Direct naar artikelinhoud
Column

Als kritiek alle redelijkheid verliest, wordt het gevaarlijk

Als kritiek alle redelijkheid verliest, wordt het gevaarlijk
Beeld Maartje Geels

Vormen dé media één linkse bubble, zoals rechtspopulisten graag beweren? Dat valt in Nederland wel mee, dacht ik. 

Naast De Groene is er nog altijd Elsevier. En de dagbladen doen hun best rechtsere denkers aan het woord te laten. In Letter&Geest gebeurt dat vrijwel elke week. Weliswaar stemmen journalisten eerder links dan rechts, zoals bij deze krant in 2015 nog middels een interne enquête werd vastgesteld, maar met de journalistiek is het net als met de wetenschap, waarover de Israëlische denker Carlo Strenger in een gesprek met Trouw opmerkte: “Inderdaad zijn veel wetenschappers links, maar dat wil nog niet zeggen dat de resultaten van hun onderzoek links zijn!” 

Zolang journalisten nieuwsgierig blijven naar tegengeluiden - naar de hele waarheid en niets dan de waarheid, kunnen ze hun vak naar eer en geweten uitoefenen.

Alleen is dat niet altijd het geval. Zo heeft de VPRO, die toch een reputatie had op het gebied van kritische journalistiek, volgens de rechter ‘ernstig verwijtbaar’ gehandeld tegenover onderzoeksjournalist Stefan Heijdendael. Die ontdekte op grond van een gedetailleerde reconstructie dat de foto’s waarop een Dutchbat-officier de Srebrenica-moorden had vastgelegd, misschien écht verloren gingen door een fout van Defensie bij het ontwikkelen. Die uitkomst sprak de doofpot-hypothese van zijn werkgever de VPRO tegen en werd tot twee keer toe uit het programma ‘Argos’ gehouden, of behandeld als irrelevant detail.

Mijn vertrouwen

Dat dit nog gebeurde in 2015, schokte mijn vertrouwen in een omroep waar ik al sinds jaar en dag lid van ben, en waaraan we prachtige programma’s te danken hebben, zoals ‘Zomergasten’. Maar als kritiek alle redelijkheid verliest, wordt het gevaarlijk. 

En onredelijk was de VPRO vaker, zo bleek afgelopen zomer in - toegegeven - datzelfde ‘Zomergasten’, waarin primatoloog Frans de Waal een fragment toonde van een VPRO-interview uit 1987 met criminoloog Wouter Buikhuisen, die de biologische oorzaken van agressie wilde bestuderen.

Zulke linkse journalistieke rakkers zie je niet meer. Toch?

Dat is een onderzoeksplan waar je nu allang niet meer van schrikt, omdat álles tegenwoordig biologisch of genetisch geduid moet worden. Maar destijds zag de spraakmakende journalistiek, onder wie VPRO-interviewers Cherry Duyns en Roelof Kiers, dat als nazistisch - alsof Buikhuisen agressievelingen meteen had willen afmaken. “Bent u een fascist? Oh nee, en waarom niet?” Die arrogante houding van de VPRO-journalisten, dat was nog het pijnlijkste, vooral wegens hun toenmalige status als kritische journalisten. Nee, als íemand hier getuigde van bescheiden liefde voor de waarheid, dan was het de in de hoek gedrukte Buikhuisen. Hij wilde gewoon iets onderzoeken.

Zo zie je maar weer

Zo zie je maar weer hoeveel we zijn opgeschoten, dacht ik na deze ‘Zomergasten’. Zúlke van zichzelf overtuigde linkse rakkers kom je toch niet meer tegen, laat staan dat de kijkers zoiets zouden pikken.

En dan lees je dus dat bericht over ‘Argos’.

Ook hoorde ik laatst van een Amsterdamse docent dat haar studenten zelden nog een krant lezen, maar zich wél laten informeren door VPRO-programma’s als ‘Tegenlicht’. Dat vind ik inmiddels een tikje onrustbarend. Lees ook eens de Elsevier, dacht ik. Of een dagblad.

Leonie Breebaart onderzoekt in haar column de actualiteit op filosofische wijze. Lees hier meer columns.