Klopjacht politie op rondreizende rovers

Bingo. Op een computerscherm in de meldkamer van de politie in Driebergen verschijnt ineens het kenteken van een gesignaleerde Opel Astra. De Georgische eigenaar is al eens gecontroleerd in Moordrecht en het vermoeden bestaat dat hij met een maatje op rooftocht is. Uit acht ‘hits’ met speciale kentekenscanners van de politie blijkt dat ze al dagen kris kras door Nederland rijden. 

De agenten vermoeden dat ze vooral ‘gratis’ hebben gewinkeld; tussen alle spullen vinden ze een notitieblokje waarin winkeladressen staan aangekruist die ze al hebben bezocht. Het document is een goudmijn voor de rechercheurs. Zo kunnen ze de gedupeerden benaderen, die zelfs nog niet weten dat ze zijn bestolen. Pas bij het bekijken van bewakingsbeelden zien de winkeleigenaren hoe geroutineerd Giorgi G. (49) en Kakha K. (32) te werk zijn gegaan. De één legt tubes tandpasta onder een zak chips in een mandje. De ander haalt ze er buiten het zicht van de winkelmedewerkers weer uit en stopt ze in zijn jas.

Ze hadden er een mooi zakcentje mee willen verdienen in hun thuisland op ruim 40 uur rijden van Nederland, biechten ze later op. Het pakt anders voor ze uit. Ze blijven vastzitten totdat ze voor een rechter moeten verschijnen. Deze week hebben ze te horen gekregen dat ze twee maanden de cel in moeten.

Een mooi resultaat, vinden de rechercheurs die zich op de zaak hebben gestort. Winkeldieven die voor het eerst worden betrapt na een dergelijke strooptocht, komen er vaak vanaf met een taakstraf van 30 tot 40 uur. Maar sinds een paar maanden geldt dat regime niet voor rondtrekkende criminelen. Het OM eist zwaardere celstraffen en rechters leggen dat ook daadwerkelijk op, blijkt uit deze zaak. ,,Dat doet echt wel pijn’’, zegt coördinator Mobiel Banditisme van de politie René Middag. ,,Deze rondreizende criminelen calculeren gewoon in dat ze een keer tegen de lamp lopen. Maar als de straffen hoger uitvallen, pakt die risico-afweging ineens heel anders uit.’’

Wat sinds kort ook helpt na zo’n veroordeling: de IND verklaart ze meteen tot ongewenst vreemdeling. In Nederland aanwezig zijn, maakt ze daardoor al strafbaar. ,,Ik ben ervan overtuigd dat je daarmee Nederland echt onaantrekkelijk maakt voor deze criminelen’’, zegt Middag.

De verscherpte aandacht voor rondreizende bendes is een zegen voor winkeliers. Eindelijk maken politie en justitie er serieus werk van, klinkt het opgetogen bij Detailhandel Nederland, de branchevereniging van winkeliers. Al jaren strijden zij voor meer politiecapaciteit en vooral prioriteit omdat winkeldiefstal hen elk jaar honderden miljoenen euro’s kost. De aangiftebereidheid is tot een dieptepunt gedaald, omdat maar weinig winkeliers er vertrouwen in hebben dat er ook wat mee gebeurt.

Maar dat gaat met deze aanpak veranderen, hoopt Detailhandel Nederland. Binnenkort maken de ondernemers het de politie nog wat makkelijker met een database waarmee ze camerabeelden en kentekens van rondtrekkende bendeleden met elkaar kunnen uitwisselen. Daarmee moeten de daders makkelijker kunnen worden opgespoord, maar moet het ook eenvoudiger worden om te achterhalen waar gestolen spullen vandaan komen. Want zonder aangifte is er vaak geen zaak en lopen verdachten na een verhoor fluitend weer naar buiten.

Ondanks al deze maatregelen is Nederland nog lang niet af van het imago dat je er ongestraft gratis kunt winkelen, beseffen ze ook bij politie en justitie. Er zijn genoeg rovers die alles uit de kast halen om uit handen van de politie te blijven. Rechercheurs kennen de trucs maar al te goed. Sommige boeven wisselen zo vaak van auto dat ze bijna niet te volgen zijn met kenteken-scanners. Sommigen mijden telefonisch contact, maken gebruik van portofoons of hebben zoveel telefoons dat ze moeilijk zijn af te luisteren. Er zijn bendes die zelfs met jammers werken om alle draadloze communicatie in hun nabijheid te storen.

Het antwoord van de politie is de inzet van nog slimmere technieken. Hoge verwachtingen hebben ze bijvoorbeeld in Roermond van een experiment waarbij ze met camera’s proberen te voorspellen waar en wanneer criminelen toeslaan. Computers analyseren onder meer videobeelden en kentekens van bezoekers aan het centrum en proberen daarin afwijkende patronen te herkennen. Wie voldoet aan meerdere van zeventien opgestelde criteria kan zo de aandacht van agenten trekken. ,,Waar we precies op letten houden we graag voor onszelf omdat de dieven anders hun werkwijze zouden kunnen aanpassen’’, zegt burgemeester Rianne Donders van Roermond en voorzitter van de Taskforce Mobiel Banditisme. ,,Maar het is een optelsom van afwijkend gedrag. Normaal winkelend publiek zal er niets van merken.’’

Of het systeem echt zo slim is als gehoopt, moet volgend voorjaar blijken. ,,Maar dit experiment heeft sowieso al het effect dat criminelen beseffen dat we hen het leven zeker niet makkelijker zullen maken. Dat helpt al.’’

In Zeeland was afgelopen zomer een familie met zes kinderen verantwoordelijk voor misschien wel 160 auto- en camperinbraken: