'Man uit Wageningen zit achter Zwarte Pieten-nepnieuws op Facebook'

Twee journalisten van Brandpunt+ zeggen dat ze de identiteit hebben achterhaald van de Facebook-gebruiker die zit achter de nepnieuwsberichten over Zwarte Piet en andere onzinberichten die de afgelopen tijd op het medium werden gedeeld. Het zou gaan om een 46-jarige voormalige cameraman uit Wageningen, die met het nepnieuws geld wilde verdienen.

De man plaatst volgens Brandpunt sinds 2016 nepnieuws op Facebookpagina's die hij beheerde. Zoals de (inmiddels verdwenen) pagina 'Ik ben Zwarte Piet Fan' waarop hij bijvoorbeeld het bericht "Jenny Douwes veroordeeld tot 18 maanden cel!" plaatste. Dat was niet waar: de rechtszaak tegen Douwes, die betrokken was bij de blokkade van anti-Piet-demonstranten in 2017, moest zelfs nog beginnen. Het bericht werd wel door tienduizenden mensen gedeeld.

Advertenties

Die mensen werd gevraagd om de pagina te liken en dat leverde de man geld op, want hoe meer likes een pagina heeft, hoe meer hij waard is. Uit het onderzoek van Brandpunt+ blijkt dat de man de 'Zwarte Piet Fan' pagina doorverkocht voor 1000 euro toen die 55.000 likes had.

Ook plaatste hij advertenties op de pagina's die hij in beheer had. Als die werden aangeklikt, kreeg hij een vergoeding. Volgens de onderzoeksjournalisten verdiende hij op deze manier duizenden euro's.

Plotseling offline

De ex-cameraman werkte volgens Brandpunt+ voor de Lokale Omroep Ede, tot hij door een aangeboren afwijking aan een van zijn benen in 2015 moest stoppen met werken. Een klein jaar later ging volgens Brandpunt+ de eerste nepnieuwspagina de lucht in.

In een telefoongesprek met het KRO-NCRV-programma geeft de man toe dat hij "een aantal" Zwarte Pietenpagina's en andere nepnieuwspagina's heeft verkocht. Maar hij zegt dat de nepnieuwsberichten er niet door hem zijn opgezet. Een paar minuten na het gesprek bleken al zijn nepnieuwspagina's offline gehaald.

"Het is nog steeds te makkelijk om onder andere met behulp van Facebookpagina's geld te verdienen met berichten die totaal verzonnen zijn", zegt Peter Burger van de Universiteit Leiden. Hij is gespecialiseerd in het fenomeen nepnieuws.

Facebook is al een tijd bezig met de bestrijding van nepnieuws, maar het lijkt erop dat de maatregelen van het bedrijf niet voldoende zijn.

"Ze doen best veel, dus het verbaast me dat het nog steeds mogelijk is met die frauduleuze Zwarte Piet-pagina's geld te verdienen", zegt Burger. Hij vindt het "idioot dat dit soort berichten in Nederland nog steeds gepubliceerd kunnen worden".

Volgens Burger gaat het niet alleen om de inhoud van de berichten, maar "gaat het juist ook heel erg om de distributiesystemen erachter, zoals in dit geval Facebook. Die zijn hartstikke lek."

De NOS heeft de Wageninger op woensdag 5 december gebeld voor een reactie, maar hij wil geen commentaar geven op de berichtgeving.