Direct naar artikelinhoud
Reportage

De dalits van Bathla bekeren zich, uit verzet

Ajay (L) en Vikas Bhatla (R) bij de handpomp waar het conflict in hun dorp om begon.Beeld Aletta André

Een groeiende groep dalits, de laagste kaste van India, bekeert zich tot het boeddhisme. Niet per se omdat dat geloof ze zo aanspreekt. Hun bekering is een daad van verzet tegen het kastensysteem.

Als een religie ons leven zo moeilijk maakt, waarom zouden we dan die religie blijven volgen?”, vraagt Jarmila Devi. Als kokkin op de basisschool van het Noord-Indiase dorp Bhatla maakt ze dagelijks de lunch klaar voor de kinderen. En ze is een dalit: ze behoort tot de allerlaagste groep in het hindoeïstische kastensysteem, de voormalige onaanraakbaren of kastelozen.

Deze zomer had Devi er genoeg van. Samen met enkele honderden kastegenoten in het dorp besloot ze het hindoeïsme vaarwel te zeggen en zich te bekeren tot het boeddhisme.

“We volgen Ambedkar”, zegt Devi, wijzend op een afbeelding van een man in een blauw jasje en een bril. Het portret van Bhimrao Ramji Ambedkar, een advocaat en activist voor dalitrechten aan het begin van de twintigste eeuw, hangt aan de muur bij bijna alle dalits in het dorp. Hij staat bekend als architect van de Indiase grondwet. Daarin werd onaanraakbaarheid verboden. Maar gelijkheid in de samenleving werd daarmee niet gecreëerd.

Individualistische concepten als meditatie en de innerlijke weg naar verlichting zijn voor ons neoboeddhisten niet relevant
Sachin Shubharsagar, Buddhist Society of India
Een dalit in Bhatla, met aan de muur afbeeldingen van Boeddha en Ambedkar.Beeld Aletta André

“Het hoofd van de school dwingt me om ook zijn persoonlijke maaltijden te koken, zonder betaling”, zegt Devi, als voorbeeld van de dagelijkse discriminatie waarmee ze te maken heeft. “En als dalitkinderen door klasgenoten worden uitgescholden of geslagen, kijkt hij de andere kant op.”

Een uitweg

Door heel India wordt gemiddeld zo’n honderd keer per dag aangifte gedaan van discriminatie of geweld tegen mensen van lage kasten. Ambedkar zocht decennia geleden al naar een uitweg, en na het bestuderen van alle wereldreligies concludeerde hij dat het boeddhisme de meest egalitaire religie was. Hij bekeerde zich kort voor zijn dood in 1956, samen met een half miljoen volgelingen.

“Sindsdien groeit het aantal boeddhistische bekeerlingen”, zegt Sachin Shubharsagar van de in 1955 door Ambedkar opgerichte Buddhist Society of India (BSI). Volgens de volkstelling van 2011 zijn er in India 8,4 miljoen boeddhisten. Daarvan hoort slechts 13 procent bij traditionele stromingen, die vooral in het Himalayagebergte te vinden zijn. De rest, 87 procent, is bekeerling volgens Ambedkars interpretatie van het boeddhisme, ook wel het neo-boeddhisme genoemd. Volgens deze interpretatie was Boeddha een hervormer die het kastenstelsel afwees. “Wij verspreiden het boeddhisme in de hoop op een betere samenleving”, zegt Shubharsagar. “Individualistische concepten als meditatie en de innerlijke weg naar verlichting zijn voor neoboeddhisten niet relevant.”

Wat opvalt voor wie de Indiase media volgt, en wat ook volgens Shubharsagar het geval is: het aantal collectieve bekeringen is de afgelopen jaren flink toegenomen. Begin dit jaar waren het vijfhonderd dalits in de deelstaat Maharashtra en in maart en in mei respectievelijk vijfhonderd en driehonderd mensen in Gujarat. En de 350 families met wie Devi zich bekeerde, hadden zich laten inspireren door de bekering van vierhonderd dalits in een nabijgelegen stad kort daarvoor.

Te paard

Dat hangt samen met groeiende spanningen in het land, met aan de ene kant toenemend hoogopgeleide dalits die nieuwe sociale verhoudingen willen afdwingen, en aan de andere kant hindoes van hogere kasten die dat maar moeilijk kunnen accepteren. Zo brak er in mei 2017 geweld uit in het oosten van India tussen dalitactivisten die een standbeeld van Ambedkar wilden plaatsen en landeigenaren die zich daartegen verzetten. Eerder dit jaar brak er geweld uit in een dorp, omdat een dalit het lef had op een paard naar zijn bruiloft te rijden, een traditie die volgens de gevestigde sociale normen alleen voor mannen van hoge kasten is bedoeld.

In Bhatla groeiden de spanningen na een voorval in 15 juni 2017. Er ontstond ruzie tussen jongeren om een handpomp. Dalits die water wilden pompen, werden met geweld tegengehouden door jongeren van hogere kasten, die meenden dat zij het recht hadden eerst hun emmers te vullen. De dalits dienden een klacht in bij de politie en daarmee begon de ellende pas echt.

“De andere partij begon te dreigen: als we de klacht tegen twee opgepakte jongens niet introkken, dan zou er wat zwaaien”, zegt Ajay Bhatla, een dagloner en activist die namens de dalits in het dorp een advocaat inschakelde. “Mijn eigen huis werd belaagd, er werden stenen op de binnenplaats gegooid. Er werd een sociale boycot aangekondigd.”

