VN-Veiligheidsraad vanmiddag bijeen na Russische aanval op Oekraïense marineschepen
De VN-Veiligheidsraad komt maandag in een spoedzitting bijeen om zich te buigen over de oplopende spanningen tussen Rusland en de Oekraïne. De Russische marine heeft zondag drie kleine schepen van de Oekraïense vloot in beslag genomen na beschietingen over en weer in de Zee van Azov, die grenst aan de Krim.
De Veiligheidsraad komt om 11 uur in New York bij een (17 uur Nederlandse tijd), liet de Amerikaanse VN-ambassadeur Nikky Haley via Twitter weten. De Europese Unie heeft beide landen opgeroepen de ‘grootst mogelijke terughoudendheid te betrachten’ om verdere escalatie te voorkomen. De confrontatie op zee is de grootste botsing tussen de buurlanden in de afgelopen jaren. De oorlog om Oost-Oekraïne leek juist uit te zijn gedraaid op een ‘bevroren conflict’.
Schepen van de Russische veiligheidsdienst FSB openden het vuur op drie Oekraïense marineschepen. Die zouden daarop teruggeschoten hebben. Zes bemanningsleden zouden gewond geraakt zijn. Rusland bevestigde zondagavond het vuurgevecht en de overmeestering van de Oekraïense schepen. Volgens Rusland zijn de Oekraïense schepen zonder toestemming Russische wateren binnengevaren.
De drie schepen zijn door een verslaggever van Reuters maandagochtend gezien in de haven van Kertsj op de Krim, vlakbij de brug die Moskou daar de afgelopen jaren heeft aangelegd om het geannexeerde schiereiland te verbinden met Rusland. Er waren geen tekenen van schade waar te nemen. De Straat van Kertsj is maandag volgens Rusland weer geopend voor scheepvaart.
Reservisten
De Oekraïense president Petro Porosjenko heeft naar aanleiding van de escalatie zijn militaire top bijeen geroepen. Hij zal het parlement vragen om maandag de krijgswet af te kondigen. Op die manier krijgen de autoriteiten meer bevoegdheden. Porosjenko zei dat een eventuele invoering van het krijgsrecht niet betekent dat Oekraïne een offensief zal lanceren. Het gaat ‘enkel en alleen om de bescherming van ons grondgebied en de veiligheid van onze burgers’. Maar critici denken dat Porosjenko de krijgswet wil afkondigen om de presidentsverkiezingen van maart uit te stellen. Porosjenko staat er slecht voor in de peilingen. Onder de krijgswet kunnen er geen verkiezingen gehouden worden.
Volgens het Russische persbureau Interfax heeft Porosjenko reservisten opgeroepen zich gereed te maken. De zogenoemde eerste golf van reservisten houdt zich enkel paraat, benadrukte Porosjenko in Kiev. Het betekent niet dat ze onmiddellijk gemobiliseerd worden.
Twitter bericht wordt geladen...
Slag om water
Na een slag om land zijn Oekraïne en Rusland nu verwikkeld in een slag om water. De Russische kustwacht ramde eerder op de dag een Oekraïense sleepboot in de Straat van Kertsj, de toegangspoort tot de Zee van Azov. Dat was de eerste fysieke confrontatie op een nieuw front van het conflict tussen Rusland en Oekraïne. Sinds april eist Rusland de controle op over de Zee van Azov. Die zee is van levensbelang voor Oekraïense havensteden.
Op papier hebben beide landen recht op gebruik van de zee. In 2003 spraken Rusland en Oekraïne af dat de Zee van Azov geldt als binnenwater voor de twee landen. Ook spraken ze af dat ze allebei onbelemmerde toegang hebben tot de zee via de Straat van Kertsj.
Maar Rusland heeft nieuwe voorwaarden geïntroduceerd, naar eigen zeggen om de veiligheid van de Krimbrug te garanderen. De brug is een symbolisch megaproject van president Poetin waarmee hij Rusland letterlijk heeft verbonden met de geannexeerde Krim. Oekraïne zou de brug willen opblazen, suggereren Russische veiligheidsdiensten. En dus nam Moskou de controle over door patrouilles te beginnen met Russische marineschepen en inspecties van vrachtschepen.
De sleepboot die zondagochtend geramd werd door de Russische kustwacht, voer met twee Oekraïense marineschepen naar de Zee van Azov. Oekraïne had de doortocht moeten aankondigen, aldus de FSB. Oekraïne zegt dat dat gebeurd is: de Oekraïense marine informeerde de Russische veiligheidsdienst zaterdagnacht twee keer over de doortocht van drie schepen, maar kreeg naar eigen zeggen geen antwoord.
Oekraïens graan en ijzer
Met de nieuwe maatregelen heeft Rusland, dat eerder beloofde de Straat van Kertsj nooit af te sluiten, Oekraïne in grote economische problemen gebracht. Meer dan 150 vrachtschepen zijn door Rusland opgehouden in de Straat van Kertsj, soms dagenlang. Bovendien kan een groot aantal schepen niet onder de Krimbrug door, omdat die slechts 33 meter hoog is. Onder meer de levering van Oekraïens graan en ijzer aan Turkije staat op het spel. Oekraïense havens met toegang tot de Zwarte Zee liggen zeshonderd kilometer verderop.
Oekraïne’s mogelijkheden om druk uit te oefenen op Rusland zijn beperkt. Kiev heeft gedreigd Russische schepen tegen te houden in de delta van de Donau, maar dat maakt weinig indruk op de Russen: het Russische scheepvaartverkeer op de Donau stelt niets voor vergeleken met het Oekraïense scheepvaartverkeer in de Straat van Kertsj. Ook de Oekraïense aanhouding van een Russische vissersboot zette geen zoden aan de dijk.
De blokkade van zondag belooft weinig goeds voor steden als Marioepol, een stad op 20 kilometer van het front van de oorlog in Oost-Oekraïne. De stad is volledig afhankelijk van de haven.
Minister Stef Blok van Buitenlandse Zaken vindt de actie van Rusland in de Straat van Kertsj onacceptabel. Hij maakt zich ernstige zorgen over de groeiende spanningen die zijn ontstaan door de Russische blokkade van de zeestraat. Blok roept Oekraïne en Rusland op tot terughoudendheid en de-escalatie. Nederland steunt de territoriale integriteit van Oekraïne volledig, benadrukt de bewindsman.