Uit onderzoek van De Groene naar de doorvoer van militaire ladingen via Schiphol bleek eind september dat de controles van vrachtbedrijven niet altijd toereikend zijn. De ondernemingen weten soms zelf niet wat ze doorvoeren. De douane stopt daardoor geregeld goederen voor militair gebruik waar geen vergunning voor is. Niet alleen met bestemming Saoedi-Arabië, maar bijvoorbeeld ook Rusland.

De doorvoer naar Saoedi-Arabië ligt extra gevoelig. Nederland wil op dit moment geen militaire goederen door- of uitvoeren die kunnen worden gebruikt in de oorlog in buurland Jemen. SP-Kamerlid Sadet Karabulut had daarom aan minister Kaag om cijfers gevraagd over de zendingen voor Saoedi-Arabië.

In de jaren 2014-2018 is negentien keer een lading voor het Arabische land stopgezet. Drie keer bleek achteraf dat het niet om militaire goederen ging. In twee gevallen ging het wel om militair materiaal maar werd er later alsnog een vergunning afgegeven. Het overgrote deel van de zendingen is retour gegaan naar het land van herkomst.

Het aantal van zestien is aanzienlijk hoger dan het aantal gestopte militaire zendingen voor Saoedi-Arabië waar De Groene zicht op had. Dat waren er drie in de afgelopen twee jaar. Eén keer ging het om een groot aantal Amerikaanse drones voor het Saoedische leger en een andere keer om onderdelen voor een Dagaie-lanceerinstallatie, een Frans systeem tegen anti-schipraketten dat wordt gebruikt op Saoedische oorlogsschepen.

De drones zijn direct retour gegaan naar de VS. De onderdelen voor de raketafweer zijn door een misverstand bij vrachtafhandelaar Swissport wel in Saoedi-Arabië beland, maar door inspanningen van het cargobedrijf zelf werd de zending uiteindelijk geretourneerd naar Frankrijk.

De oorzaken van de ontoereikende controles zijn divers. Sommige vrachtafhandelaars vertrouwen er simpelweg op dat de verzender de benodigde vergunningen heeft aangevraagd, terwijl dat niet altijd zo is. Andere bedrijven ontbreekt het aan goede procedures om militaire zendingen zelf te herkennen en tegen te houden. Ook personeelstekort en de hoge werkdruk in de sector spelen een rol.

In de afgelopen ruim anderhalf jaar hebben vijf luchtvrachtbedrijven op Schiphol geldboetes opgelegd gekregen door de rechter voor het illegaal doorvoeren van militaire goederen. Per boete gaat het om tienduizenden euro’s. Het aantal waarschuwingen is nog groter. Een expert van het gespecialiseerde Team Poss (Precursoren, strategische goederen, sanctiewetgeving) van de douane sprak tegenover De Groene van ‘zorgelijke signalen’ die uit deze zaken voortkomen.