Onze lonen groeien nauwelijks, volgens het CPB moeten we slimmer werken

Het blijft een vreemde ontwikkeling. In de crisisjaren toen er honderdduizenden mensen hun baan verloren, stegen de lonen gemiddeld met meer dan 2 procent per jaar. Nu schreeuwen de werkgevers om personeel en is de loonstijging minder dan één procent per jaar. Hoe kan het dat de lonen niet harder stijgen nu het zo goed gaat met de economie?

Komt het door de flexwerkers die met lage tarieven concurreren met vaste werknemers? Of is het de globalisering, waardoor hogere lonen hier direct leiden tot verplaatsing van werk naar lage lonenlanden? Of is het een kwestie van tijd voor de lonen echt gaan stijgen omdat bedrijven moeten vechten om personeel?

Het Centraal Plan Bureau (CPB) deed uitgebreid onderzoek naar de loonontwikkeling en kwam tot de conclusie dat van alle mogelijke verklaringen er maar twee zeker zijn: de groei van de arbeidsproductiviteit en de inflatie.

Die laatste oorzaak is duidelijk. Werknemers willen er in ieder geval niet op achteruit gaan in koopkracht, dus stijgen de lonen mee met de inflatie. En die inflatie is al jaren laag.

Het verband tussen arbeidsproductiviteit - hoeveel produceert iemand in een bepaalde tijd - en het loon is ook logisch. Hoe meer iemand produceert, hoe hoger het loon. De hogere loonkosten worden goedgemaakt door de hogere omzet en winst die de werknemer oplevert.

Bij die arbeidsproductiviteit zit het probleem: die stijgt de laatste jaren nauwelijks. Dat is de belangrijkste reden dat de lonen ook maar weinig omhoog gaan. De oplossing is dus zorgen voor een stijgende arbeidsproductiviteit, concludeert het CPB.

Dat betekent niet dat iedereen meteen harder moet gaan werken, de gang naar de koffieautomaat moet afschaffen of desnoods maar een uurtje onbetaald overwerkt. Een machine die het werk van een paar mensen overneemt, betekent ook een stijging van de productiviteit. Met minder mensen doe je immers evenveel, dus per persoon doe je meer. Automatisering en robotisering kunnen de productiviteit dus flink verbeteren.

Om de productiviteit te laten stijgen, moeten bedrijven investeren in innovatie en kennisontwikkeling van hun werknemers. De overheid moet investeren in goed onderwijs en werknemers moeten zelf zorgen dat hun kennis up to date blijft, adviseert het CPB. We moeten dus vooral slimmer gaan werken.

Voor andere mogelijke oorzaken van de achterblijvende lonen, zoals globalisering of flexibilisering, heeft het CPB geen bewijs gevonden.

Lees de beste artikelen op het gebied van werk en carrière via onze wekelijkse nieuwsbrief!