Schiphol neemt voorschot op groei

Pas aan het einde van een telefoongesprek met journalisten, donderdagochtend, klonk irritatie in de stem van Schiphol-topman Dick Benschop. Het ging over de kritiek op de milieustudie van Schiphol. Benschop: „Sommige uitkomsten zorgen voor ongemak omdat er verrassend veel ruimte blijkt te zijn voor groei. Dan ga je maar twijfel zaaien over de cijfers. Kom op, deze modellen zijn door iedereen voorgeschreven en gevalideerd. Er zijn grenzen aan wat je realistisch ter discussie kunt stellen.”

Schiphol en discussie, ze horen bij elkaar. Woensdagavond publiceerde de luchthaven de langverwachte conceptversie van de milieureffectrapportage (MER). Het 263 pagina’s tellende document is de aftrap voor de discussie over de ontwikkeling van Schiphol in de periode 2020-2030.

Het document ligt nu bij de Omgevingsraad Schiphol (ORS), het overlegorgaan van bewoners, overheden en luchtvaartsector dat een sleutelrol speelt in de discussie. Voorzitter Hans Alders wil voor de Kerst een door alle partijen gedeeld advies uitbrengen aan minister Cora van Nieuwenhuizen (Infrastructuur en Waterstaat, VVD). Gezien de tegenstellingen binnen de Omgevingsraad lijkt de kans op een gezamenlijk advies gering. Volgend jaar volgt dan nog toetsing van de definitieve MER en het politieke debat over het door de minister aangepaste Luchthavenverkeerbesluit voor Schiphol. De weg is nog lang.

Vluchten erbij

De concept-MER geeft geen uitsluitsel over de door Schiphol gewenste groei. Benschop wilde donderdagochtend ook geen cijfer noemen. „Dat is niet handig voor de onderhandelingen.” Om voldoende draagvlak in de samenleving te behouden wil Schiphol minder hard groeien dan volgens de normen mogelijk zou zijn. Andere bronnen noemen een streven van de sector van 9.200 vluchten per jaar erbij vanaf 2021, voor Schiphol en Lelystad Airport samen.

Het getal dat in de concept-MER wordt genoemd, 540.000 vliegbewegingen (starts en landingen) in 2023, is niet meer dan een mogelijk scenario. Bij een groei van 40.000 vluchten ten opzichte van de huidige limiet van 500.000 hoort het jaar 2023. Het kabinet vroeg ook om scenario’s voor 580.000 en 620.000 vliegbewegingen, maar de milieu-effecten voor die groei heeft Schiphol niet berekend.

Twee conclusies uit de concept-MER vallen op. Beide betreffen afspraken die eerder gemaakt zijn met de bewoners. Ten aanzien van de 50/50-regel concludeert Schiphol dat er voldoende ruimte is voor groei. Deze regel, bevestigd in het regeerakkoord, bepaalt dat de ‘milieuwinst’ die de laatste tien jaar is behaald door stillere vliegtuigen, woningisolatie en dergelijke voor de helft mag worden gebruikt voor meer vluchten. De andere helft gaat naar vermindering van overlast voor omwonenden.

Een andere afspraak staat groei echter wel in de weg. De vierdebaanregel bepaalt dat maximaal drie start- en landingsbanen tegelijk worden gebruikt. Om pieken te kunnen verwerken, mogen gemiddeld per jaar 40 vliegbewegingen per dag op een vierde baan plaatsvinden, met een dagmaximum van 80. Die regel beperkt het gebruik van de banen die de meeste overlast geven.

Lees ook: Kritische reacties op milieu-onderzoek Schiphol

Schiphol concludeert dat groei boven de 500.000 vliegbewegingen onmogelijk is als de vierdebaanregel na 2020 intact blijft. Verruiming van de regel, laat staan afschaffing, is voor de bewoners binnen de ORS echter onbespreekbaar, hebben ze al laten weten. Hoe gaat Schiphol de bewoners overtuigen? Benschop: „Dat wordt een kwestie van onderhandelen. We zetten er andere zaken tegenover: stillere vliegtuigen, minder nachtvluchten.”

Beperkte vooruitblik

Kwetsbaar is ook de beperkte blik vooruit van Schiphol. Het beoogde advies van de ORS aan de minister betreft de periode 2020-2030, maar Schiphol stopt in 2023. Verder kijken heeft geen zin, zegt de luchthaven, want we weten nog niet hoe de herziening van het Nederlandse luchtruim gaat uitpakken. Ook is niet zeker dat de Europese Commissie de beoogde verdeling van vluchten tussen Schiphol en Lelystad Airport goedkeurt.

De komende drie weken zal intensief worden gepolderd over de toekomst van Schiphol. Luchthaven en luchtvaartmaatschappijen zitten daarbij in het defensief. Aangemoedigd door het succes van bewonersverzet tegen de uitbreiding van Lelystad Airport en de gekantelde publieke opinie over luchtvaart zullen bewoners van Aalsmeer, Uithoorn en andere plaatsen inzetten op een rem op de groei.