Zwarte Piet volgens zwarte denkers: ‘Zwart, wit, álle Nederlanders hebben gefaald’

Babah Tarawally, 45 jaar, schrijver, columnist en programmamaker, woont in Utrecht, geboren in Sierra Leone, vluchtte op 22-jarige leeftijd naar Nederland.

Hoe kijkt u op dit moment naar het debat in Nederland over zwarte piet?

“Dat debat is totaal geëscaleerd. De demonstraties worden breder en groter, op meer plekken. Pro-Pieten en anti-Pieten staan schreeuwend tegenover elkaar. Letterlijk, bij aangekondigde demonstraties dit weekeinde. Ik hoop niet dat het uit de hand loopt. Individuen, de politiek, maatschappelijke organisaties hebben gefaald, omdat ze het zover hebben laten komen. Zwart, wit, álle Nederlanders hebben gefaald. We hadden dit allang moeten oplossen. Iedereen is schuldig: de mensen aan de flanken, de pro-kant en de anti-kant, maar ook de mensen die zwijgen en het maar laten gebeuren. En de politiek laat het zitten, waar is premier Mark Rutte? Hij moet partijen om de tafel brengen en zeggen: dit kan niet doorgaan zo. Maar onze politici zijn inspiratieloos in dit debat.”

Dat debat is nu al een paar jaar bezig, is het wat opgeschoten?

“Nou ja, qua bekendheid wel. Het kleinste kind ergens in een dorp weet inmiddels dat er gedemonstreerd wordt over zwarte piet. Het is daarmee niet meer een onschuldig kinderfeest. Het is nu een schuldig volwassenfeest. Geen vrolijk feest. Mensen staan tegenover elkaar. We moeten er iets aan doen. We moeten praten met elkaar. Dat gebeurt niet. We hebben nu een point of no return bereikt. Het wordt nooit meer hetzelfde. Nostalgie over hoe leuk het vroeger was met zwarte piet, dat helpt niet, want deze generatie kinderen die kent dit debat al. Het feest is bedorven, dat moeten alle volwassenen zich beseffen.”

Wanneer kan dit debat in uw ogen afgesloten worden?

“Je hebt eerst de pijn, daar zitten we nu middenin, en dan komt verzoening. De Sint-intochten moeten toch doorgaan, ondanks het verpeste feestje. Dit debat over zwarte piet kan alleen afgesloten worden als piet veranderd is. Ik ben voor roetveegpiet. Als hij overal geaccepteerd is, kunnen we overgaan tot het grote thema: het institutioneel racisme in Nederland. Bedrijven die geen allochtone werknemers of stagiairs willen. Uitzendbureau’s die daarin meegaan. Mensen die geen Nederlandse achternaam hebben en daarom niet op sollicitatiegesprek worden gevraagd. De politie die preventief fouilleert en telkens mensen met een migratieachtergrond eruit zoekt. Daar hoort ook het erkennen van het slavernijverleden bij, met excuses. Die pijn die bij zwarte mensen zit, die moet erkend worden. Het Zwarte pietdebat is het infuus dat nodig is, voor die echte operatie tegen het racisme kan beginnen.”

Dalilla Hermans, 32 jaar, schrijfster, woont in Vlaanderen, geboren in Rwanda, groeide vanaf haar tweede jaar op in een Belgisch adoptiegezin.

Hoe kijkt u op dit moment naar het debat in Nederland over zwarte piet?

“Dit debat speelt bij ons ook. Sinterklaas wordt in Vlaanderen gevierd, inclusief zwarte Pieten. Onder de zwarte mensen in Vlaanderen is al lang debat over de negatieve gevolgen van het sinterklaasfeest. Ik heb dat zelf ook gevoeld. Ik groeide op in een wit gezin, was geadopteerd, zat op een witte school. Eén maand per jaar voelde ik dat ik anders was, dat was de maand voorafgaand aan 5 december. Dan werd me bijvoorbeeld de vraag gesteld: ben jij zwarte piet? Daar werd je mee geplaagd.”

“Ik vind de weerstand tegen het aanpassen van zwarte piet stuitend. Puur objectief kan je toch vaststellen: zijn pak, de pruik, de gouden oorbellen, de dikke rode lippen, dat ís een racistische figuur. Ik snap dus dat mensen daartegen in opstand komen. Tegelijk begrijp ik óók dat mensen daarvan schrikken. Zij hebben nooit slechte bedoelingen gehad en voelen zich opeens voor racist uitgemaakt. Maar ja, als je nuchter kijkt: aanpassen is logisch. Wat ik niet begrijp is dat in de media telkens het pro- en het anti-kamp op gelijke hoogte worden gesteld. Terwijl de wegblokkades, de bedreigingen door hooligans nu, toch vooral van het pro-Pieten kamp komen. Van het anti-kamp hoor ik veel beter onderbouwde argumenten. Moeilijk om aan te zien allemaal.”

Dit debat is nu al een paar jaar bezig, is het wat opgeschoten?

“Ik merk wel dat er steeds meer witte mensen zijn die vinden dat bepaalde dingen niet meer kunnen. In het algemeen is er in het publieke debat veel polarisering over bijna elk onderwerp, dus die verharding is ook niet zo uitzonderlijk. Ik denk dat er een middenweg mogelijk is en die er ook wel zal komen.”

