De nepdonjon in 2005 in het Valkhofpark. Het was toen een aantrekkelijke, maar tijdelijke toeristische attractie. © Cees Mooij

Nijmegen krijgt na tien jaar steggelen toch geen middeleeuwse toren

De herbouw van een middeleeuwse toren in het Valkhofpark in Nijmegen gaat definitief niet door. Na ruim tien jaar van plannen maken en een referendum heeft de gemeente vandaag een streep door het project gezet.

Frank Hermans 05-12-18, 11:55 Laatste update: 05-12-18, 12:57

Het is goed dat er nu duidelijkheid is
Wethouder Noël Vergunst

Reden is een combinatie van factoren. Onder meer is er nog steeds geen exploitant gevonden, de archeologische kosten blijken te hoog en een omgevingsvergunning is ook nog steeds niet geregeld.

Het bestuur van de Stichting Donjon, sinds 2008 aan het ijveren voor herbouw, is teleurgesteld dat de toren er niet gaat komen. Voorzitter Stef Cuppens: ,,We hebben vanuit onze grote betrokkenheid met de stad Nijmegen veel energie gestoken in de realisatie van deze toren die Nijmegen als oudste stad van Nederland nog beter op de kaart had gezet. Gezien onze ervaringen in de afgelopen jaren is herbouw van de toren in de nabije toekomst helaas onmogelijk gebleken.”

Wethouder Noël Vergunst heeft begrip voor de teleurstelling van de stichting. ,,Er is door stichting en gemeente lang en in lastige omstandigheden gewerkt aan de donjon. Het is goed dat er nu duidelijkheid is. We willen nu voortvarend aan de slag met de renovatie van het park.” Voor dat laatste is al acht ton uitgetrokken om hiermee voortvarend van start te kunnen gaan.

Einde van een droom

Met het besluit komt een einde aan een droom die in 2005 begon. Toen werd voor de viering van het 2000-jarig Nijmegen een donjon gebouwd van steigerpalen en tentdoek. Met 120.000 bezoekers die kwamen genieten van het uitzicht op de Waal, Nijmegen-Noord, Betuwe en bij mooi weer zelfs Arnhem ontstond het idee om de toren definitief te herbouwen. Een referendum werd georganiseerd om de mening van heel Nijmegen te polsen. Met een ‘ja’ van 63 procent kwam er groen licht om de plannen concreet uit te werken.

Stichting Donjon liet architect Marc van Roosmalen een heuse donjon van tufsteen en historisch uiterlijk ontwerpen. Plannen kregen vorm voor een ‘beleveniscentrum’ met restaurant en skybar, een terras met uitzicht, expositieruimtes, informatiecentrum en een luxe bed & breakfast. Huurders als Heineken, Sligro en vastgoedontwikkelaar Haystack Corp (Ron Lubbers) waren in beeld om de kar definitief te trekken.

Fel verzet

Met de concrete uitvoering in zicht werd de laatste jaren ook het verzet groter. Tegenstanders uit de wetenschapswereld spraken van geschiedvervalsing en ‘Disneyficatie’ van het verleden. De nog bestaande ruïne van Nicolaaskapel zou tot misnoegen van velen in de schaduw komen te staan. Ook was er fel verzet tegen de veronderstelde commercialisering van het historische Valkhofpark. Een petitie werd gestart met de tekst: ‘Stop de donjon, nee tegen de uitverkoop van het Valkhof.’

Tegelijkertijd werd duidelijk dat de archeologische eisen van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, steeds verder opgeschroefd in de loop der jaren, een almaar grotere hindernis werd. Voor fundering van de nieuwbouw zou tot 3,5 meter onder de grond gegraven moeten worden in het historische stadspark. Door de strenge eisen werden de noodzakelijke opgravingswerkzaamheden almaar duurder. Volgens wethouder Vergunst varieerden de recent geraamde kosten van vele tonen tot zelfs miljoenen.

Bij kleine opgravingen in 2015 van een in 1943 aangelegde ondergrondse Duitse bunker bleek ook dat er veel meer bewijzen voor vroegere bewoning in de grond zaten, dan gedacht. Er werden maar liefst 2.737 stuks aardewerk, glas, keramiek, natuursteen, munten, metaal en schelpen aangetroffen.

Omgevingsdienst ODRN en ook de commissie Beeldkwaliteit bleken nieuwe dwarsliggers die uiteindelijk gemeente en stichting Donjon hebben doen besluiten alle inspanningen te staken.