Jackie Speier overleefde massamoord bij sekte. In nieuw boek vertelt ze over gruwel die ze meemaakte

Speier (toen 28) had al voor het vertrek naar de jungle van Guyana een onbehagelijk gevoel. De vrouw uit Californië zou samen met haar baas en nog een ander lid van zijn staf het kamp bezoeken waar Jim Jones zich met honderden van zijn volgers ophield. Die waren uit San Francisco vertrokken nadat verontrustende informatie naar buiten was gekomen over mishandeling, misbruik en onderdrukking van leden van de groepering.

Bij de stichting in 1953 was Peoples Temple een christelijke beweging geweest, die zich inzette voor sociale rechtvaardigheid en de verschoppelingen van de maatschappij, zoals prostituees, daklozen en drugsverslaafden. Maar al gauw kreeg ze het karakter van een sekte, met Jim Jones als autoritaire leider. Speier had verhalen gehoord van oud-leden van de sekte en familieleden en die verontrustten haar. Ook het naar verluidt “onstabiele karakter” van Jones baarde haar zorgen.


Toen de delegatie in november 1978 landde op een stoffige landingsbaan in Guyana, merkte Speier op dat de Amerikaanse vertegenwoordigers ter plaatse het wel erg goed konden vinden met Jones. Ze begon zich steeds meer af te vragen of het wel een goed idee was geweest om zonder formele uitnodiging of militaire escorte naar Zuid-Amerika te reizen, maar Leo Ryan stelde haar gerust. Hij regelde meteen ook een bezoek aan het kamp van Peoples Temple. (lees hieronder verder)

Daar werden ze onthaald met optredens en eten, maar al snel bleek dat een schijnvertoning te zijn. Een van de sekteleden stak stiekem een briefje toe aan een meegereisde journalist, met de vraag om hulp. Al snel werd duidelijk dat tientallen sekteleden weg wilden en Ryan besloot om hen mee te nemen naar de VS.

Dat was het moment dat Jim Jones de controle begon te verliezen. Speier zag hoe hij begon te zweten en mensen in zijn buurt probeerde te overtuigen om toch te blijven. Hoewel hij voor de camera zei dat hij hen altijd graag zou zien, hoorde ze later woorden vallen als “leugenaars” en “verraders”. “Hij was aan het kraken en ik wilde daar zo snel mogelijk weg”, schrijft ze.

Er werd een tweede vliegtuig opgeroepen en twee dozijn van de afvallige sekteleden stapten samen met de delegatie van Leo Ryan op een truck richting vliegveld. De anderen zouden achter komen. (lees hieronder verder)

Speier was opgelucht toen ze de landingsbaan bereikten. Toen ze de sekteleden in het vliegtuig aan het helpen was, gebeurde echter het ondenkbare. “Opeens verscheen een grote rode tractor, die in volle vaart op ons kwam afgereden”, aldus Speier. “Iedereen stoof weg in verschillende richtingen en Ryan dook onder het vliegtuig. Ik volgde hem en zag hoe hij neergeschoten werd. Het bloed stroomde uit zijn hals. Terwijl ik naar hem toe kroop om hem te helpen, werd hij een tweede keer geraakt. Hij viel op de grond. Ik liet me ook vallen – met mijn hoofd naar beneden - en deed alsof ik dood was. Boven mijn hoofd hoorde ik hoe een kogelregen het toestel raakte.”

Even later hoorde ze ook hoe de mannen die op de tractor hadden gezeten, rondgingen en mensen van dichtbij neerschoten. Opeens voelde ze een vreselijke klap op haar zij. “Dat was de eerste van vijf kogels die van achteren op mij af werden gevuurd en mijn rechterarm, mijn been en mijn rug doorboorden”, gaat ze verder. “De pijn was onbeschrijfelijk. Het enige dat door mijn hoofd ging, was de gedachte dat ik me stil moest houden en moest doen alsof ik dood was.”

Even later werd het plots stil. Toen ze haar hoofd uiteindelijk durfde op te heffen, zag ze overal op het tarmac lichamen liggen. Congreslid Ryan bewoog niet meer. Pas later zou ze vernemen dat hij door 45 kogels was doorzeefd. “Het moment dat ik naar mijn éígen lichaam keek, staat op mijn netvlies gebrand”, zegt ze. “Mijn volledige rechterkant was onherkenbaar verminkt. Dat lichaam – mijn lichaam – was het lichaam van een dode vrouw.” (lees hieronder verder)

Ze had geen idee wat ze moest doen. “Ik zei het akte van berouw op en verzoende me ermee dat ik het niet zou halen”, schrijft ze. Toch probeerde ze nog naar het ruim van het vliegtuig te kruipen. Een handvol mensen bleek het daar overleefd te hebben. “De motor en een band van het toestel waren kapotgeschoten, het duurde dan ook niet lang voor we doorhadden dat we schietschijven waren voor als onze aanvallers terugkwamen. Enkele overlevenden liepen daarop de jungle weer in.”

De achterblijvers zetten een tent op voor de gewonden. En Speier kreeg van een journalist een bandopnemer waarop ze een afscheidsboodschap kon inspreken voor haar familie.

Het was daar dat ze enkele uren later ook het nieuws hoorde over de slachting in Jonestown, even verderop. Jones had iedereen geboden om limonade te drinken met cyanide in. Wie weigerde, werd gedwongen of neergeschoten. Ruim 900 mensen vonden de dood, waaronder bijna 300 kinderen. Jim Jones overleefde het zelf ook niet. Hij stierf door een schotwonde aan het hoofd. (lees hieronder verder)

12 uur duurde het uiteindelijk voor er hulp kwam. Terwijl Speier lag te zieltogen, beloofde ze zichzelf dat als ze het zou overleven, ze alles uit het leven zou halen. En haar leven in dienst zou stellen van de gemeenschap. Ze haalde het effectief en na een vreselijke revalidatie stelde ze zich kandidaat om de plaats in te nemen van de gestorven Leo Ryan in het congres. De eerste verkiezing verloor ze, maar vandaag, 40 jaar later, zit ze op de stoel die ooit van haar mentor was. (lees hieronder verder)

“Hoewel ik het overleefd heb, is er iets in mij gestorven, daar, die dag, op die landingsbaan. Misschien mijn onschuld of mijn geloof in de natuurlijke rechtvaardigheid van het leven. Maar ik kan ook niet ontkennen dat die nachtmerrie mijn kijk op het leven gevormd heeft en mijn instincten. En dat het me gemaakt heeft tot de sterke vrouw die ik vandaag ben”, zegt ze nog.

‘Undaunted: Surviving Jonestown, Finding Hope in the Darkest Places, and Breaking the Silence’ is online te koop.