Migratiepact leidt tot groeiende onrust in Europa

Nadat eerder Midden- en Oost-Europese landen als Oostenrijk, Polen en Hongarije al afzagen van steun voor het pact dat op 10 december in Marrakesh moet worden bekrachtigd, nemen nu ook elders de zorgen toe. 

In Nederland wacht een verdeelde Tweede Kamer al weken op een onderzoek van het kabinet naar de juridische consequenties van het pact. Mark Harbers, staatssecretaris van Justitie en Veiligheid, beloofde de Kamer gisteren om voor 4 december met de resultaten te komen, zodat er nog een debat kan worden gevoerd over de Nederlandse steun aan de VN-afspraken.

In België dreigt zelfs een regeringscrisis, omdat de rechts-populistische coalitiepartij N-VA het pact totaal niet ziet zitten. ,,Ons huis van de democratie staat hier en niet in Marrakesh”, brieste Peter de Roover van N-VA gisteren tijdens een verhit debat. Premier Charles Michel stelde dat de Belgische regering nog geen definitief standpunt heeft ingenomen. Opmerkelijk, omdat hij eerder onomwonden aangaf het pact te zullen steunen.

Ook in Duitsland leidt het VN-document tot onrust. Minister van Volksgezondheid Jens Spahn, een van de kandidaat-opvolgers van Angela Merkel als CDU-partijleider, is bijvoorbeeld kritisch. Het verleidde Merkel tot een gloedvol betoog in de Bondsdag. ,,Het pact is het juiste antwoord om globale problemen samen op te lossen”, zei de bondskanselier met gebalde vuist. ,,En er wordt niets ondertekend en het is niet-bindend, wil ik nog maar eens gezegd hebben.”

Hoe de groeiende onrust over het VN-migratiepact weg te nemen? Het is een lastige knoop voor het Nederlandse kabinet, en in het bijzonder voor de staatssecretaris van Justitie en Veiligheid, VVD’er Mark Harbers. Hij laat zijn ambtenaren een analyse maken van de ‘juridische implicaties’ van het pact. Het antwoord dat daaruit moet komen, kort door de bocht: is het voor Nederland op enige manier bindend of niet?

Met de conclusies zal Harbers nooit de hele Kamer aan boord krijgen. De PVV, SGP en Forum voor Democratie zijn tegenstanders van het eerste uur en zullen hoogstwaarschijnlijk nooit instemmen. Dat benadrukte Thierry Baudet (Forum) dinsdagnacht nog eens, toen hij tijdens een debat over de justitiebegroting honderd (!) vragen op Harbers afvuurde, die volgens hem aantoonden hoe ‘ongelooflijk slecht’ het pact is. ,,Waarom zou je dit als Nederland willen tekenen?”, vroeg Baudet zich met stemverheffing af.

Veel zal afhangen van de coalitiepartijen CDA en VVD, die positieve punten in het pact zien, maar graag gerustgesteld willen worden over de juridische consequenties.

Er is al geopperd om een speciaal inlegvel bij te voegen. Die oplossing toverde premier Mark Rutte in 2016 uit de hoge hoed toen Nederland via een referendum nee zei tegen het verdrag tussen de EU en Oekraïne. Op dat vel zou nu nog eens moeten staan dat het pact Nederland écht niet met ongewenste verplichtingen opzadelt.

In België stelde de rechts-populistische N-VA voor om in Europees verband tot een oplossing te komen. Wellicht zou daarmee nog iets kunnen worden gewijzigd aan de inhoud of voorwaarden van het VN-document, stelde N-VA-Kamerlid Peter de Roover.

Jasper van Dijk, Tweede Kamerlid namens de SP, vroeg Harbers gisteren maar eens expliciet:. ,,Is er de mogelijkheid om nog iets aan de tekst te wijzigen? Zou het niet democratisch als wij daar als Kamer suggesties voor kunnen doen?” De staatssecretaris hielp iedereen uit de droom. Hij stelt dat de VN maar één antwoord van Nederland verlangt: ondersteunen jullie dit pact, of niet? 

En dus moet er voor 10 december een antwoord komen op een eenvoudige maar tegelijk oh zo lastige vraag: het migratiepact, ja of nee?