Een boerkaverbod past niet in het idee van een vrije samenleving
Tegen de boerka zijn is prima, maar een verbod past niet in onze liberale samenleving, betoogt de Vlaamse filosoof Othman El Hammouchi.
In zijn column steekt Jamal Ouariachi een fel betoog af tegen de boerka, waarvan hij vindt dat het vrouwen ‘ontmenselijkt’. Het zou volgens hem juist passen bij de ‘klassiek-linkse strijd voor de emancipatie’ als progressieven mensen zouden vragen elkaar hun gezicht te tonen. Het probleem met de wettelijke verboden op de boerka die in veel Europese landen gelden, is echter juist dat ze niet vragen, maar dwingen.
Volgens Ouariachi vinden de meeste mensen gezichtsuitdrukkingen zeer belangrijk bij hun interacties. Heel wat mensen vinden echter opzichtige tatoeages, zeker op het gezicht, even storend en abnormaal als gezichtsbedekking. En veel morele en religieuze conservatieven zouden argumenteren dat onze seksualiseerde cultuur, die een bepaald schoonheidsideaal promoot, bijdraagt aan de ontmenselijking van de vrouw. Dat is het probleem met dergelijke begrippen: ze zijn in hoge mate subjectief. Wat al dan niet telt als ontmenselijking hangt in hoge mate af van je persoonlijke opvattingen.
Niemand moet de boerka leuk of normaal vinden en voor mijn part is niemand verplicht om boerkadraagsters te werk te stellen of zelfs te bedienen
In een liberale samenleving dringt men dergelijke opvattingen niet op aan anderen, hoezeer ze ook gedragen mogen zijn door de bevolking.
Tirannie van de meerderheid
In de idee van de liberale rechtsstaat streeft men ernaar de individuele vrijheid van de burger te maximaliseren, met als natuurlijke limieten fysieke dwang en geweld. Simpel uitgedrukt: iedereen doet wat hij of zij wil, zolang je niemand schaadt. Elke bijkomende beperking, of die nu rust op ‘sociale cohesie’ of ‘verbeterde interactie’, is fundamenteel gebaseerd op een welbepaalde moraal en wereldbeeld en doet dus afbreuk aan de persoonlijke vrijheid van de burger. Daarbij maakt het niet uit welk deel van de bevolking die moraal ondersteunt.
Door het principe van vrijheidsmaximalisering in te schrijven in de Grondwet en internationale verdragen, garandeert men dat burgers hun rechten in de rechtbank kunnen afdwingen vis-à-vis een buiten haar voegen getreden staatsapparaat, en voorkomt men een tyranny of the majority.
In deze zin verheug ik me op de intentie die burgemeester Halsema heeft uitgesproken om het verbod niet te zullen handhaven. Ze heeft volkomen gelijk wanneer ze zegt dat het aanhouden van vrouwen omwille van hun kledingkeuze helemaal niet past bij Nederland, dat traditioneel bekendstaat om zijn vrijheid en tolerantie.
Geweldig betoog
Deze redenering wordt nog duidelijker wanneer we de vergelijking maken met andere landen en culturen. In Soedan of Oeganda zijn er bijvoorbeeld overweldigende meerderheden die homoseksualiteit niet normaal vinden en er een diepe aversie tegen koesteren. Zij zouden ongetwijfeld een geweldig betoog kunnen afsteken over de onnatuurlijkheid ervan, en zouden misschien zelfs het woord ontmenselijking in de mond kunnen nemen. Een stuk in een lokale krant over het onderwerp zou afgesloten kunnen worden met het besluit: ‘We leven niet in Nederland, laten we de barbaarse praktijk van homoseksualiteit alsjeblieft nooit normaal gaan vinden in Oeganda’.
We zouden een dergelijke houding (terecht) beschouwen als illiberaal en tegen de vrijheid. Filosofisch gezien bestaat er echter geen verschil tussen die situatie en de discussie rond de boerka. Er is geen enkele objectieve reden waarom onze preferenties en taboes juister zouden zijn dan de hunne.
Dus neen, niemand moet de boerka leuk of normaal vinden. En iedereen is vrij om de draagsters van het gewaad te trachten te overtuigen met campagnes en discussie. En voor mijn part is niemand verplicht om boerkadraagsters te werk te stellen of zelfs te bedienen. Maar een verbod van de staat, dat druist op fundamentele wijze in tegen een vrije samenleving.
Lees ook:
Hoe erg verstoort een boerka de communicatie?
De hernieuwde discussie over het boerkaverbod roept de vraag op: hoe belangrijk is het om het gezicht van onze gesprekspartner te kunnen zien? Chef opinie Monic Slingerland vraagt de lezers: vindt u het nodig dat in scholen en ziekenhuizen en het openbaar vervoer ieders ogen en mond zichtbaar zijn?
Senaat is voor een boerkaverbod
De Eerste Kamer maakt een einde aan de langlopende discussie over het in het openbaar dragen van een boerka.