Dit is een artikel uit het NRC-archief De artikelen in het archief zijn met behulp van geautomatiseerde technieken voorzien van metadata die de inhoud beschrijven. De resultaten van deze technieken zijn niet altijd correct, we werken aan verbetering. Meer informatie.

Binnenland

AIVD: ruim 500 aanhangers gewapende jihad in Nederland

De AIVD schrijft dat terreurdreiging ‘het nieuwe normaal’ is geworden en dat de dreiging een probleem is voor de lange termijn.

Het gebouw van de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD).
Het gebouw van de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD). Foto Lex van Lieshout / ANP

Het aantal aanhangers van de gewapende jihad is in Nederland de afgelopen jaren toegenomen tot ruim vijfhonderd. Ook zijn er enkele duizenden sympathisanten van het gedachtegoed. Daarmee is de drempel om in eigen land een aanslag te plegen in naam van Islamitische Staat (IS) of Al-Qaeda lager geworden, schrijft inlichtingendienst AIVD in het nieuwe rapport De erfenis van Syrië dat maandag is gepubliceerd.

Volgens het rapport blijft de aanhoudende terreurdreiging tegen het Westen “de komende jaren onverminderd aanwezig”. De AIVD schrijft zelfs dat de jihadistisch-terroristische dreiging “het nieuwe normaal” is geworden. “De aanhoudende jihadistisch-terroristische dreiging tegen het Westen lijkt een structureel onderdeel van onze samenleving te zijn geworden”, aldus het rapport.

Syrië

Het conflict in Syrië is volgens de inlichtingendienst de katalysator geweest van het mondiale jihadisme. Mede door de wijdverspreide en professioneel ogende propaganda is de drempel om uit te reizen naar een jihadistisch strijdgebied verlaagd, schrijft de AIVD. Ook de drempel om aanslagen uit te voeren in eigen land lijkt naar beneden te zijn bijgesteld.

Hoewel het kalifaat niet meer bestaat en de militaire druk op de terreurgroep is toegenomen, is IS “alles behalve definitief verslagen”. De terreurgroep heeft zich volgens de AIVD omgevormd tot een ondergrondse organisatie, die nog altijd aanslagen wil plegen in het Westen, maar nu minder goed in staat is om gecoördineerde acties uit te voeren zoals de aanslagen in Parijs (2015) of Brussel (2016).

IS is volgens de AIVD sinds 2016 sterker afhankelijk geworden van kleinschalige, minder goed georganiseerde aanslagen, zoals die op de kerstmarkt in Berlijn (19 december 2016), de London Bridge (3 juni 2017) of de Ramblas in Barcelona (17 augustus 2017). Dit soort aanslagen zijn vaak gericht op publieke plaatsen die niet of nauwelijks te beveiligen zijn.

De inlichtingendienst constateert overigens dat er sinds oktober vorig jaar minder aanslagen zijn gepleegd door IS. Toch is de dreiging niet verdwenen. De nadruk ligt nu vooral op het mobiliseren van aanhangers en sympathisanten wereldwijd. Zo is de ‘do it yourself-jihad’ steeds belangrijker geworden. De inlichtingendienst schrijft dat het mede afhankelijk is van alle ontwikkelingen in Syrië en Irak of IS hierin blijft slagen. Alledaagse middelen worden steeds vaker gebruikt voor aanslagen, vaak zijn het steekwapens, maar ook worden auto’s vaker gebruikt sinds de aanslag in Nice (14 juli 2016).

Turkije als springplank

Naast IS wordt ook Al-Qaeda nadrukkelijk genoemd door de AIVD. Ook van die terreurorganisatie gaat nog steeds dreiging uit. Concurrentie tussen de twee groepen blijft een rol spelen. Zo zou Al-Qaeda proberen te profiteren van het verval van IS en opnieuw de aanvoerder van de mondiale jihad te worden.

Ook opvallend is dat de AIVD schrijft dat IS Turkije gebruikt om te herstellen, reorganiseren en de ondergrondse strijd in de regio verder vorm te geven. “Het feit dat de Turkse belangen niet altijd overeenkomen met de Europese prioriteiten op het gebied van terrorismebestrijding is problematisch”, schrijft de inlichtingendienst. De Turkse autoriteiten bestrijden IS namelijk wel, maar geven de prioriteit aan het bestrijden van de Koerdische PKK.