Wanneer kan dit debat in uw ogen afgesloten worden?

“Als we tot een toestand komen dat mensen zich niet meer gediscrimineerd voelen bij dit kinderfeest. Als ze niet meer herinnerd hoeven te worden aan racistische en koloniale beelden. Uiteindelijk is het doel gelijkwaardigheid. Een kinderfeest waar elk kind, welke kleur het ook heeft, zich helemaal goed bij voelt. Roetveegpiet zie ik als slechts een eerste stap naar verandering. Als ik naar mijn jonge kinderen kijk: die weten nauwelijks wat een schoorsteen is. Dus waarom op den duur niet een ander gemoderniseerd verhaal, helemaal zonder schoorsteen, met een andere piet. Tegenstanders doen het voorkomen alsof er geen kinderfeest mogelijk is zonder een zwarte piet, onzin natuurlijk. Die weerstand zit creatieve oplossingen in de weg. Anno 2019 of 2020 kan die roetveegpiet verdwijnen. Een vrolijke sprookjesachtige figuur als de helper van sinterklaas, met een grote sleutel die alle deuren opent, zou een prima verhaal zijn. “

Mo Hersi, 32 jaar, podiumkunstenaar, vluchtte met zijn ouders uit Ethiopië, woont sinds zijn derde jaar in Nederland. Woont in Almere.

Hoe kijkt u op dit moment naar het debat in Nederland over zwarte piet?

“Ik geef een oudejaarsconference genaamd Ego waarin dit debat aan de orde komt, ik heb er veel over nagedacht. Ik heb vrienden in beide kampen, pro- en antizwarte Piet. Ik ben zelf van het radicale midden, zeg ik in mijn conference. Veel mensen zitten in het midden: die zeggen: ik snap dat standpunt van rechts wel en ook dat van links. Heb jij wel eens gehoord van iemand die radicaal in het midden is? Haha, nou dat ben ik dus, ik blijf comedian. De huidige discussie verdient geen schoonheidsprijs. Ik ben zelf geen activist, maar ik steun Mitchell Esajas en Jerry Afriyie, de voorlopers en activisten van Kick Out Zwarte Piet, wel. Vooral omdat ze een educatieplan hebben voor scholen om racisme aan te pakken. Ze gebruiken hun demonstratierecht. Ze worden nu soms terroristen neergezet, dat vind ik schandalig. We moeten wel verbinding blijven zoeken. Wat ik nu zie is dat de échte discussie over zwarte piet en de pijn die hij bezorgt bij veel zwarte mensen, niet op gang komt. Veel Nederlanders verkrampen als je erover begint: oh nee, daar wil ik het niet over hebben, dan word ik helemaal afgemaakt op social media. Dan denk ik: in dit land is toch alles bespreekbaar? Als specialisten - van ombudsman tot Verenigde Naties – stellen dat zwarte piet een racistisch karikatuur is, dan moet je daar toch minstens over willen praten met elkaar. “

Dat debat is nu al een paar jaar bezig, is het wat opgeschoten?

“Ik zie vooruitgang. Als je vijf jaar geleden op straat iemand vroeg: is zwarte piet een racistische karikatuur, zouden de meeste mensen zeggen: nee, hoezo? Vraag je het vandaag dan zijn er veel meer mensen die ‘ja’ zeggen. Het sinterklaasjournaal is veranderd, op scholen zie je minder zwarte Pieten, maar het gaat niet snel genoeg.“

Wanneer kan dit debat in uw ogen afgesloten worden?

“De roetveegpiet vind ik een fantastische oplossing. Daarmee kan sinterklaas gewoon verder. Ik heb zelf in mijn jeugd last gehad van zwarte piet. Hij was een typetje, vaak met Surinaams accent, ik wist me er als kind uit Ethiopië geen raad mee. Ik maak nu grappen over dit debat, maar wel met het doel te verbinden. Een voorbeeld? Als ik een anti-zwartepiet-artikel post op facebook, krijg ik likes van mensen die ik al een poos niet gesproken heb. ‘Hey ja, hallo, ik heb het ook gelezen, wat vind jij ervan?’ Van een oom of vriend die ik in geen jaren gesproken heb. Als het gaat om deze discussie is iedereen opeens scherp en strijdlustig, dat vind ik heel grappig. Zo beleven we deze tijden in Nederland, we veranderen met zijn allen, maar ik vertrouw erop dat uiteindelijk iedereen aan boord komt.”

Lees ook: 

Vier achtstegroepers over Zwarte Piet: ‘Grote mensen doen alsof ze kleine kinderen zijn’

Jaar in, jaar uit laait opnieuw de pietendiscussie op. Door toedoen van volwassenen. Vandaag pakken demonstrerende voor- én tegenstanders weer hun moment tijdens de landelijke intocht in Zaanstad. Wat vinden kinderen eigenlijk van deze heisa? Vier achtstegroepers uit Breda en Bavel over Zwarte Piet.

Geen kind wordt geboren met een opvatting over de zwartheid van de Piet

Nederland is een vrij land, dat moet iedereen die wil inburgeren beseffen: geen vrijer land dan Nederland. En dan zijn de Nederlanders ook nogal goed van de tongriem gesneden, daar staan ze internationaal om bekend.