgehangen voor de heilige ark waarin de thorarollen worden bewaard.
Het doek werd toevallig teruggevonden in een rommelhok van de Nederlands-Israëlitische Hoofdsynagoge in Amsterdam, samen met een bimakleed en enkele Thoramantels. Hoe de spullen daar zijn terechtgekomen, is onduidelijk.
Tijdens de oorlog werden religieuze voorwerpen regelmatig opgeslagen of anderszins in veiligheid gebracht om te voorkomen dat ze in verkeerde handen vielen. Omdat veel Joden na de oorlog niet terugkeerden, raakten die opslagplekken in de vergetelheid.
Lochem kende vanaf de Middeleeuwen een joodse gemeenschap en de synagoge was daarvan sinds de 19de eeuw het middelpunt. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden er 118 Joden weggevoerd, slechts achttien van hen keerden terug. De joodse gemeente werd opgeheven en het gebouw kwam in handen van de gemeente.
Nu wordt het pand gebruikt om de herinnering aan de Joodse medeburgers levend te houden. Het bestuur aarzelde dan ook geen moment en besloot geld in te zamelen om het doek te laten restaureren. Het was in erbarmelijke staat: aangevreten door muizen, beschimmeld, verkleurd en het gouddraad gecorrodeerd door vocht.
In de zoektocht naar een restaurator kwam het bestuur terecht in het Noord-Hollandse Cruquius. Sadegh Memarian, die het vak leerde in zijn geboorteland Iran, ging ermee aan de slag. Hij legde het doek in de vriezer om het te ontdoen van al het ongedierte, keerde de voering, poetste de geoxideerde gouddraden en herstelde het oorspronkelijke ophangsysteem.
Vanaf vandaag is het zijden doek uit 1932 in zijn volle pracht terug op de plek waar het oorspronkelijk vandaan kwam. Jaap Nijstad noemt het een wonder dat het waardevolle religieuze textiel terug is. Hij is een kleinzoon van de laatste voorzitter van de Joodse gemeenschap in Lochem. Samen met zijn zus is hij vanmiddag eregast bij de onthulling van het gerestaureerde doek.
Nijstad noemt de teruggevonden voorwerpen een cadeautje voor de synagoge. "Zo kunnen we de geschiedenis levend houden, het doek is een middel om het verhaal te vertellen." Voor hem is deze dag ook persoonlijk een emotioneel moment: "Je voelt jezelf in de tijdlijn van een gemeenschap die er niet meer is. Je staat op de plek van al die mensen die niet zijn teruggekomen."