'Afschaffen gratis voorschool is kortzichtig'

Helaas is het thema voorschool (voorheen peuterspeelzaaal) verdrongen door onderwijsproblemen over de gehele linie. Een politiek die kinderen als sluitpost beschouwt, manifesteert zich in opleiding, waardering en honorering van leerkrachten.

Het lerarentekort dat hier een gevolg van is, werd al jaren geleden voorspeld. Het is onverantwoordelijk om niet-gediplomeerden en zij-instromers die leemte te laten vullen.

Opleiding
Ook onderwijskrachten van de voorschool hebben een degelijke opleiding nodig die hen in staat stelt om het welzijn van een jong kind te beoordelen. Zij moeten in staat zijn psychologische of sociale problemen in een vroeg stadium te signaleren en zo nodig te verwijzen naar de bevoegde instanties.

Helaas is de psychosociale hulp nu gedecentraliseerd zodat overal in het land moeilijkheden ontstaan met verwijzingen: tegenstribbelende verzekeraars en ontevreden, overbelaste hulpverleners.

Het kwalijkste dat een overheid kan doen, is bezuinigen op de ontwikkeling van de allerkleinsten: onze toekomst. Het lijkt mij een dramatische vergissing als de voorschool niet langer gratis toegankelijk is voor de allerarmsten.

Er bevindt zich in iedere bevolkingsgroep verborgen talent. Een enkeling weet zich gelukkig aan de beperkingen van zijn achtergrond te ontworstelen en het ver te brengen. Het schoolsysteem is er om kinderen daarbij te helpen.

Gevoelige periode
Het kinderbrein kent gevoelige perioden voor het aanleren van motorische en perceptuele vaardigheden. In de periode tussen 0 en 4 jaar worden alle basisvaardigheden van een kind ontwikkeld. Een peuter leert meer en sneller dan in zijn hele verdere leven.

Als de gevoelige periode voor het aanleren van taal onvoldoende wordt gebruikt, leidt dat tot onomkeerbare achterstanden. Denk aan het wolfsjong dat op latere leeftijd pas met mensen in aanraking kwam en nooit meer normaal leerde spreken.

Sesamstraat
Het gaat bij de voorschool vooral om kinderen met een buitenlandse achtergrond die dringend steun behoeven. Thuis horen ze vaak geen woord Nederlands, er wordt sowieso nauwelijks met ze gesproken of gespeeld en ze worden evenmin voorgelezen. Deze kinderen, onze kinderen, waar we als land verantwoordelijk voor zijn, hebben de voorschool als stimulans hard nodig.

Er was een tijd dat kinderen met drie jaar naar school gingen, dat is later vier jaar geworden. Jammer! Kinderen die met vier jaar op school komen en geen Nederlands spreken, kunnen dan meteen al niet goed meekomen. 

Ze hebben een taalachterstand die moeilijk is te repareren en die hun verdere ontwikkeling beperkt. Het beheersen van het Nederlands is voorwaarde voor een volwaardige plek in de maatschappij.

Arbeidskinderen
In de jaren zeventig werd door Dolph Kohnstamm met een aantal kinderpsychologen, onder wie ikzelf, Proefcrèche '70 opgericht. Dat was bedoeld voor Nederlandse arbeiderskinderen, bij wie desondanks al vroeg een taalachterstand was geconstateerd. Denk terug aan Sesamstraat en andere programma's om de taalontwikkeling van kinderen te bevorderen.

De situatie voor de huidige generatie kinderen van buitenlandse afkomst is ernstiger. Hun toekomst hangt af van wat zij in de eerste jaren van hun leven aan stimulering hebben gekregen.

Door hun mogelijkheden niet op tijd te stimuleren, creëren we een onderklasse van mensen die geen werk vinden en sociaal zwak staan. Zij komen vaker bij de huisarts met lichamelijke klachten voor psychische problemen. Zij lopen meer risico in de psychiatrie terecht te komen en/of crimineel te ontsporen. Ze zullen meer kinderen krijgen, die het voorbeeld van een werkzaam en vruchtbaar leven moeten missen. Werkeloosheid, ook in de volgende generatie(s) is het gevolg.

Verkeerde zuinigheid
Er dreigt in deze maatschappij een klasse te ontstaan, als die er al niet is, die economisch als overbodig en onbruikbaar geldt en van steun en bijstand afhankelijk is. Terwijl het gevoel van eigenwaarde van een mens toch voor een groot deel wordt bepaald door wat hij kan bijdragen in de maatschappij. Of hij werk heeft, in zijn eigen onderhoud kan voorzien en maatschappelijk mee kan doen.

Onvrede leidt tot het populisme dat nu overal in opkomst is en de democratie bedreigt. De voorschool dient dringend door de politiek erkend en ondersteund te worden.

Het afschaffen van gratis toegang tot de voorschool berust op verkeerde zuinigheid. Verkeerde zuinigheid nu, creëert duurdere problemen later. Het is dus kortzichtig om op peuters te bezuinigen.