Kamerleden nemen het op voor bedreigde journalisten

Aan het begin van zijn betoog in de Tweede Kamer maandag, nam minister Arie Slob (Media, ChristenUnie) de Kamerleden mee naar het oorlogsjaar 1943, naar de oprichting van de verzetskrant Trouw. „Vrijheid van meningsuiting en persvrijheid is ongelooflijk belangrijk, maar nog steeds niet vanzelfsprekend. Laten we het nooit gewoon gaan vinden dat de persvrijheid gehinderd wordt.”

Bedreigde Nederlandse journalisten vormden een terugkerend thema in dit Kamerdebat over de mediabegroting 2019. Slob noemde de aanslagen op De Telegraaf en Panorama. Verschillende Kamerleden noemden de bedreigde Telegraafredacteur John van den Heuvel, NRC-columnist Clarice Gargard en columnist Seada Nourhussen, die vertrok bij bovengenoemde voormalige verzetskrant; volgens Trouw wegens de racistische haatberichten die zij ontving, volgens Nourhussen ook omdat zij onvoldoende gesteund werd door Trouw.

Lees ook: Vier plannen om de publieke omroep te verbouwen

Dat ook het opnemen voor journalisten langs partijlijnen geschiedt, bleek uit de reactie van Kamerlid Martin Bosma (PVV), die schamperde dat Nourhussen gewoon ontslagen was. Hij nam het op voor Johan Derksen van Veronica Inside. Dat minister Ingrid van Engelshoven (Emancipatie, D66) met Derksen wil gaan praten over diens uitlatingen over homoseksuelen, is volgens hem persbreidel en in strijd met de Grondwet. Slob antwoordde dat ook ministers aan het publieke debat mogen deelnemen: „Ik vind het heel goed dat zij zich in het debat mengt. Haar bedoeling is helemaal niet om hem de mond te snoeren.”

Wat Slob of de Kamer gaat doen om journalisten beter te beschermen bleef overigens ongewis. Slob beloofde erop terug te komen, na gesprekken met zijn collega minister Ferdinand Grapperhaus (Justitie en Veiligheid, CDA) en de Stuurgroep Geweld en Agressie tegen Journalisten; een in de zomer begonnen commissie met vertegenwoordigers van persvakbond NVJ, politie, OM en het Nederlands Genootschap van Hoofdredacteuren.

Nader onderzoek

In het Kamerdebat schoof Slob vrijwel alle kwesties door. Hij komt in het voorjaar met een toekomstvisie, waar alles in moet komen te staan. Op andere vragen antwoordde hij dat de kwesties nader onderzoek behoefden, of dat er meer gesprekken met de betrokkenen nodig waren. Mede hierdoor werd het een tussendebat met herhalingen van prangende kwesties uit eerdere debatten, zonder concrete uitkomsten.

Een ander terugkerend onderwerp was de reclame. De Ster heeft de kortingen en de bonussen voor bemiddelende mediabureaus (zogenoemde kickbacks, surcommission of surcoms) afgeschaft, wat leidde tot een verdere val van de reclame-inkomsten. Harry van der Molen (CDA) pleit er nu voor om deze kickbacks voor alle media te verbieden, om zo weer een gelijk speelveld te krijgen. Zo’n verbod geldt al in Frankrijk.

Lees ook: Kijkwijzer: ‘Wij kunnen jongeren niet meer voldoende beschermen’

Andere Kamerleden herhaalden hun wens voor een speciale heffing voor Google en Facebook. Deze grote mediabedrijven halen een groot deel van de reclame-inkomsten binnen, volgens critici dankzij gratis doorgegeven video’s en artikelen van Nederlandse mediamakers. Die zouden daarvoor gecompenseerd moeten worden. Joos Sneller (D66) en anderen pleitten wederom voor een reclamevrije publieke omroep. Regeringspartij D66 wil zelfs dat het ministerie opdraait voor het tekort van 150 miljoen euro dat hierdoor zal ontstaan.

CDA’er Van der Molen vindt dat de Kijkwijzer – waarmee je onder meer kunt zien of een video geschikt is voor kinderen – ook voor online videoplatforms als YouTube moet gelden. Slob acht een wettelijke plicht onwenselijk omdat de Kijkwijzer een mooi voorbeeld van zelfregulering is. Hij zegde wel toe verder te willen praten over een Europese kijkwijzer.

Peter Kwint (SP) en andere Kamerleden luidden de noodklok over streekomroepen – samenwerkingsverbanden van lokale omroepen die failliet dreigen te gaan. Gemeenten zouden hen te weinig geld geven.

Over alle bovenstaande onderwerpen beloofde de minister nader onderzoek. En meer overleg.