Geld lenen? Dan worden eerst je social media-accounts gescreend

De technologie past in een trend waarbij algoritmes steeds dieper doordringen in het dagelijks leven van mensen. Volgens Diederick van Thiel, directeur van AdviceRobo, gaat het hard met dit soort adviezen: ‘Vorig jaar kregen in totaal een miljoen consumenten met behulp van onze algoritmes een advies en dit jaar zal dat aantal al zijn verdubbeld.’ Het Nederlandse bedrijf gebruikt gegevens uit vragenlijsten, social media en surfgedrag om zogenoemde psychometrische modellen op te stellen. Deze worden vervolgens gecombineerd met de krediethistorie van de nieuwe klant, als die althans beschikbaar is. 

Van Thiel: ‘We willen inzicht krijgen in wie je echt bent. Wat mensen drijft. Kan je geld opzij zetten of koop je bij het eerste succesje gelijk een dure auto?’ AdviceRobo – waarin financieel dienstverlener KPMG onlangs nog een belang nam – is bijvoorbeeld geïnteresseerd in het zelfvertrouwen van een nieuwe klant. ‘Te veel is niet goed, want dan nemen mensen te veel risico’s. Maar van te weinig houden we ook niet.’

Kunstmatige intelligentie wordt al langer gebruikt om teksten of vragenlijsten te analyseren. Dat ook Twitter en Facebook kunnen worden doorgeakkerd, is een nieuwe ontwikkeling. Maar wel een volstrekt logische, zegt Van Thiel: ‘Hoe meer data je hebt, hoe beter het beeld dat je van iemand krijgt.’ Waar zoeken mensen naar, wat voor taalgebruik bezigen ze, hoe impulsief reageren ze: AdviceRobo let op al dit soort dingen. Potentiële klanten die bij hun bank een krediet proberen los te peuteren, moeten tijdens een digitale intake wel toestemming geven voor het doorvlooien van hun online gedrag. Volgens Van Thiel doet ‘vrijwel iedereen’ dat: ‘Ook wel logisch, want ze zijn er bij gebaat om een krediet te krijgen’.

Privacywet

De dit jaar in werking gestelde privacywetgeving (AVG) besteedt expliciet aandacht aan geautomatiseerde besluiten. Een woordvoerder van de Autoriteit Persoonsgegevens kan niet over specifieke ondernemingen praten, maar zegt wel dat dit ‘veel vragen oproept’. ‘Nog los van de vraag of het daadwerkelijk meer inzicht geeft, zijn dit soort testen zeer ingrijpend op de privacy van mensen. De noodzaak om zoveel, heel persoonlijke informatie op te vragen lijkt te ontbreken.’ Volgens de toezichthouder stelt de wet ‘hele hoge eisen’ aan partijen die aan de slag willen met persoonsgegeven: ‘Je schendt met dit soort praktijken al snel de privacy.’ 

AdviceRobo is inmiddels actief in tien landen. In Nederland maakt onder andere de Volksbank bij zijn dochters SNS en Regiobank gebruik van de toetsingsalgoritmes van AdviceRobo. Dit gebeurt bij relatief kleine kredieten (van een paar duizend euro) voor beginnende ondernemers. ‘Het gaat dan te ver om een complete jaarrekening te overleggen. Vroeger geloofden we de klanten op hun blauwe ogen, maar dat kan slimmer’, zegt een woordvoerder van de bank. De Volksbank maakt overigens geen gebruik van alle mogelijkheden die AdviceRobo biedt: social media en surfgegevens zitten nog niet in de versie die in Nederland wordt gebruikt voor het opstellen van een persoonlijk profiel. 

Nóg niet, benadrukt Van Thiel: ‘Begin volgend jaar gaan ook Nederlandse klanten die laatste versie van de software gebruiken.’ Voor de Volksbank zelf gaat dit echter te ver: ‘Wij gaan hoe dan ook geen gegevens van social media gebruiken.’ De bank laat de algoritmes van AdviceRobo wél hun werk doen bij de analyse van de psychometrische vragenlijsten. Hieruit volgt een score die de bank als onderdeel meeneemt in zijn uiteindelijke advies. Een andere klant is hypotheekadviesketen Viisi, dat de scoringsmodellen sinds vorig jaar gebruikt. Hergen Dutrieux van Viisi noemt de modellen ‘veelbelovend’. Volgens Dutrieux doet ongeveer een kwart van de hypotheekaanvragers nu mee met zo’n online persoonlijkheidstest.

Vooroordelen

Van Thiel erkent dat er altijd vooroordelen in kunstmatige intelligentie kunnen sluipen. ‘Daarom testen we onze programma’s uitgebreid. Daarnaast moet een bank ook aan een klant kunnen uitleggen waarom hij geen krediet krijgt.’ Bij de Volksbank is dat echter nog niet het geval: hoe AdviceRobo tot zijn kredietscore is gekomen, weet de bank niet, zegt de woordvoerder: ‘Wij weten niet hoe onze klanten de vragenlijsten hebben ingevuld. We zien alleen die score.’ Van Thiel belooft dat in ieder geval dit laatste probleem in de nieuwere versie van zijn software is opgelost.