Ajay Bhatla met zijn drie dochters.Beeld Aletta André

Een boycot is verboden volgens de wet tegen kastediscriminatie en Ajay Bhatla en de advocaat van de dalits dienden ook daarover een aanklacht in. “Maar de politie doet niets”, zegt hij. Satish Kumar, het hoofd van het lokale politiebureau, zegt dat de rust terug is en de boycot voorbij. Maar volgens Ajay is die nog steeds gaande. “Dagloners krijgen geen werk meer hier. We moeten minstens vijftien kilometer reizen voor werk. Lokale buschauffeurs en riksjachauffeurs weigeren ons te vervoeren. Melk en andere belangrijke boodschappen moeten we buiten het dorp kopen.”

Eerder spraken onze buren ons nog wel aan en groetten ze ons, nu zeggen ze niets meer
Ajay Bhatla

Andere dalits in het dorp bevestigen dit. “We mogen ook de lokale tempel niet meer in”, zet Jarmila Devi, de kokkin. “Eerder ging ik wel naar de tempel, ja. Maar nu wil ik het niet meer.” Het is de week van Dushera, een tiendaags hindoefestival waarin de overwinning van het goed over het kwaad centraal staat. “Vorig jaar hebben we het gevierd, maar nu slaan we het over.”

Witte kleren

Wat in de plaats komt zijn feestdagen als op 14 oktober, de dag dat Ambedkar zich bekeerde. De dalits komen regelmatig samen in hun eigen tempel, die is opgericht voor Guru Ravidas, een vijftiende-eeuwse sociaal hervormer die veel dalits aanbidden. Er hangen afbeeldingen van Ambedkar en teksten van wetten die op dalits van toepassing zijn. Hier was de groepsbekeringsceremonie. “Ik had witte kleren aan”, vertelt Bhatla. “We zworen niet langer in de hindoeïstische goden te geloven. Het voelde goed.”

Jarmila Devi (helemaal rechts), Ajay Bhatla (derde van rechts) en andere Dalits bij hun tempel. De tekst op het spandoek luidt: laten we de richting van Boeddha opgaan.Beeld Aletta André

Bijna een jaar na het begin van de boycot wierpen Bhatla en enkele anderen het idee op om zich te bekeren. Toen er genoeg animo voor bleek, riepen ze de hulp in van twee boeddhistische priesters, die Ambedkars Buddhist Society of India heeft opgeleid. De priesters kwamen twee maanden lang regelmatig langs om de dalits het een en ander te leren over het neoboeddhisme. Een van de belangrijkste lessen ging over de vraag wie Boeddha was. Veel hindoes geloven dat hij een avatar (een incarnatie) van de god Vishnu was, maar neoboeddhisten wijzen dat resoluut af.

Statistieken

Volgens de Indiase wet is het boeddhisme een tak van het hindoeïsme. Om deze reden zijn neoboeddhisten niet altijd zichtbaar in de statistieken. “Bij de volkstelling wordt hen vaak gevraagd naar hun voormalige religie en kaste en die worden genoteerd”, zegt Shuharsagar van de BSI. Veel neoboeddhisten vinden dat prima, omdat ze als hindoe van lage kaste recht hebben op gereserveerde overheidsbanen en plekken in overheidsinstellingen. Maar volgens Shuharsagar is het officiële aantal van 8,4 miljoen boeddhisten in India daarom te laag. Hoeveel er dan wel zijn, kan hij niet precies zeggen. De BSI heeft 5 miljoen leden, die jaarlijks 10 roepies (12 eurocent) bijdragen. “Maar als BSI hebben we lang niet met alle dorpen door heel India contact. De komende jaren willen we leden actiever registreren. Uiteindelijk zullen alle mensen van lage kaste zich willen bekeren. Zolang discriminatie bestaat, is dit onvermijdelijk.”

Dalits vormen zo’n 17 procent van de Indiase bevolking – een aanzienlijk deel van de kiezers dus. Nu er in 2019 nationale verkiezingen aankomen, zoekt de regerende hindoe-nationalistische partij BJP van premier Narendra Modi toenadering. Tijdens een recent evenement voor tienduizenden leden van de RSS, de ideologische moederorganisatie van de BJP, legde de partij keer op keer de nadruk op de hindoefamilie, waar alle hindoes van alle kasten bij horen. De RSS heeft zelfs een speciale afdeling met eigen boeddhistische monniken die bekeerlingen ervan proberen te overtuigen dat ze nog steeds bij die hindoefamilie horen.

Voor de dalits in Bhatla is de RSS te laat. “Politici spreken altijd over de hindoefamilie tijdens verkiezingen. Maar zodra ze gekozen zijn, worden wij weer vergeten”, zegt Ajay Bhatla. Hij is van plan te stemmen op de BSP, een partij die in de jaren negentig is opgericht voor de rechten van de mensen van lage kasten.

Geen groet

In het dorp is niet bepaald positief gereageerd op de groepsbekering van de dalits. “De boycot gaat gewoon door”, zegt Bhatla. “Die is zelfs erger geworden. Eerder spraken onze buren ons nog wel aan en groetten ze ons, nu zeggen ze niets meer.”

Toch vertrouwen de dalits in Bhatla erop dat boeddhisme op de lange termijn goed voor hen zal zijn. Statistieken onderbouwen dit vertrouwen. De participatie en de geletterdheid onder neoboeddhisten zijn groter dan die dan onder hindoes met een lage kaste: ruim 80 procent versus 66 procent.

“Voor ons is er niets veranderd”, zegt Jarmila Devi. “Maar we hopen op een beter leven voor de volgende generaties.”

Lees ook: De dalits in India sterven nog steeds in de drek

Wetgeving beschermt de laagste groep in het Indiase kastensysteem, maar de praktijk is weerbarstig. ‘Dit land kan 140 satellieten tegelijk lanceren, maar heeft nog geen technologie om de menselijke poepruimers te vervangen.’