De mens stootte nog nooit zoveel CO2 uit als dit jaar

Het verbruik van olie en gas, dat al decennialang gestaag toeneemt, is ook dit jaar weer gegroeid. En na jarenlang te zijn gedaald, neemt ook de kolenstook weer toe. Dit jaar komt de uitstoot van broeikasgas CO₂ naar verwachting uit op 37 gigaton (Gton), bijna 3 procent meer dan vorig jaar. Daarmee stoot de mens in 2018 meer CO₂ uit dan ooit tevoren, meldt de internationale organisatie Global Carbon Project, die in 2001 door wetenschappers is opgericht en sindsdien elk jaar de CO₂-uitstoot van de mens in kaart brengt.

De stijging van de CO₂-uitstoot in 2018 komt voor een groot deel op het conto van China, India en de Verenigde Staten. In Europa daalt de CO₂-uitstoot over 2018 naar verwachting juist licht, ook al neemt het verbruik van olie er toe, onder meer door een toename van het aantal (vracht)auto’s en het aantal gereden kilometers.

Lees ook: Nederlandse CO2-uitstoot in 2020 veel hoger dan aangenomen

De woensdag gepubliceerde prognose is gebaseerd op allerlei gegevens over de eerste negen maanden van het jaar. De uitstootcijfers beperken zich tot het gebruik van fossiele brandstoffen en de productie van cement – samen goed voor 90 procent van de totale door de mens veroorzaakte CO₂-uitstoot. Andere broeikasgassen, zoals methaan en lachgas, zijn niet meegenomen. De analyse is gepubliceerd in het tijdschrift Earth System Science Data.

„Dit is erg teleurstellend”, zegt directeur Josep Canadell van de Global Carbon Project over de stijging van de uitstoot. „De uitstoot groeit weer bijna net zo hard als aan het begin van deze eeuw, toen China explosief groeide”, zegt Canadell via Skype. Hij werkt als ecoloog bij het Australische onderzoeksinstituut CSIRO.

Op een klimaattop in het Poolse Katowice proberen de landen die in 2015 het klimaatakkoord van Parijs hebben ondertekend, deze week overeen te komen hoe ze de door hen voorgenomen vermindering van de CO₂-uitstoot gaan meten en controleren. Het doel is om de opwarming van de aarde te beperken tot ruim onder de 2 graden Celsius, en liefst tot 1,5 graad. Over dat laatste doel is Canadell „pessimistisch”.

Meer kolenstook

Wat als een verrassing kwam, zegt Canadell, is het gestegen gebruik van kolen dit jaar. Sinds 2013 zagen de onderzoekers juist een afname. Met name in China en India nam de kolenstook echter weer toe. „Ze hebben veel centrales die op 40, 50 procent van hun capaciteit draaiden. Dat is opgeschroefd.” Verder steeg in China ook het gebruik van aardgas – juist bedoeld om de luchtvervuiling door kolenstook te beperken. Vooral de zware industrie vraagt in China meer energie, in het bijzonder doordat er meer staal en aluminium wordt geproduceerd. In India groeide juist de productie van cement sterk.

Lees ook: Deze voorstellen moeten de CO2-uitstoot halveren

Ook in de Verenigde Staten neemt de CO₂-uitstoot toe, ondanks de sluiting van zo’n 250 kolencentrales in de laatste acht jaar. Die zijn gesloten vanwege de lage prijs van aardgas, door de sterk toegenomen winning van schaliegas (moeilijk winbaar gas in leisteenlagen). Dat de Amerikaanse CO₂-uitstoot dit jaar toch stijgt komt door de combinatie van een relatief koude winter in de oostelijke helft van het continent (veel verbranding van fossiele brandstoffen voor verwarming) en een erg hete zomer (grote behoefte aan koeling via airco’s).

Goedkopere windenergie

Er zijn ook lichtpuntjes. Die somt een groep wetenschappers (deels verbonden aan het Global Carbon Project) op in een commentaar dat woensdag tegelijkertijd werd gepubliceerd in Nature. Zo is het opwekken van wind- en zonne-energie in tien jaar tijd veel goedkoper geworden. In Marokko, Mexico, Chili en Egypte ligt de kostprijs van zonne-energie momenteel op 3 cent per kilowattuur, goedkoper dan stroom uit aardgas. Verder verbetert batterijtechnologie snel, groeit het aantal elektrische auto’s hard – hoewel het gaat om een fractie van het autoverkeer – en maakt de wereldwijde zware industrie plannen om in 2050 klimaatneutraal te zijn.

Maar vooralsnog stijgt de CO₂-uitstoot. Ook voor 2019 verwacht het Global Carbon Project een stijging, omdat de wereldeconomie naar verwachting groeit, wat nog steeds gepaard gaat met een groeiend gebruik van fossiele brandstoffen.

De maatregelen die nu in Katowice worden besproken, zetten de aarde op een pad van 3 graden opwarming. In hun commentaar in Nature schrijven de auteurs dat de ambities omhoog moeten.